belangrijke termen/foto's - SOCIOLOGIE EN ANTROPOLOGIE: MATERIALISME EN IDEALISME

de invloed op Claude Lévi-Strauss

• grote invloed / minder grote invloed

  • Boas (- Kroeber)

  • Durkheim - Mauss

    - Saussure - Trubetzkoy en Jakobson

  • Freud

  • Marx

materialisme

• Marx

• je wordt gevormd door de materiële condities rondom jou

  • wordt in antro specifieke strekking:

    cultuurmaterialisme van Marvin Harris

    • omgeving (milieu, behoeften, arbeid…) vormt ons

idealisme

je wordt gevormd door de cognitieve structuren (ons denken) en door collectivisme (onze verbondenheid)

hominidae - hominini

• Charles Darwin

• Hominiden is een term die gebruikt wordt om alle mensachtigen te beschrijven, inclusief alle uitgestorven en nog levende soorten.

• Hominina is een onderverdeling van de familie Hominiden en omvat de mensachtigen die het meest nauw verwant zijn aan de moderne mens

formatiejaren antro?

tussen 1850 en 1900

• die wrede jaren hebben doorgeduwd in Duitsland tot WOII

• Charles Darwin en principes van biologie evolutie

• Karl Marx’ eerste grote Sociologische theorie

Charles Darwin en de principes van biologische evolutie

• de mens als dier (Homo Sapiens - hominidae - hominini)

• antropologen en het duale project

  • grote evolutionaire schema’s om te verklaren, lineair, universalistisch, speculatief

  • documenteren van enorme verscheidenheid van socio-culturele variaties + eerste theorieën omtrent kinship (Morgan) + nood aan gedetailleerde empirische beschrijving

    • Torres Strait Expedition 98

    • Franz Boas

    • Bronislaw Malinowski

Karl Marx’ eerste grote sociologische theorie

De mens die sociaal ordent, classificatiesystemen maakt:

• Functies/Structuren

• Klassen

• Klassen- & Standenmaatschappijen

Karl Marx

2de grote poot van antro en 1ste socioloog theoreticus

• 19de E

• Das Kapital 1867-1885, 1896

• “De maatschappij” in kapitalistische settings

• compaan Friedrich Engels

• materialisme

• werken op

  • Modernisering

  • Industrialisering

  • Waarde(n)

  • (Ongelijke) Macht

Bastian

1ste antropoloog van de 19de E omdat hij op basis van data schreef en niet op basis van reconcepties

“De maatschappij” in kapitalistische settings

• De geïndustrialiseerde maatschappij op basis v technologische vooruitgang

• de klassenmaatschappij en de machtsrelaties

Friedrich Engels

• 19de E

• The Origin of the Family, Private Property, and The State 1884

• materialisme

• werken op

  • Modernisering

  • Industrialisering

  • Waarde(n)

  • (Ongelijke) Macht

Marvin Harris

• materialisme - cultuurmaterialisme in antro

• Cultural Materialism: The Struggle for a Science of Culture, Harris 1979

Modernisering, Industrialisering, Waarde(n), en (Ongelijke) Macht

• in antro → Klassen, Ras, Gender, “minderheidsgroepen'“

  • armoedebestrijding

  • antiracisme

  • gelijke vrouwenrechten

• nog later (nu) → Gender, Diversiteit, Intersectionaliteit, LGBTQIA+ rights, …

economische antro

• vanuit kapitalisme gedacht

• maakt met behulp van etnografische methoden studie van economische instituties en gedrag

• Commodities - Commodification & Commodity Fetishism of Warenfetisjisme

Warenfetisjisme

De waarde van het product zit in arbeid die ervoor verricht is, maar die waarde zit verhuld in het kapitalisme

→ we “vervreemden” van onze koopwaren: alienatie

→ we beseffen en voelen niet meer welke arbeid erachter zit

vb. warenfetisjisme

• Charlie Chaplin in Modern Times 1936

• Alienatie en ongelijke macht

• Arbeid - Kapitalisme

vb. warenfetisjisme

• vele kinderen worden mishandeld en moeten in verschrikkelijke toestanden zitten voor onze smartphones

Marxistische Antropologie

• is altijd Economische Antro

• wordt herdoopt tot Politieke Economie en gaat over het kapitalistische wereldsysteem

  • De Arbeider - “De Ander” - Gender

    vanuit minderheden gedacht

    → “Marginale” groepen staan centraal samen met geldgewin en uitbuiting

• The Devil and Commodity Fetishism

The Devil and Commodity Fetishism

• Michael Taussig 1980

  • een van de grootste levende antropologen

• een van de basiswerken van antro!!!

