Radiologie - Deel 4

4 principes vieligheid en stralingsbescherming

- Rechtvaardiging van handelen
- Optimalisatie van de bescherming
- Respecteren van dosislimieten

Rechtvaardiging van handelen

- Moeten worden gerechtvaardigd doro de voordelen en af wegen met nadelen
- Denk na over doeltreffendheid, voordelen, andere beschikbare middelen.

Optimalisatie van de bscherming

- Bij werken van straling moet uitgegaan worden van ALARA_principe
- Zo laag als haalbaar

Redelijkerwijs laag

- Plicht van radioloog en vpk om hierover te waken
- Evenwicht tussen dosis en meest optimale beeldkwaliteit

Te lage dosis

- Slecht beoordeelbare beelden
- Kunnen leiden tot heropname: stralingsbelasting toch hoger

Respecteren van dosislimieten

- Zijn bepaald

Belangrijkste verplichtingen stralingsbescherming

- Elke dienst die gebruik maakt van ioniserende straling, moet vergunning hebben voor het gebruik
- Loodbescherming in muren, deuren en glas
- Symbool voor radioactiviteit op alle deuren
- Dragen dosimeter verplicht
- Periodieke kwaliteitscontrole teostellen, dosimeters en personeel
- Periodieke registratie van dosis gegevens van aantal onderzoeken
- Vpk moeten bekwaamheid behalen in radioprotectie en hier jaarlijks bijscholing over volgen

Dosimeter

- Ioniserende straling gevoelig materiaal
- Kan hoeveelheid energie van invallende straling opslaan in verhouding tot de dosis

De dosimeter is strikt persoonlijk en heeft uniek nummer

- Mag niet gewisseld worden
- Altijd dragen ter hoogte bortszakje

Maandelijks worden dosimeters

- Gewisseld voor uitlezen vverzonden naar gespecialiseerde firma

Bij afwijkende waarden dosimeter

- Onmiddellijk contact door ziekenhuishygienist en bedrijfsgeneeskundige in dienst

Naast de dosimetrie wordt er verwacht over transparantei over gebruik van straling bij zv

- radimetrix

Radimetrix

- Duidelijk overzicht van de dosis bij 1 bepaalde zv : een dosisrapport
- Benchmarkering
- ALARA
- Aan te geven wanneer er een te hoge dosis wordt gegenereerd

Benchmarkering

- Deze tool communcieert onderzoeksdata van andere ziekenhuizen
- Inzicht op good practice

Vpk aandachtspunten

- Klinische gegevens
- Navragen mogelijkse zwangerschap
- Gonadenbescherming
- Jusite instelling toestel
- Aantal opnamen beperken
- Diafragmeren
- Specifieke pediatrische programmas
- Achter loden scherm
- Blijf enkel zeer nabij indien noodzakelijk
- Beschermingsmiddelen
- Eigen handen buiten directe stralingsveld houden
- Deuren gesloten houden

Klinische gegevens

- Aanleiding tot RX CT
- Pijnklachten

Navragen mogelijke zwangerschap

- Bescherming ongeboren kind

Gonadenbescherming

- Ter bescherming van zaadcellen van jonge kinderen en jongvolwassenen

ALARA

- As low as reasonable achievable

Juiste instelling van het toestel

- Kies jusite programma

Aantal opnamen beperken

- Tot de strikte procedure

Diagragmeren

- Enkel het te onderzoeken lichaamsdeel

Specifieke pediatrische programmas

- Celdeling, gevaar op overdosis groter
- Vaak aparte zalen
- Stralingsbelasting lager
- Kindvriendelijk ingericht

Zoveel mogelijk afstand van de stralingsbron

- De straling vermidnert met het kwadraat van de afstand (kwadratenwet)

Gebruik juiste beschermingsmiddelen

- Loodschort
- Schildklierbeschermer

Loden beschermingsmiddelen

- Schildklierbeschermer
- Handschoenen
- Loodbril

In het kader van stralingsprotectie

- Dragen we grote verantwoordelijkheid

Echografie

- Diagnostische techniek waarbij men gebruik maakt van hoogfrequentie geluidsgolven om de structuur van inwendige organen te bekijken en evalueren

Basisprincipe echografie

- SONAR

Geluidsgolven

- Ultratonen

Beeldvorming en apparatuur echo

- Sonar

Ultratonen

- Worden in echosonde opgewerkt door trillingen van kwartskristallen

Kwartskristallen

- Piezo-elektrische kristallen

Door elektrische signalen

- Uit de echograaf worden deze kirstallen in trilling gebracht, en ontstaan er geluidsgolven, deze verspreiden zich door het lichaam
- Word op grensvlakken tussen weefsels met verschillende dichtheid terug gekaatst
- Dezelfde piezoelektrische kristallen ontvangen die echo's
- Waarna omgekeerde proces plaatsvind
- Kirstallen raken in trilling en zetten deze om in elektrische signalen
- Vertaald beeld op monitor

