Kaarten: kwalitatieve data-analyse H2 | Quizlet

waarom wetenschapsfilosofie

- vormt het kader voor elke vorm van onderzoek

-> bepaalt verschillende aspecten van het onderzoek: doel, methoden, relatie participant & onderzoeker, etc

- laat toe onderzoek naar waarde te schatten binnen het kader waarin het gebeurt

- laat toe kritisch na te denken over impliciete aannamen in onderzoek

Wetenschapsfilosofie

Onderdeel van de filosofie dat zich bezighoudt met vragen als: wat is wetenschap, wat is wetenschappelijke kennis, hoe verwerf je die wetenschappelijke kennis, wat is de relatie tussen wetenschap en samenleving.

wetenschapsfilosofie sterk bepalend voor

- de aard van onderzoeksvragen

- onderzoeksdoel

- keuze van methoden

- relatie onderzoeker en onderzoeksobject

spanningsveld: wat is dominant kwalitatief/kwantitatief onderzoek

beiden menselijk psychisch functioneren beschouwen

kwalitatief

- de betekenis en constituerende rol van de socioculturele en talige context van elk soort psychisch functioneren

kwantitatief

- vertrekt van een cognitieve focus & een computer- of machine metafoor

=> Algemeen belangrijk: de assumpties of vooronderstellingen die ten grondslag liggen aan verschillende onderzoeksbenaderingen

in de literatuur worden twee fundamentele denkwijzen of wetenschappelijke benaderingen beschreven

1. Dilthey

- natuurwetenschappen

- geesteswetenschappen

2. Bruner

- paradigmatisch of logisch-wetenschappelijke vorm

- narratief

Dilthey

natuurwetenschappen en geesteswetenschappen hebben een radicaal andere aard, doel en methoden

doel natuurwetenschappen

Dilthey

= verklaren (erklären)

- sociaalhistorisch perspectief naar ontwikkeling individu in hun geleefde ervaring is curicaal

- onmogelijk om psychologie los van maatschappelijk en sociale interacties te beschouwen

doel geesteswetenschappen

Dilthey

begrijpen (verstehen)

- tot wetmatige causale verklaringen komen

Bruner

er zijn twee modaliteiten van het denken: een paradigmatische of logisch wetenschappelijke vorm en narratief

paradigmatisch of logisch-wetenschappelijk

Bruner

- reflecteert objectieve, deterministische wereld

- verwant aan postpositivistische natuurwetenschappen

- abstracte ams-dan stellingen

- kwantitatieve gevoeligheid

narratief

Bruner

- reflecteert geconstrueerde wereld

- verwant aan sociale en humane wetenschappen

- verhalen om zin te verlenen aan gebeurtenissen

- kwalitatieve gevoeligheid

onvermijdelijk: mens is als betekenisverlenend & intentioneel wezen die steeds binnen een bepaalde context begrepen dient te worden

verwantschap: Dilthey

- kwantitatieve en natuurwetenschappelijke benadering (paradigmatisch ~Bruner)

- kwalitatieve en geesteswetenschappelijke benadering (narratief ~Bruner)

-> niet absoluut determinered

-> mixed-method benadering

Burner: mixed-method benadering

= cijfers vanuit narratieve denkwijze benaderen door ze te contextualiseren, en niet als absolute wetmatigheden te beschouwen

wetenschapsfilosofische paradigma's

wetenschap niet neutraal: vertrekken vanuit een reeks veronderstellingen

- verschillende denkwijzen leiden tot verschillende visies, geeft richting aan het gehele onderzoeksproces

- ene model niet beter da andere, wel fundamenteel verschillend (ene model niet herleiden tot andere)

Verschillende paradigma's / waarop veronderstellingen gesitueerd kunnen worden

niveau's waarop we veronderstellingen hebben

1) ontologie

2) epistemologie

3) methodologie

ontologie

= betreft onze aannames over wat de aard van de realiteit is en het zijn is

- algemeen: realisme vs relativisme (realisme gaat uit van één realiteit, relativisme van meerdere realiteiten)

- meestal: de realiteit bestaat niet, wij construeren actief de realiteit

- nauw verwant aan epistemologie

epistemologie

= betreft onze aannames over wat geldt als kennis en hoe kennis verworven kan worden

- gaat over aard, oorsprong, voorwaarden en reikwijdte van onze kennis en weten

- relatie tussen participanten en onderzoeker die beiden hun eigen kennis en weten hebben

- algemeen: objectivisme/dualisme vs subjectivisme/transactioneel

- nauw verwant aan axiologie (denken beiden na over relatie tussen onderzoeker en onderzoeker en hoe ze het onderzoeksproces beïnvloeden)

ontologie: algemeen

realisme vs relativisme

(realisme gaat uit van één realiteit, relativisme van meerdere realiteiten)

epistemologie: algemeen

- objectivisme/dualisme vs. subjectivistisch/transactioneel

objectivisme en dualisme: onderzoeker en participant zijn onafhankelijk, alles is objectief bestudeerbaar

subjectivistisch/ transicitioneel: interactie onderzoeker en participant staan centraal en onze bevindingen zijn geconstrueerd

methodologie

= betreft onze aannames over onderzoeksmethodes om aan kennis te komen.

