NEDERLANDS: thema 1: angst

Aristoteles

Griekse filosoof en wordt samen met Socrates en Plato beschouwd als een van de invloedrijkste klassieke filosofen

Scriptorium

Middeleeuwse schrijfatelier waar handschriften vervaardigd worden

Novice

Nieuweling in het klooster (brengt proefjaar door)

Renaissance

periode na de ME op gebied van kunst en literatuur, ''wedergeboorte'' van de klassieke oudheid, ontstaat in Italië rond de 14e eeuw

Probatio pennae

de monnik die het boek kopieerde, probeerde zijn net gescherpte ganzenveer uit op de binnenzijde van de kaft

ridderroman

algemene naam voor en middeleeuws gedicht uit de wereld van ridders, lange berijmde gedichten in de volkstaal (waren geen “romans”)

Epiek

doorlopende teksten, verhalen

De voorhoofse ridderverhalen

Men is brutaal, gewelddadig tegenover de vrouw. Het enige wat belangrijk was in die tijd, was vechten en strijden

auctoriële commentaartechniek

de spanning van het verhaal komt tot stand dankzij het feit dat de verteller en de lezer/toehoorder eerder en beter op de hoogte zijn van wat er in het verhaal gaat gebeuren dan de personages zelf

Epische overdrijving

de middeleeuwse verteller overdrijft graag (een paard is altijd het snelste, een ridder altijd de sterkste)

Gepostponeerd adjectief

Vaak wordt het adjectief na het substantief geplaatst

Proteron husteron

soms vermeldt de dichter de feiten niet in de volgorde waarin ze gebeurt zijn, maar noemt hij eerst het belangrijkste, met andere woorden de chronologische volgorde maakt plaats voor het psychologische

Middelnederlands, Diets

een verzamelterm voor de verschillende dialecten, gesproken tussen 1200 en 1500, geen eenheidstaal

De hoofse ridderverhalen

Vrouw is belangrijk (12de eeuw)

Queeste

Zoektocht, lange avontuurlijke reis met monsters en hindernissen

Graal

schaal of beker waarin bloed van Christus is opgevangen bij kruisiging / beken van het Laatste Avondmaal

Merlijn

Tovenaar die rol heeft gespeeld in leven van Koning Arthur

Excalibur

Zwaard van Koning Arthur (met magische krachten)

Hoofse Liefde

Hoofse waarde, voornamelijk tegen de vrouw (respect)

Orde

Harmonie aan het hof van Koning Arthur, deze wordt verstoord & Arthur draagt de ridder op om in dienst van de gemeenschap op queeste te gaan → herstel orde

Ronde tafel

Ridders van de Ronde tafel (bruidsschat)

Dierenepiek

middeleeuwse dierenverhalen, gegoten in de vorm van een heldendicht

Dierenfabel

Kort verhaal, vaak moraliserend van strekking

Dierenepos

Langer verhaal, dieren hebben vaak de hoofdrol, mensen hoogstens een bijrol

Lyriek

teksten, meestal in dicht- of liedervorm waarin men uiting geeft aan zijn gevoelens, vooral in verband met de liefde. Lytische teksten werden meestal gebracht door troubadours & trouvères.

Canzo

liefdesgedichten

Albo

Wachter- of dagelied. Een gedicht over een liefde met hindernissen, een verboden liefde. Bij het aantreden van de dag worden ze door de wachter verwittigd dat de nacht over is

Hoofse lyriek

Een van de belangrijkste uitingen van de toenemende levensverfijning. De vrouw wordt niet meer ruw behandeld, maar men verheerlijkt een aanbidt haar. Zelden spreekt de dichter rechtstreeks tot zijn geliefde. Men spreekt wel over zijn geliefde tot het publiek, dit is deels te wijten aan het feit dat de vrouw onbereikbaar werd voorgesteld.

Wereldlijke kunstlyriek

wereldlijk= niet geestelijk; kunstlyriek= niet zo volks; het zal kunstiger zijn, misschien iets ingewikkelder

Rondeel

Gaat over de vorm

Elegie

Inhoudelijk

Retorische vragen

vragen waar je antwoord eigenlijk al op weet

Detectiveroman

speurder lost een raadsel op

Politieroman

Politie-inspecteur met eigenzinnige trekjes lost misdaad op

Spionageroman

Spionage tussen Amerika en Rusland

Legal thriller

Speelt zich af rond de rechtbank

Technothriller

De auteur combineert zijn kennis en ontwikkelt op het gebied v.d. (militaire) technologie met een spannend verhaal

Thriller over een seriemoordenaar

Seriemoordenaar pleegt verschillende moorden

Literaire thriller

thriller voor zogenaamde meerwaardezoekers vooral commerciële term

Psychologische thriller

Besteed veel aandacht aan de psychologie van de personages

Historisch- filosofische thriller

Bv. De Da Vinci Code

Private eye

een thriller met als speurder een privédetective die niet bij de politie werkt, maar wel kan worden ingehuurd om op onderzoek te gaan

enigma

Raadsel

Hard-boiled detective

De detective leeft in een grootstad waar vechten, drinken, vloeken, armoede en dood deel uitmaken van het leven. Deze held probeert te overleven in deze jungle door het kwaad te bestrijden met een revolver. Als het moet overtreedt hij de wet

cliffhanger

Een spannend moment op het einde van een hoofdstuk. In het volgend hoofdstuk volgt de schrijver een ander verhallijn, zodat de lezer een tijdje op zijn honger blijft zitten

Pageturner

Een erg spannend verhaal waardoor je het boek niet kunt wegleggen

Suspense

spanning

Whodunit

Een detectiveverhaal waarbij de lezer langzaam achter de identiteit van de dader kom

True crime

Misdaadverhaal dat gebaseerd is op een waargebeurd verhaal

VN-thrillergids

In deze gids worden een groot aantal thrillers kort samengevat en becommentarieerd a.d.h.v. sterrensysteem

De Gold Dagger

Belangrijkste prijs ter wereld voor het spannende boek

De Gouden Stroop

De prijs voor de beste Nederlandstalige spannende boek

De Hercule Poirotprijs

Prijs voor de beste Vlaamse misdaadroman