kompan_q1

Wika

Ang sistema ng komunikasyon sa pagitan ng mga tao sa pamamagitan ng simbolo.

Masistematikong balangkas

Maayos na proseso ng pagpili at pag-ayos ng tunog sa wika.

Arbitraryo

Napagsusunduan na paraan ng pagpili ng tunog sa wika.

Ortograpiya

Sistema ng pagsusulat.

Ponolohiya

Pag-aaral ng tunog sa wika.

Morpolohiya

Pagbuo ng salita sa wika.

Syntaks

Pagbuo ng pangungusap sa wika.

Semantiks

Pagbuo ng kahulugan sa wika.

Enerhiya

Hininga sa baga na nagbibigay ng tunog sa wika.

Artikulador

Bahagi ng katawan na nagmumula sa vocal cords at nagbibigay ng tunog sa wika.

Resonador

Bahagi ng katawan na nagmumula sa ilong at bibig at nagbibigay ng tunog sa wika.

Artikulo XIV Seksyon 6 & 7 ng Konstitusyon 1987

Batas na nagpapatunay na ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino.

Instrumento ng Komunikasyon

Ginagamit sa pakikipagtalastasan at pagpapalaganap ng kaalaman.

Nalilinang ang malikhaing pag-iisip

Makikita ito sa iba't-ibang panitikan na nagmumula sa isang wika.

Makalumang pagpapaliwanag sa kalagayan ng wika sa isang lipunan

Tradisyonal na pagtingin sa antas ng wika.

Pormal

Salitang istandard na kinikilala, tinatanggap, at nauunawaan ng higit na nakararami.

Impormal

Salitang ginagamit sa partikular na pook o lalawigan lamang.

Lalawiganin

Salitang nagmula sa mga partikular na pook o lalawigan.

Kolokyal

Palasak na salitang ginagamit sa pasalitang komunikasyon.

Balbal

"Slang" na nagmula sa pangkat na lumilikha ng sariling codes.

Barayti

Partikular na baryasyon ng isang wika o pangkat ng mga wika.

Sosyolinggwistika

Pag-aaral ng sosyal na aspeto ng wika.

Teoryang Sosyolinggwista

Teoryang nagpapaliwanag sa pagkakaroon ng barayti ng wika.

Dayalekto

Varyant ng wika na ginagamit sa isang partikular na rehiyon, lalawigan, o pook.

Luzon

Isang pulo sa Pilipinas

Ibanag

Isang wikang sinasalita sa Isabela

Ilocano

Isang wikang sinasalita sa Ilocos

Pampanga/kapampangan

Isang wikang sinasalita sa Pampanga

Pangasinan

Isang wikang sinasalita sa Pangasinan

Bikolano

Isang wikang sinasalita sa Kabikulan

Visaya

Isang pangkat ng mga wika sa Pilipinas

Aklanen

Isang wikang sinasalita sa Aklan

Kinaraya

Isang wikang sinasalita sa Iloilo, Antique, at Kanlurang Panay

Capiznon

Isang wikang sinasalita sa Hilaga-Silangang Panay

Cebuano

Isang wikang sinasalita sa Negros, Cebu, at Bohol

Mindanao

Isang pulo sa Pilipinas

Surigaonan

Isang wikang sinasalita sa Surigao

Tausug

Isang wikang sinasalita sa Jolo at Sulu

Chavacano

Isang wikang sinasalita sa Zamboanga

Davaoeño

Isang wikang sinasalita sa Davao

T’boli

Isang wikang sinasalita sa Cotabato

Dayalek

Isang uri ng bokabularyo

Bokabularyo

Iisang salita ngunit iba-iba ang kahulugan

Punto o tono

Baryasyon sa tono ng pagsasalita

Istruktura ng pangungusap

Kakaibang pagkakasunod ng salita

Sosyolek

Isang uri ng wika batay sa dimensyong sosyal

Batay sa antas o katayuan sa lipunan

Nag-iiba-iba depende sa katayuan sa lipunan

Rehistro ng wika

Nakabatay sa trabaho o larangan

Larangan

Trabaho o expertise ng taong gumagamit ng wika

Modo

Paano isinasagawa ang uri ng komunikasyon

Tenor

Ayon sa relasyon ng mga nag-uusap

Idyolek

Ikinatatangi sa paraan ng pagsasalita ng isang tao

Indibidwal na katangian

Naka-impluwensya sa paggamit ng wika

Kaugnay sa personal na kakayahan ng isang tagapagsalita

idyolek

Sarung Banggi

Isang awit na inaawit sa Bikol

Lingguwistiko

Pag-aaral sa wika ng tao

Komunidad

Pamayanan

Lingguwistikong Komunidad

Komunidad na gumagamit ng isang wika

Yule (2014)