- onderscheid inductief en deductief in onderzoek

- Inductieve benadering (niet uitsluitend) brengt meer flexibiliteit

positivisme

wetenschapsfilosofische kader van Ponterotto

- historische wortels: Verlichting (August Comte)

uitgangspunten

- één werkelijkheid waar we rechtstreeks toegang tot hebben = naïef realisme (identificeerbaar & meetbaar)

- enkel empirische wetenschap levert werkelijke kennis op

- onderzoeker en onderzoeksobject onafhankelijke entiteiten (dualisme)

- onderzoeker heeft geen invloed op de werkelijkheid

- hypotetisch-deductieve methode (nomothetische methode)

vier grote paradigma's van Ponterotto

1) positivisme

2) post-positivisme

3) sociaal constructivisme

4) kritische theorie

paradigma

wetenschapsfilosofische kaders

naief realisme

positivisme

er is één werkelijkheid waar we rechtstreeks toegang tot hebben

hypothetisch-deductieve methode

positivisme

Wetenschappelijke hypotheses opstellen op basis van beredeneerd giswerk en pas nadien testen of die hypotheses effectief kloppen.

- gericht op ontdekken van universele wetmatigheden

- nomothetische methode

positivisme: verificatiecriterium

= wetenschappelijke uitspraak kan worden getoetst door na te gaan of deze in overeenstemming is met zintuiglijke (empirische) waarnemingen en kennis is waardenvrij

positivisme: ontologie (aard realiteit)

naïef realisme

- één ware (externe) realiteit

- alle verschijnselen onderworpen aan onveranderlijke natuurwetten

- enkel empirisch wetenschap levert kennis op

positivisme: epistemologie (relatie onderzoeker & onderzochte)

dualisme/objectivisme

- onderzoeker neemt objectief waar zonder invloed

- hypothetisch-deductieve methode + nomothetische methode (ontdekken universele wetmatigheden)

- waardenvrije kennis

axiologiz

= rol van waarden van de onderzoeker in het wetenschappelijk proces

positivisme: axologie

geen plaats voor waarden

- elimineren/strikt controleren van waarden dmv gestandaardiseerde en systematische onderzoeksmethoden

- waarden weerspiegelen in onderzoeksonderwerp ondanks controle

retoriek

Taal die gebruikt wordt om procedures en resultaten van onderzoek te communiceren

positivisme: retoriek

objectief, afstandelijk, emotioneel neutraal taalgebuik

positivisme: methodologie

(Quas) experimentele methoden

- strikt controleren/manipuleren variabelen

- hypothetisch deductief gericht op verificatie van a-priori hypothesen

- voornamelijk kwantitatief

positivisme: namen

verlichting (Comte), Mill

post-positivisme

voortkomen obv aantal problemen met positivisme

uitgangspunten

- één ware werkelijkheid die slechts gedeeltelijk te bevatten is

- plausibiliteit (geen absolute zekerheid)

- onderzoeker objectief en onafhankelijk

- falsificatie

post-positivisme: ontologie (aard realiteit)

kritisch realisme

- één ware (externe) realiteit die slechts gedeeltelijk meetbaar en kenbaar is

post-positivisme: epistemologie

aangepast dualisme/objectivisme

- erkenning mogelijke invloed onderzoeker

- objectiviteit & onafhankelijkheid blijft

- bevindingen waarschijnlijk (niet 100%) waar

post-positivisme: axiologie

geen plaats voor waarden in het onderzoeksproces

~positivisme

post-positivisme: retoriek

Objectief, afstandelijk, emotioneel neutraal taalgebruik

~positivisme

post-positivisme: methodologie

(Quasi)experimentele methode ~positivisme

- falsificatie ipv verificatie

- meer gecontroleerd kwalitatief onderzoek mogelijk

sociale constructivisme

historische wortels binnen postmodernistische traditie in 1960

uitgangspunten

- meerdere geconstrueerde realiteiten

- waarheid en objectieve kennis van de wereld onmogelijk

- realiteit afhankelijk van taal, context is cruciaal

- sociale realiteit actief geconstrueerd door mensen

- interactie onderzoeker en onderzoeksobject centraal

- methodologie is hermeneutisch en dialogisch

doel: de constructie van krachtigere en meer heldere manieren om geleefde ervaring te begrijpen (het accent ligt op de idiografische methode)

sociale constructivisme: ontologie

relativisme

- meervoudige geconstrueerde realiteiten, de realiteit is subjectief & beïnvloedt door de context van de situatie