Verschillende weefsels

- Weerkaatsen ultratonen meer of minder
- Afhankelijk van plaats, vorm en structuur

Eigenschappen ultrasonen

- Absorptie en weerkaatsing
- Penetratie

Absorptie en weerkaatsing

- Ultratonen worden gedeeltelijk geabsorbeerd in weefsels en gedeeltelijk weerkaats op het grensvlak tussen weefsels met verschillende structuur
- Men moet een gel op huid aanbrengen, zo niet is er reeds weerkaatsing van de huid

De gel

- Zorgt voor betere geleiding

Penetratie

- Indringinsvermogen is ogmekeerd evenredig met frequentie
- Sommige echosndes produceren hoogfrequente ultratonen, andere lagere

Hoogfrequentie ultratonen

- Deze hebben een geringe penetratie doch geven een zeer goed beeld van oppervlakkige structuren

Oppervlakkige structuren

- Schildklier
- Pezen
- Scrotum

Lagere frequentie

- Deze hebben een groter penetratie vermogen
- Word gebruitk voor onderzoek van dieper gelegen organen
- Lever

Een vochthoudende strctuur

- Gevulde blaas of niercyste
- Laat het grootste deel van ultratonen door en geeft zich weer als zwarte vlek in beeld

Weke delen

- Lever
- Laat ultratonen gedeeltelijk door
- GRIJS

Een hol lichaam gevuld met lucht

- Darm of long
- Weerkaatst de ultratonen volledig en een beenderige structuur absorbeert de ultraotnen volledig
- Enkel zichtbaar als witte lijn
- Inhoud echografisch niet beoordeelbaar
- Weefsels eroner niet zichtbaar

Voordelen echografie

- Niet invasief
- Lagere kostprijs
- Ogelijkheid om echografische begeleiding een letsel aan te prikken voor diagnosche of therapie

Nadelen echografie

- Organen die door lucht of bot bedekt worden kunnen niet beoordeeld worden
- Resultaten zijn vaka gebonden aan expertise van de onderzoeker

Soorten echografie

- Gewone echografische onderzoeken
- Duplex doppler onderzoek

Gewone echografische onderzoeken

- De sonde wordt na aanbrengen van de contactgel, op de huid geplaatst, kan in alle richtingen worden bewogen

Soms wordt speciale smalle sonde vaginaal of in rectum gebracht

- transvaginale of transrectale echografie
- Baarmoeder en prostaat goed te beoordelen zonder dat een volle blaas moet houden

Doppler

- Speciale vorm van echografie waarbij stroomsnelheid bloed in bloedvaten zichtbaar en hoorbaar gemaakt kan worden

Duplex

- Dubbel
- Hierbij techniek van echografie en dopplertechniek gecombineerd

De duplex doppler echografie

- Brengt bloedvaten in beeld en de richting van de bloedstroom

De dopplertechniek

- Emet snelheid van de bloedstroom

Door de techniek van de duplex aan te wenden

- Kan men eventuele aflsuitingen, vernauwingen en andere afwijkingen in beeld brengen, ter hoogte van bloedvaten
- Niet nuchter

Voorbeelden duplex doppler

- Aneurysma ter hoogte van aorta abdominalis
- Vernauwing carotiden
- Opsporen klonter bij tromboflebitis

Echografie van bovenbuik of het upper-abdomen

- Lever
- Galblaas
- Galwegen
- Pancreas
- Nieren
- Aorta

Echografie van bovenbuik of het upper-abdomen voorbereiding

- 6-8 u nuchter
- Mag niet roken omdat dit peristalstiek opwekt
- Indien oz na middag, wel licht ontbijt

Wanneer echografisch van bovenbuik (lever) in kader van oncologische follow-up

- Niet nuchter blijven

Echografie van bovenbuik of het upper-abdomen het onderzoek

- Na pt identificatie
- Alle kledij uit, zonder slip
- Wordt door vpk geinstalleer in rugligging
- Rolkussen onder knieen
- Optimaal echo, zo vlak mogelijk
- Slip naar beneden, genitalen blijven bedekt
- Doekje aan slip, voor bescherming van gel
- Echo-sondes inpluggen

Nazorg Echografie van bovenbuik of het upper-abdomen

- Bieden van absorberende doekjes om gel te verwijderen
- Gel geeft vlekken aan kledij