Ang wika at pamamaraan ng paggamit nito ay isang porma ng panlipunang identidad

Unang Wika

Wikang unang natutunan

Lee (2013) "The native speaker"

Ang unang wika ay natutunan sa murang edad at likas na kaalaman sa wika

Pangalawang Wika

Hindi taal o likas na natutuhan ng isang indibidwal sa kaniyang tahanan

Gamit ng Wika sa Lipunan

Wika bilang instrumento ng pakikipag-ugnayan sa lipunan

Lipunan

Malaking pangkat ng mga tao na may karaniwang set ng pag-uugali

Wika

Instrumento ng pakikipag-ugnayan ng tao sa isa't isa

Instrumental

Tumutugon sa pangangailangan ng tao gaya ng pakikipag-ugnayan sa iba

Regulatoryo

Pagkontrol sa ugali o asal ng ibang tao

Interaksyonal

Paraan ng pakikipag-ugnayan ng tao sa kaniyang kapwa

Personal

Pagpapahayag ng sariling opinyon o kuro-kuro

Heuristiko

Kapag nagnanais ang isang tao na makapagtamo ng kaalaman

Impormatibo o Representasyonal

Paggamit ng wika upang makapagbahagi ng mga pangyayari

Imahinasyon

Nagpapahayag ng imahinasyon sa malikhaing paraan

Gamit ng wika

Ang paraan ng paggamit ng wika sa iba't ibang sitwasyon o layunin.

Conative

Ang gamit ng wika na nagpapakilos o nag-uutos sa isang tao.

Informative

Ang gamit ng wika na naglalayong magbigay ng impormasyon o kaalaman sa iba.

Labeling

Ang gamit ng wika na nagbibigay ng bagong tawag o pangalan sa isang tao o bagay.

Phatic

Ang gamit ng wika na nagbubukas ng usapan o nagpapatibay ng relasyon sa ibang tao.

Emotive

Ang gamit ng wika na nagpapahayag ng mga nararamdaman ng isang tao.

Expressive

Ang gamit ng wika na nagpapahayag ng sariling paniniwala, mithiin, o kagustuhan.

Pananaw

Ang personal na paniniwala ng isang tao tungkol sa isang bagay, sitwasyon, o pangyayari.

Pagsusuri sa naging batayan

Ang pag-aaral at pagtukoy sa pinagmulan ng isang pananaw.

Pagtukoy sa layunin at damdamin

Ang pag-analisa sa layunin at damdamin ng nagbibigay-pananaw.

Pagsusuri sa kaisahan at ugnayan

Ang pag-aaral sa kaisahan at kaugnayan ng mga ideyang pinahayag.

Kaangkupan ng mga salitang ginamit

Ang paggamit ng mga salita na epektibo sa pagpapahayag ng pananaw o opinyon.

Bernakular

Ang wika o diyalekto na ginagamit ng karaniwang mga tao sa isang partikular na lugar.

Teorya ng Wika

Mga teorya na nagpapaliwanag sa pinagmulan at pag-unlad ng wika.

Panahon ng Wika

Ang mga panahon o yugto sa kasaysayan ng wika.

Peter Bellwood

Isang propesor mula sa Australia National University na nagtuturo sa Pilipinas.

Anito

Isang paniniwala sa mga espiritu o diyos-diyosan na pinaniniwalaan ng mga sinaunang Pilipino.

Panahon ng Espanyol

Ang panahon kung saan ang mga Espanyol ay naghari sa Pilipinas at nagdulot ng mga pagbabago sa kultura at wika.

Baybayin

Ang sinaunang sistema ng pagsulat ng mga Pilipino bago dumating ang mga Espanyol.

Carlos I

Isang hari na nag-utos na ituro ang Doctrina Christiana sa wikang Espanyol.

Felipe II

Isang hari na nag-utos na ituro ang wikang Espanyol sa mga Pilipino.

Panahon ng Rebolusyon

Ang panahon kung saan nagsimula ang kilusang nasyonalismo sa Pilipinas.

Konstitusyon sa Biak-na-Bato

Ang konstitusyon na ginawa noong 1899 na ginawang opisyal na wika ang Tagalog.

Panahon ng Amerikano

Ang panahon kung saan naging kolonya ng Estados Unidos ang Pilipinas at nagdulot ng mga pagbabago sa wika at edukasyon.

Jacob Schurman

Isang tao na naniniwalang kailangan ng Ingles sa edukasyong primarya sa Pilipinas.

Gob

Isang opisyal na nagtangkang gamitin ang bernakular sa pagtuturo sa unang apat na taon ng pag-aaral.

Suliranin sa Hindi Pagpapatupad sa Ingles bilang Wika ng Paaralan

Mga problema at isyung kaugnay sa hindi tamang paggamit ng Ingles bilang wika ng paaralan.

Bernakular na wika

Ang wikang katutubo o wikang ginagamit sa isang partikular na lugar o rehiyon.