- Realiteit is afhankelijk van taal (centraal, eenduidige betekenis van woorden en teksten)

sociale constructivisme: epistemologie

transactioneel/subjectivistisch

- Sociale realiteit/bevindingen actief geconstrueerd door onderzoeker & participant (mensen) hun interactie

sociale constructivisme: axiologie

Waarden & ervaring kunnen niet van het onderzoeksproces gescheiden worden

- Onderzoeker moet zijn waarden erkennen, beschrijven (reflexiviteit) en tussen haakjes zetten (bracketing), maar ze niet elimineren -> onmogelijk wegens intensiever contact met participanten

- Waarden tussen haakjes plaatsen = manier om dialoog met participanten aan te gaan

sociale constructivisme: retoriek

persoonlijker

- Aandacht voor ervaring, verwachting, bias & waarden onderzoeker in rapportage

sociale constructivisme: methodologie

hermeneutische benadering & dialogisch (interpretatief)

- Meer kwalitatief onderzoek in naturalistische contexten

- Intenser contact onderzoeker-participant

- Betekenis aan oppervlakte brengen

sociale constructivisme: namen

Kant, Dilthey

kritische theorie

uitgangspunten (~constructivisme)

- accent op geleefde ervaring die gemedieerd wordt door machtsverhoudingen in sociale/historische context • onderzoek in functie van emancipatie en transformatie

- waarden spelen belangrijke rol

- dialectische verhouding onderzoeker

kritische theorie: ontologie

historisch realisme/relativisme

- Realiteiten gevormd door sociale, politieke, culturele, economische, etnische en genderwaarden

- Bemiddeling realiteiten door sociaal & historisch gegronde machtsrelaties

kritische theorie: epistemologie

transactioneel/subjectivistisch

- Dialectische (tegengestelde) relatie onderzoeker-participant

- Doel: transformatie & emancipatie in participant tegen onderdrukking

- Onderzoeksproces & bevindingen: veel belang aan waarden

kritische theorie: axiologie

Pro-actieve waarden

- Centraal voor taak, doel en methoden van onderzoek

- Hoop + verwachting beïnvloeding proces & resultaten

Gericht op emanciperen participanten

kritische theorie: retoriek

Persoonlijker

- Aandacht voor ervaring, verwachting, bias & waarden onderzoeker in rapportage

kritische theorie: methodologie

Hermeneutische benadering & dialogisch (interpretatief)

- Meer kwalitatief onderzoek in naturalistische contexten

- Intenser contact onderzoeker-participant

- Betekenis aan oppervlakte brengen

- dialoog/dialectiek in relatie tot participant centraal

kritische theorie: namen

Frankfurt school: Horkheimer, Adorno, Marcuse

wetenschapsfilosofische kaders of paradigma's: ontologie (aard realiteit)

realisme vs relativisme

1) positivisme: naïef ralisme

2) post-positivisme: kritisch realisme

3) sociaal constructivisme: relativisme

4) kritische theorie: historisch realisme/relativisme

wetenschapsfilosofische kaders of paradigma's: epistemologie

objectivisme/dualisme vs. subjectivistisch/transactioneel

1) positivisme: dualisme/objectivisme

2) post-positivisme: aangepaste dualisme/objectivisme

3) sociaal constructivisme: transactioneel/subjectivistisch

4) kritische theorie: transactioneel/subjectivistisch

wetenschapsfilosofische kaders of paradigma's: methodologie

1) positivisme: quasi-experimentele methoden

2) post-positivisme: quasi-experimentele methoden

3) sociaal constructivisme: hermeneutische benadering & dialogisch

4) kritische theorie: hermeneutische benadering & dialogisch

wetenschapsfilosofische kaders of paradigma's: axiologie

1) positivisme: geen plaats voor waarden

2) post-positivisme: geen plaats voor waarden

3) sociaal constructivisme: waarden & ervaring niet scheiden van onderzoeksproces

4) kritische theorie: waarden & ervaring niet scheiden van onderzoeksproces

wetenschapsfilosofische kaders of paradigma's: retoriek

1) positivisme: Objectief, afstandelijk, emotioneel neutraal taalgebruik

2) post-positivisme: Objectief, afstandelijk, emotioneel neutraal taalgebruik

3) sociaal constructivisme: persoonlijker

4) kritische theorie: persoonlijker