toneel begrippen

Achterdoek

Meestal een zwart doek dat achter op het toneel hangt.

Akoestiek

Kwaliteit van het geluid in de zaal.

Akte

Het aantal delen waarin een voorstelling wordt gespeeld, meestal twee.

Amateurtoneel

Spelers die graag toneelspelen maar hier geen geld voor krijgen.

Amfitheater

Rond, open theater oorspronkelijk uit de Romeinse oudheid.

Antagonist

Een tegenspeler op het toneel.

Anticlimax

Indien spanning wordt opgebouwd maar teleurstellend afloopt.

Applaus halen

Terwijl het publiek klapt komen de spelers het toneel op en buigen als dank voor de waardering.

Applaus melken

Net voordat het publiek wil stoppen met klappen komen de spelers weer het toneel op om het applaus langer te laten duren.

Arenatoneel

Een toneel in het midden van de zaal waarbij het publiek rondom het toneel zit.

Auditie

Proefoptreden specifiek voor een rol in een voorstelling.

Auteur

De schrijver van een voorstelling.

Avant-première

De allereerste voorstelling met publiek.

Backstage

Hetgeen zich allemaal achter de schermen afspeelt en niet zichtbaar is voor publiek.

Bezetting

De rolverdeling.

Blackout

Speler die zijn tekst niet meer weet.

Blijspel

Een vrolijke komische voorstelling.

Blooper

Als er iets fout gaat tijdens een voorstelling.

Break-a-leg

Het wensen van succes aan een speler.

Bühne

Het toneel / podium.

Cabotineren

Overdreven acteren.

Cast

Alle spelers die deel uitmaken van een productie.

Casting

Zoeken van geschikte acteurs voor de rollen van een voorstelling.

Cue

Het specifieke moment waarop een speler wacht om te spreken of om een bepaalde handeling uit te voeren.

Changement

Wisselen van decor van tijdens de voorstelling of in de pauze.

Climax

Een hoogtepunt in de show waar qua spanning naar toe is gewerkt.

Claque

Mensen die worden ingehuurd om op gewenste momenten te klappen.

Coucheren

Het afdekken / afschermen van iemand op het toneel.

Coulissen

De ruimte aan de zijkant van het toneel waar de spelers vandaan komen.

Couperen

Een speler zijn tekst niet laten uitspreken.

Debuut

De eerste keer dat een speler publiekelijk speelt.

Doorloop

Het doorlopen / repeteren van de hele voorstelling.

Dresscode

Kledingvoorschrift voor bijvoorbeeld een première.

Dubbelrol

Een speler die meerdere rollen speelt in een voorstelling.

Eenakter

Een voorstelling dat bestaat uit één akte, dus zonder pauze.

Engelenbak

Vroeger de hoogste en tevens de goedkoopste zitplaats.

Ensemble

Groep dansers/zangers die in een voorstelling diverse nummers meedansen en meezingen.

Entr'acte

Tussenspel dat zich afspeelt tussen de normale bedrijven.

Epiloog

Bij een voorstelling aan het einde vaak gebruikt om nadere uitleg te geven over de inhoud.

Farce

Komisch toneelstuk.

Figurant

Iemand die meespeelt maar verder geen tekst.

Foyer

Ruimte in het theater om iets te drinken, voorafgaand aan een voorstelling, in de pauze en na afloop.

Garderobe

De ruimte in het theater waar jassen gebracht kunnen worden.

Genre

Het soort voorstelling zoals bijvoorbeeld komedie.

Generale repetitie

Aan het einde van een periode repeteren de allerlaatste repetitie.

Grime

De make-up/schmink die een speler krijgt voor zijn rol.

Grimeur

Degene die verantwoordelijk is voor het opmaken van de spelers.

Imitatie / Imiteren

Iemand anders nadoen.

Improvisatie

Het spontaan spelen zonder dat dit vast staat in een script.

Interlude (Interludium)

Een instrumentaal tussenspel.

Intrige

De lijn van het verhaal.

Jabbertalk

Niet bestaande taal vaak gebruikt door acteurs bij repetities en trainingen.

Klucht

Een komisch genre, vaak met situaties die overdreven worden.

Lichtplan

Een plan met alle lichtstanden gebruikt tijdens een voorstelling.

Lichttafel

Apparaat waarmee alle lampen worden aangestuurd tijdens een voorstelling.

Loge

Een aparte ruimte in de zaal van een theater met meestal 2 tot 6 zitplaatsen.

Maquette

Een kleine kartonnen versie van het decor.

Matinee

Middagvoorstelling.

Mimiek

Gezichtsuitdrukkingen.

Mimespeler

Acteur die een verhaal vertelt met gebaren, mimiek en lichaamstaal.

Monoloog

Één persoon die aan het woord is.

Musical

Theatervoorstelling waarbij muziek, liedjes, dialogen en dans gecombineerd wordt.

Nulpunt

Vast punt op het toneel.

Open doekje

Een spontaan applaus van het publiek tijdens de voorstelling.

Orkestbak

Plaats waar het live-orkest zit.

Ovatie

Een groot slotapplaus na afloop van een voorstelling.

Pente

Hellend toneel.

Personage

Een karakter in een voorstelling.

Plankenkoorts

De angst om op het toneel te staan.

Plot

De structuur van een verhaal.

Première

Eerste officiële voorstelling voor publiek.

Proscenium

Het voorste gedeelte van het toneel.

Protagonist

Hoofdrolspeler op het toneel.

Reading

Het hardop lezen van het script met alle spelers.

Rekwisieten

Voorwerpen die tijdens de voorstelling op het toneel worden gebruikt.

Repetitie

Het oefenen voor een voorstelling.

Reprise

Het weer opnieuw opvoeren van een voorstelling.

Scene

Sluitend deel van een voorstelling.

Script

De geschreven tekst van een voorstelling.

Sierdoek

Het meestal rode doek dat voor het toneel hangt.

Sketch

Een kort komisch optreden.

Speelvlak

De plek waarop gespeeld wordt.

Souffleur

Een persoon die de tekst volgt en acteurs hun tekst kan helpen herinneren.

Synopsis

Een samenvatting van de voorstelling.

Swing

Een acteur die verschillende rollen leert.

Theatercoup

Een onverwachte wending.

Theatraal

Dramatisch en overdreven spel.

Try-out

Proefvoorstellingen met publiek.

Uit de rol vallen

Tijdens de voorstelling iets doen wat niet bij de rol hoort.

Underacting

Tegenovergestelde van overacting.

Voetlicht

Het licht vooraan op het toneel.

Vierde wand

De voorkant van het toneel.

Volgspot

Een schijnwerper die een speler op het toneel volgt.

W's

De vijf W's. Wie? Wat? Waarom? Waar? Wanneer?