Echografie van onderbuik

- Blaas
- Gynaecologische organen

Voorbereiding Echografie van onderbuik

- Ongeveer 2u voor onderzoek 1l vocht drinken
- Mag niet meer plassen
- Volle blaas = belang voor slagen onderzoek
- Aangeven wanneer blaas vol is alvorens onderzoek kan uitgevoerd worden

Het onderzoek Echografie van onderbuik

- Kledij uit, uitzondering slio
- Installeren
- Slip naar beneden, doekje aanbrengen
- Echo sondes inpluggen

Nazorg Echografie van onderbuik

- Bieden van doekjes
- Van tafel helpen
- Vpk toont waar zv kan plassen

MRI

- Magnetische resonatie imaging

Andere naam MRI

- Kernspintomografie KST
- Nucleair magnetic resonance NMR

De naam nuclear magnetic werd veranderd in magnetic resonance imaging

- Odmat woord nuclear mogelijk niet geaccepteerd zou worden door breed publiek

MRI is nog steeds

- In volle ontwikkeling

Verschillebde soorten MRI toestellen

- Die volgens een ander principe werken

Verschillende MRI

- Ligt tussen type magneet dag gebruikt wordt

Verschillende magneten

- Supergeleidende magneten

Supergeleidende magneten

- Meest voorkomend
- Wekken magnetisch veld op met elektrisciteit en zenden dit door metalen spoelen

Bij supergeleidende magneten is de spoel ondergedompeld

- In vloeibaar helium tot een temperatuur van - 269 graden
- Hier verliest metaal van de spoel zijn elektrische weerstand waardoor het toestel zijn magnetisch veld behoudt zonder toevieging van extra energie

Heel strenge veiligheidsmaatregelen supergeleidende magneten

- Meest voorkomende veldsterktes zijn 1,5 tesla en 3 tesla
- Er zijn er al van 7 en 9

Bij MRI

- Wordt het signaam waarmee de afbeelding gemaakt worden door zv uitgezonden en niet zoals bij rontgenonderzoek door ontgenbuis of externe stralenbron
- Men maakt gebruik van magnetische eigenschappen van waterstofatomen, om beeld van structuren van het lichaam te krijgen

Het waterstofatoom

- Opgebouwd uit een positef + geladen kern
- Een proton
- En een negatief geladen elektron

De kern van de proton

- Draait contstant en zeer snel om zijn as

Draiabeweging

- Protonspin of kernspin

De bewegende lading

- Vormt een elektromagnetisch veld rondom het proton
- Waardoor het vergeleken kan worden met klein magneetje dat een eigen magnetisch veld heeft

De waterstofkernen met hun magnetisch veldje

- Zijn kirskras door elkaar georienteerd
- De vele magnetische veldjes heffen elkaar daardoor op
- In normale omstandigheden is ons lichaam niet gemagnetiseerd

Als een krachtig magnetisch veld rond de zorgvrager wordt aangelegd

- Orienteren de waterstofkernen zich volgens dat veld en gaan dus in dezelfde richting als het groot magnetisch veld liggen
- De zv is nu magnetisch

Men stuurt vervolgens een radiogolf naar de zv

- Met een welbepaalde frequentie
- Hierdoor worden protonen uit hun evenwicht geslagen
- Voeren ze een tolbeweging uit en kantelen

Als de radiogolf stopt

- Orienteren de waterstofkernen zich opnieuw volgens stabiele orientatietoestand
- Zij zenden klein hoogfrequent signaal uit, dat door antenne wordt opgevangen en ogmezet in een kleine elektrishce stroom

Dit signaal zal verschillend zijn

- Naargelang milieu waarin het waterstofatoom zich bevindt

Waterstofatomen in het bod

- Gedragen zich anders dan waterstofatomen in spierweefsel of vetweefsel

Door computerverwerking

- Verkrijgt men beeld van doorsnede van weefsel

Het verkrijgen van beeld lijkt sterk op een anatomische doorsnede zoals CT

- Heeft andere kenmerken
- Grijswaarde van beeldpunten staan niet in verband met absorptie van rontgenstralen

Grijswaarde worden bepaald door

- Hoeveelheid h- protonen in weefsel
- Magnetisch gedrag van deze h-protonen in weefsel
- Vorm en kracht van ingezonden radiogolf

Het mri toestel lijkt op ct toestel

- Heeft ook gantry, maar is vele dieper

Bij uitvoeren van MR-onderzoek

- Maakt men gebruik van RF-spoelen

RF-spoelen

- Coils

Coils

- Nodig om radiofrequente golven die MRI gebruiken, te zenden en te ontvangen