• etnografie over 2 verschillende plaatsen veldwerk:

  • Zuid-Amerikaanse mijnwerkers

  • plantagearbeiders

  Kritiek op de Kapitalistisch (Westers) systeem

  • kritiek op het feit dat we niet enkel gaan koloniseren, maar dat we ze ook in een kapitalistische economie gaan duwen >< production for subsistence

    → zodanig grote druk op de lokale landbouw dat je bijna moet gaan werken in de mijnbouwen

Peasants own their means of production, miners do not. Peasants control the organization of work; miners are in constant conflict with managers over job control and wage levels. Peasants combine production for sub- sistence with some sale of produce; miners are totally dependent on the labor market: the buying and selling of their labor power.

Michael Taussig

• Boliviaanse mijnwerkers en El Tio

  Copyright M. Taussig

• Columbiaanse plantagearbeiders en Boliviaanse mijnwerkers:

  Contract met de duivel (Faust, Goethe) (“duivelaanbidding”)

  Kapitalisme in de “periferie”

  → bevreemding van uw arbeid, opgaan van een radartje in een systeem

Eric Wolf

• Europe and the People without History 1982

  het omkeren van de blik, de machtsrelatie, de geschiedenis

  → spreken vanuit de plek zelf = reversal of the case

• Peasants 1964

  geen toeval, het zijn de eerste slachtoffers van industrialisering en de globale kapitalistische economie

~ What the Rest Think of the West - Laura Nader, 2015 = reversal of the case

→ verhalen uit de “periferie” over het westen

→ engaged antropologie = marxistische antro, je mag je gekleurdheid deels tonen in je werk

Engaged Anthropology

taking an ethnographic focus to appalling ills of the contemporary world and then trying to make possible contributions towards their remedy

Max Weber

Sociologie

• Die protestantische Ethik und der Geist der Kapitalismus 1904-5

  The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism 1976

  • Cultuur-, Economiegeschiedenis en Europese moderniteit: Kapitalisme

    gezien door de lens van strikt Protestantisme en de strikte werkethiek

  → oorsprong bij de protestanten: strikt protestantisme staat voor hard werken, maar in de glorie voor God, je mocht niets doen met dat geld → op bepaald moment gaan beleggen → kapitalisme

• Empatische sociologie

• Wirtschaft und Gesellschaft 1922 Economy and Society 1968

  • is macht legitiem? 3 soorten

  • Traditioneel: ritueel en kinship - verwantschap

  • bureaucratisch: geformaliseerde administratie

  • charismatisch: leider - profeet, revolutionair

• invloed Nietzsche en Freud

invloed Nietzsche en Freud op Max Weber

INDIVIDU

• er is een soort macht die onvoorspelbaar en individueel is

  • gebaseerd op de kwaliteiten van het exceptionele individu ipv eigendom (Marx) of stevige normen in de maatschappij (Durkheim)

Empatische Sociologie

• je probeert je te plaatsen in andermans schoenen en te begrijpen ipv verklaren

  → Verstehen/begrijpen/interpreteren in de geesteswetenschappen

  → Erklaren/verklaren in de natuurwetenschappen

Emile Durkheim

• 19de-20ste E

• Eerste leerstoel pedagogie en sociologie Bordeaux 1887

  Eerste leerstoel sociologie aan de Sorbonne 1913

• De la Division du Travail Social 1893

• Les Formes Elémentaires de la Vie Religieuse 1912

  The Elementary Forms of Religious Life 1915, 1995

  Chapter 7: ‘The cosmological system of totemism and the idea of class’

• Classification Primitive 1900; Primitive Classification 1963

• Dé maatschappij als

  • geïntegreerd geheel

  • levend organisme

  • het Collectief

• Collectieve Representaties

De Kruisoprichting van P.P. Rubens

→ COLLECTIEVE REPRESENTATIES (Durkheim)

= symbolische ‘beelden’ of ‘modellen’ (in ons hoofd) uit het sociale leven die gedeeld worden door een groep

• ontwikkelen door persoonlijke relaties maar behouden een supra-individueel, objectief karakter (we herkennen het allemaal)

  → collectivisme: de groep boven het individu

• maken een sociaal gereconstrueerde realiteit, niet louter objectief: morele uitingen met macht over onze emoties

• in ritueel, geloof… (beelden die we allemaal delen bv. Christendom)

Dé maatschappij als geïntegreerd geheel

Durkheim

• Collectivisme/Idealisme

  • onderliggende (cognitieve) (denk)patronen die reguleren

  • cultuur in het enkelvoud

  • Europa

    >< individualisme: verwarring en inconsistentie: culturen in het meervoud (Boas en Malinowski)

