college 5: placebo

placebo

i will please

inerte/inactieve behandeling

• Gebrek aan een actief ingrediënt dat een ziekte of de onderliggende pathologie ervan rechtstreeks beïnvloedt

• = alle factoren die een placebo-effect of reactie kunnen activeren, bv stof, operatie, gesprek, gewoon in ziekenhuis zijn …

randomized controlled trials (RCTs)

placebo's gebruikt als controle om de ware effectiviteit vd actieve behandeling te testen

specifieke effecten

effecten ve geneesmiddel die rechtstreeks verband houden met de specifieke farmacologische werking ervan

Bv morfinebinding aan opioïde receptoren

niet-specifieke effecten

effecten ve geneesmiddel die niet direct verband houden met het werkingsmechanisme, maar worden veroorzaakt door andere factoren die verband houden met de toediening ervan → placebo-reacties

placebo effect

pos gezondheidsveranderingen die specifiek optreden agv placebomechanismen

placebo mechanismen

psychologische en neurobiologische processen waardoor de psychosociale context het placebo-effect oproept → pos verwachtingen

placebo respons

bredere term die evt pos gezondheidsveranderingen die optreden na de toediening ve inerte behandeling toevoegt

nocebo

i will harm

nocebo effect

neg gezondheidsveranderingen die specifiek optreden agv nocebo-mechanismen

nocebo mechanismen

psychologische en neurobiologische processen waardoor de psychosociale context het nocebo-effect oproept → neg verwachtingen

nocebo respons

bredere term die evt neg gezondheidsveranderingen die optreden na de toediening ve inerte behandeling toevoegt

placebo/nobeco respons

alle pos/neg gezondheidsveranderingen die optreden na toediening ve inerte behandeling

omvat placebo/nocebo-effecten, maar ook andere niet-specifieke factoren

• natuurlijke fluctuaties

• co-interventies

• responsbias

• statistische verschijnselen

responsbias

een bewuste of onbewuste voorkeur voor 1 reactie boven andere

grootte placebo effect

het verschil in symptomen binnen de placebogroep voor en na een placebo-interventie

placebo interventies

kunnen veranderingen veroorzaken in subjectieve ervaringen, klinische uitkomsten en fysiologische reacties, vergelijkbaar met die veroorzaakt door actieve behandelingen

zelfrapportage

grotere placebo-effecten dan klinische beoordelingen en fysiologische metingen

Dergelijke symptomen zijn vaak bewust toegankelijk en kunnen dus gevoelig zijn voor placebomechanismen

fysiologische gebeurtenissen

zoals hormoonafscheiding, kunnen vaak niet bewust worden ervaren en veranderen dus niet vanwege bv alleen verwachtingen → directe ervaring nodig

beoordeling clinici

grotere placebo-effecten dan patiënten bij psychiatrische stoornissen

kunnen de verbeteringen vd patiënt overschatten

algesie

gevoeligheid voor pijn

analgesie

vermindering v pijn → placebo

hyperalgesie

verhoogde gevoeligheid voor pijn → nocebo

verwachtingen

Bewuste evaluaties over de waarschijnlijkheid v toekomstige gebeurtenissen

predictive processing theory

• Perceptie = sensorische data + predicties/ ervaringen in verleden

• Perceptie ≠ staat vh lichaam → brein voorspelt pijn, maar eigenlijk is er helemaal geen pijn

• Placebo-effect: sensorische data = medicatie krijgen → perceptie zal hierdoor afzwakken

verwachtingen gevormd

• verbale suggestie

• directe ervaring

• observatie v anderen

verbale suggestie

het verbeteren v pos verwachtingen over de behandeling kan de behoefte aan sterke pijnstillers verminderen

verwachtingen geïnduceerd door gezondheidswerkers hebben direct invloed op de patiëntresultaten in de kliniek

directe ervaring

klassieke conditionering

placebo-effecten worden gemedieerd door klassieke conditionering (ipv verwachting) wanneer onbewuste, fysiologische functies betrokken zijn

observatie v anderen

kan ertoe leiden dat mensen vergelijkbare resultaten voor zichzelf verwachten → nocebo-effecten

sociale en contextuele factoren

• emoties

• dokter-patiënt relatie

pos emotie

placebo effect activeren of versterken

neg emotie

nocebo effect activeren of versterken

dokter-patiënt relatie

1 vd meest centrale componenten

• cognitieve en emotionele component

behandelingscontext

de versch omgevings- en psychologische factoren rond de toediening ve behandeling

biologische factoren

• endogene opioïden

• brein regio’s

• immunomodulatie

endogene opioïden

in placebo pijnverlichting

placebo-pijnverlichting

kan hersengebieden v hogere orde activeren die betrokken zijn bij emotionele en cognitieve verwerking, om de pijnperceptie te moduleren

nocebo pijn toename

Neg behandelingsverwachtingen beïnvloeden pijn via vergelijkbare hersenroutes als pos verwachtingen, maar op een tegenovergestelde manier, mogelijk door verhoogde angst

placebo/nocebo immunomodulatie

placebo's kunnen immunosuppressie ondersteunen

Suggereert dat:

• Lagere medicijndosering nodig

• Verbetert de werkzaamheid vh medicijn