Dé maatschappij als levend organisme

Durkheim

• op zoek gaan naar het sociale systeem, de sociale cohesie

  • de molecules vinden van de maatschappij

    → elementaire onderdelen (deeltjes)

    → de maatschappij als logisch

Dé maatschappij = het Collectief

>< Boas: gemeenschappelijke basis van culturen die vertakken tot een onoverzienbare veelheid: culturEN

Marcel Mauss

neef van Durkheim

• Vanaf 1902 Prof. ‘Religions Primitives’, Ecole des Hautes Etudes

• Immense kennis van cultuurgeschiedenis en nieuwe etnografie:

  • Boas

  • Malinowksi

  • Radcliffe-Brown

  • Duitse diffusionistische scholen

  • Fraser

  • …

• Holistisch concept van de maatschappij als een organisch georganiseerd (door impliciete regels die het gedrag van het individu voorschreven) geheel → ‘sociaal organisme’, vooral in niet-Westerse maatschappijen (‘societés’)

  • Mét conclusies (t.o. Boas Particularisme): maatschappijen classificeren

• Het Totale Sociale Feit: de mens fysisch, psychologisch, én sociologisch uitleggen

• Essai sur le Don / The Gift 1923-4

• Commodity Exchange

Essai sur le Don / The Gift 1923-4

Marcel Mauss

een van de meest invloedrijke werken in antro, maar zonder veldwerk!

• basisprincipe: er kan geen prestatie zijn zonder een tegenprestatie → de uitwisseling van goederen, als giften, legt de basis voor de totstandkoming van sociale relaties (je kan dus niet zomaar een geschenk geven, er wordt een tegengeschenk verwacht)

  = basis van de economie

  (Gift-giving, cf. Potlatch, Kula)

• Wederkeerbaarheid van het geven, competitie: meer teruggeven

• Gift-exchange

  • als fundament voor sociale relaties, voor societé en maatschappij

  • binden mensen in wederzijdse commitments via stevige impliciete regels (cruciaal in het maken van normen en waarden in de maatschappij) → pure cadeau bestaat niet

  • basis voor Economie en Politiek met, toegevoegd, Symbolische betekenissen = symbolisch doordat de uitgewisselde objecten symbolen worden van relaties, of van het bovennatuurlijke, het sacrale, het goddelijke

    • Hau, de kracht van de gift in Polynesië, de intrinsieke kwaliteiten van de gift, symbolisch en ritueel

      → de kracht en de ziel van de gift, het bezit een macht die geïnternaliseerd wordt door de ontvanger: men weet welke rechten of plichten verbonden zijn aan de gift

      je geeft iets, maar tegelijk geef je ook je macht mee

  • gift-giving bevat een strategisch en pragmatisch aspect: gemanipuleerd door individuen die willen opklimmen in de maatschappij, vooral politiek

  • het uitwisselingsaspect van de gift maakt van gift-giving een prestation totale

    • Kerstmis in kapitalistische settings

    • de Hau beter waarneembaar in prekapitalistische settings, traditionele gift-giving

• ‘le fait social total’ → streeft volledigheid na, ingezet door Durkheim, vanuit fysiek, psychologisch en sociologisch oogpunt

• in de economische antropologie:

  • gift → commodity

  • gift-exchange + gift-economy → commodity exchange

    = elke gift is ook deels handelswaar

Marilyn Strathern 1988, The Gender of the Gift
Annette Weiner 1992, Inalienable Possessions: The Paradox of Keeping while Giving
Maurice Godelier 1999, The Enigma of the Gift

herwerkingen van le Don van Mauss met beetje kritiek erbij

What makes a possession inalienable is its exclusive and cumulative identity with a particular series of owners through time. Its history is authenticated by fictive or true genealogies, origin myths, sacred ancestors, and gods. In this way, inalienable possessions are transcendent treasures to be guarded against all the exigencies that might force their loss.

Weiner

• Maori meisje in gevederde cape

  • hau verbonden aan deze mantel, die zal altijd van haar zijn, de roem van de zaken reist mee

  → ook KULA valuables zijn in sé INALIENABLE - ONVERVREEMDBAAR

vastzitten in de radar van industrialisering

• Max Weber

Arnold van Gennep

• 19de-20ste E

• buitenbeentje in Franse sociologische traditie

• folklorestudes/antro at home

• les Rites de Passage (1909)

  • initiatierituelen, concept van initiaties

    overgaan van ene stadium van een mens naar een ander stadium

    geboorte → pubertijd → huwelijk → dood

    = voor die 4 grote momenten over ter wereld rituelen ontwikkeld

    • pubertijd voor jongens vooral

    scheiding → liminaliteit → re-integratie

later invloed op Victor Turner

• Bamana, Mali, Komo

• Initiatie van jongelingen

Franse Antropologie

→ HET STRUCTURALISME (~ de Saussure)

• Claude Lévi-Strauss

na Mauss stopt de goeie basis voor sociologie een beetje en wordt het een ander vakgebied, de traditie van Durkheim en Mauss zijn wel overgenomen in de (vooral) Franse Antropologie

Claude Lévi-Strauss

GROOTSTE NAAM UIT CONTINENTAAL EUROPESE ANTROPOLOGIE

• 1908-2009

• Collectivisme/Idealisme → cognitieve structuren

  → impliciete regels aanwezig: als we deel zijn van de samenleving waarin we functioneren, dan kennen we de regels, we voelen hetzelfde

• Gastprof. Sociologie University of Sao Paolo

• Tijdens WOII in NY, taaltheorie, een tikkeltje Boas & Comte.

• 1947 Ph.D., Les Structures Elementaires de la Parenté, 1949

  The Elementary Structures of Kinship 1969

  → elementaire structuren van verwantschap (= kinship = parenté)

• kortere periodes van veldwerk (niet zoals Malinowski → structuralisten en antropologen doen aan veldwerk, maar de Franse traditie hamert daar niet zo op)

• Kennissystemen-Onderliggende structuren in denksystemen

  Met focus op Parenté of Kinship (Verwantschaps-) systemen

  → worden wij bepaald door onze ideeën of bepalen wij onze ideeën?

1935-39 Veldwerk in het Braziliaans regenwoud

• Claude Lévi-Strauss

Cross-Cousin Marriage, twee kanten

Claude Lévi-Strauss

• Verwantschap als fundamenteel organiserend principe in de maatschappij.

  Maar Lévi-Strauss gaat verder dan Morgan

  • niet enkel een bindmiddel voor sociale organisatie, ook een betekenissysteem: HUWELIJK = breuk waar cultuur binnenglipt

    → partnerkeuze = cultuurkeuze

    → biologie wordt cultuur

    → focus ligt niet op afstamming via bloed (Radcliffe Brown, kinderen), wel op alliantie

    ALLIANTIETHEORIE - keuzes die aan banden onderhevig zijn, maar je hebt een keuze, je hebt ook macht

• universeel incesttaboe

  • niet te dicht huwen, je hebt veel keuze, maar niet alle keuze

  • parallel = bloed niet gekruist

  • cross = potentiële huwelijkspartners

    = incest voorkomen

    = basis kinshipology

cross-cousin marriage

Mother’s brother - Moeder’s broer als vader

• Tegengestelde lineage: nonkel als moeder …

• Allianties, exchanges (uitwisselingen)

• Bv. bij de Iatmul van het Sepikgebied in PNG

→ een huwelijk tussen gekruiste neven en nichten, gekruist bloed

Systems of Consanguinity and Affinity of the Human Family 1870 Morgan, Incesttaboes Lévi-Strauss

= de impliciete regels aanwezig in de cultuur proberen in tabellen te gieten

→ Boas en Malinowski deden dit NIET

• Andrew Moutu 2004

• cross-cousin marriage

De vrouwen/moeders verwelkomen de zonen als herboren mannen, met krokodillenhuid, in de cross-dressing sequens van Naven: ze zijn opgesmukt in de regalia van hun mannen

→ De totale omkering van genderrollen

→ cross-dressing

→ pantomime

→ geritualiseerde homosexualiteit

“An interesting way of interpreting this ritual is through the Iatmul notion of paired brothers. Every Iatmul person is said to contain within him/herself a pair of brothers. When a woman acts as a brother she is not representing someone external to her. She is internally that other brother. The internal relation expressed in the notion of paired brothers is the substance and gender is the form in which this process of becoming the other brother is revealed.”

(→ vrouw was geen minderheid, is creatie vd witte wereld + moeders worden broers)

Gregory Bateson Naven 1936

De vrouwen/moeders verwelkomen de zonen als herboren mannen, met krokodillenhuid, in de cross-dressing sequens van Naven: ze zijn opgesmukt in de regalia van hun mannen

→ De totale omkering van genderrollen

→ cross-dressing

→ pantomime

→ geritualiseerde homosexualiteit

Cross-dressing

Crossdressing is het dragen van kleren die gewoonlijk worden gedragen door de andere sekse. Vroeger gebruikte men de term travestie, maar deze wordt tegenwoordig als pejoratief beschouwd. Crossdressing speelt bewust met de normen, wetten en verwachtingen voor het uiterlijk en het gedrag van de genders.

pantomime

Pantomime, is een vorm van visueel theater. De acteurs beelden een situatie of verhaal uit met gebaren, mimiek en lichaamstaal

geritualiseerde homosexualiteit

toediening van het sperma door de maternaluncle (de moeder’s broer)

Matrilineage op Ambrym

Het Ambrym Six Section Marriage System

• Claude Lévi-Strauss versus Jean-Paul Sartre

  • De discussie in La Pensée Sauvage 1962 (Claude)

    → Het Wilde Denken

    = het Eerste Denken: alle mensen zijn verbonden, het eerste ding van ons allemaal samen, het eerste reactionair ding als er iets zich voor doet, we gaan allemaal op dezelfde manier om met verdriet en vreugde

    → antiracistisch tegen cultuurevolutionisme

• Ambrym kinship, Vanuata, Melanesië

  • Gebaseerd op etnografieën van: A.B. Deacon en John Layard

  • Deacon’s ‘Six-Section-Marriage-System’

Deacon’s ‘Six-Section-Marriage-System’

• vrouwen bewegen als wegen tussen twee clans, met binnen elke clan drie moieties. (bloed)gekruiste neven en nichten maakten, door de mogelijkheid van 2 × 3 huwelijkspartners binnen deze kleinschalige gemeenschap, het systeem van cross-cousin marriage mogelijk.

• Allianties, uitwisselingen:

  ‘Women as Roads’ → exogamie

  → vrouwen zijn de wegen waarlangs cultuur en verwantschap gemaakt wordt, ze runnen de maatschappij, mannen zijn ‘figuranten’

• Incesttaboe

er zitten fouten in de analyse, maar niet ter plekke (Ambrym), die mensen daar weten perfect wat ze doen, wat ze mogen, iedereen herinnert zich hoe de boel is gekruist, dat staat echter nergens genoteerd

A.B. Deacon

student van Haddon op Cambridge

• Malekula: A Vanishing People of the New Hebrides 1934

• Deacon’s ‘Six-Section-Marriage-System’

John Layard

student van W.H. Rivers op Cambridge

• Stone Men of Malakula 1942

exogamie

het trouwen buiten de eigen groep

Tristes Tropiques 1955 - Claude Lévi-Strauss

• Braziliaans Chief in een woud dat kaalgekapt wordt

• salvage, urgent anthropology

  → reddingsantro

  → nog registreren wat er aan het verloren gaan is

NU gaan we SLOW om grondig te werken, we gaan er niet meer vanuit dat die voor altijd gaan verdwijnen

• Claude Lévi-Strauss

• La Voie des Masques 1975

  The Way of the Masks, 82.

Transformatiemaskers - Totemisme - Potlatch van Boas, maar een STRUCTURALISTISCHE ANALYSE hierop

Structureel Marxisme

• naast Political Economy in de Angelsaksische wereld

• materialisme en idealisme ietwat herenigd

  verderzetting structuralisme, maar Marx erbij

  → Marxisme legt macht bloot, materieel

  → structuralisme zoekt naar verbogen (onder-/bovenliggende) structuren

  gigantische frictie: worden we gemaakt door cognitie of materialisme?

• Maurice Godelier (20ste-21se E)

The Making of Great Men 82

Maurice Godelier

• Veldwerk bij de Baruya, PNG

The Enigma of the Gift 1996

Maurice Godelier

• Het sacrale object en de overdracht van macht

• Het raadsel (enigma) van de gift: sacrale giften

• Een reappraisal van Mauss’ klassieke basiswerk

gebruikt potlatch, sacrale gift is volgens Godelier wel alienabel

Maurice Bloch (1939-)

• Zoals Godelier, op de raakvlakken tussen empirie en cognitie

• (Materialisme, Idealisme; Particularisme, Universalisme, etc.)

→ structuralistische denkprocessen - moeilijk, hoe bewijs je dat er in cultuur regels aanwezig zijn die iedereen vanuit zijn geest volgt?

Philippe Descola (1949-)

Beyond Nature and Culture, 2005 (Engelse editie 2013)

→ Back to Descartes’ tweesplitsing en poging om ze op te heffen

• Natuur Cultuur, Lichaam Geest, Materialisme Idealisme, etc …

omkeren van de blik

• Laura Nader

• Eric Wolf

• Michael Taussig

→ de studie van de ‘periferie’ moet gebruikt worden om naar de eigen cultuur te kijken