Geogr

Azja

ogromna mozaika starych struktur, które utworzyły kontynent.

Ukształtowanie ig

wyżynno-górska. Mozaika zderzających się ze sobą płyt paleograficznych.

Procesy scalania kontynentu mają wpływ na

zasobność minerałów

Mozaika tektoniczna

ruch kontynentów powodujący zmianę ich położenia względem siebie oraz względem biegunów geograficznych i magnetycznych. (Wiki)

Tam gdzie znajduje się tarcza możemy

płytko odnaleźć minerały i rudy. Pod platformą odległość do minerałów jest większa,

Stare platformy (z orogenezy prekambryjskiej)

mogą zawierać minerały skalne

W Chinach występują rudy żelaza

Liaoning, Hebei, Sichuan, Shanxi i Mongolii Wewnętrzne

Półwysep Indyjski

stary, zasobny w duże ilości metali, występują góry młode fałdowe.

Trzęsienie ziemi

krótkotrwałe drgania skorupy ziemskiej w wyniku nagłych przesunięć mas skalnych litosfery

HIPOCENTRUM

Znajdujące się pod powierzchnią ziemi ognisko trzęsienia

EPICENTRUM

Miejsce na powierzchni ziemi położone bezpośrednio nad hipocentrum ///// najwiecej w skali Richtera

Trap bazaltowy

po wylewie lawy zasadowej powstaje warstwa skał bazaltowych (trap wulkaniczny)

WULKANIZM

wydobywanie się magmy, gazów i materiału piroklastycznego na powierzchnię Ziemi. Ekstruzja materiałów wulkanicznych następuje albo wskutek przemieszczeń się w skorupie ziemskiej, doprowadzających do wyciskania magmy z głębi Ziemi na powierzchnię lądów i den oceanicznych (wulkany efuzywne) albo pod wpływem działalności gazów (wulkany eksplozywne).

ERUPCJE CENTRALNE

Utwory wulkaniczne// Z komór wulkanicznych- powstaje pojedyncze wzniesienie wulkaniczne, zbudowane z lawy i materiału piroklastycznego

ERUPCJE LINEARNE

Przewodem szczelinowym - powstają rozległe pokrywy i ciągi wulkaniczne.

Erupcja peleańska

występująca przy bardzo dużej lepkości magmy + chmury popiołów i gazów, opadające szybko po zboczu NAJSŁABSZA

Erupcja hawajska

Lawa jest rzadka, formuje długie strumienie, fontanny lawy. Może trwać bardzo długo.

Erupcja strombolijska

gwałtowne eksplozje rozżarzonej lawy- zastygaja i tworzą bomby wulkaniczne.

Erupcja wulkaniczna

gęstą i lepką lawą blokującą ujście gazom z krateru. -gwałtowne eksplozje, -wyrzucenie zastygłej magmy blokującej ujście

Erupcja weruwiańska

odzaj wulkanu eksplozywno-efuzywnego

Erupcja pliniańska

NAJNIEBEZPIECZNIEJSZA Krakatau i Góry Św. Heleny Wulkan wyrzucić w powietrze na wysokość ponad 30km nawet 2/3 swojej objętości- ogromne ilości opadu popiołowego i atmosfery zalegające wszędzie.

Wulkan Krakatau...

wybuch w 1883r.

Wulkany Jawa:

Merapi, Kerinci, Krakatau, Guntur, Slamet, Raung, Semeru

Wulkany Filipin

Taal, Pinatubo, Mayon, Apo

Kaldera Toba

Sumatra i częściowo wypełniona wodami J. Toba- NAJWIEKSZA

Kaldera Taal

Luzon, mała, o szerokości 3km wybuch- śmierć 5 tys. Osób.

Japonia

ok. 160 wulkanów, 40 aktywnych.Fudżijama - święta góra Japonii.

Głębokie i wąskie doliny w centralnej Azji są...

otoczone stromymi, masywami górskimi, wysokimi górami

Niskie tereny tylko na pobrzeżach

Nizina Chińska, Nizina Kambodżańska, Nizina Hindustańska (pasy nizin nadbrzeżnych)

Ogromne zróżnicowanie rzeźby terenu i jej duża mozaika

(każdy obszar powstał w innym momencie).

Pasma górskie...

Zróżnicowanie

Krajobrazy zmieniają się nagle...

z nizin w wysokie góry

Płaskowyże wyżynne na tarczach krystalicznych:

Wyżyna Dekanu (Karnataka, Andhra Pradeś)Chota Nagpur (Orissa, Bengal Zachodni)

Góry zrębowe...

- mogą tworzyć rzeźbę krawędziową.

Średnie góry zrębowe:

Ghaty Zachodnie i Wschodnie

Równiny wyżynne, zrębowe:

Arawalli, Vindhya (Maharasztra, Madhya Pradeś)

Obszary wulkaniczne:

Półwysep Gudżarat,Wyżyna Dekanu (Maharasztra, Andhra Pradeś)

Pustynie piaszczyste:

Pustynia Thar, Pustynia Thal.

Równiny akumulacji rzecznej:

Nizina Hindustańska,Doliny dużych rzek.

Równina aluwialna -

nisko położona, dobra do uprawy ryżu, częściowo zalewana.

Procesy eoliczne

niszczenia powierzchni- wywiewania drobnego materiału powierzchniowej warstwy gleby lub podłoża skalnego

Cyrkulacja monsunowa -

duże opady deszczu w okresie lata, susza w zimie.

W okresie letnim wiatr...

wieje w innym kierunku niż w zimie

Żółty wiatr -

silny, zimny wiatr zachodni lub północno-zachodni, występujący w dorzeczu Huang He, związany z monsunem zimowym.

Występowanie...

cyklonów, tajfunów

Najwyższe opady

- wschodnie podnóże Himalajów oraz Tajwan, ponad 4000mm.

Najniższe opady

śródgórskie kotliny Azji Środkowej, poniżej 50mm.

Rzeki są...

wodne, w klimatach wilgotnych, dużo wody

Huang He jest żółta bo...

przepływa przez tereny lessowe (less podatny jest na erozję)

Rzeki mogą być wykorzystywane

szczególnie duże, z Azji Wysokiej

W wielu miejscach (centrum Borneo i Półwyspu Indochińskiego)...

rzeki są jedyną drogą transportu

Dongting Hu (Tungting)

połączone z Jangcy, ważne miejsce transportowe.

Najwyższy wodospad w Azji

Gersoppa 253m (Ghaty Zachodnie)

Najbardziej częste i najsilniejsze tajfuny występują...

w Południowo-Wschodniej części

Cyklony tropikalne przychodzą

znad Pacyfiku

Okres cyklonów- Basen północnej części Oceanu Indyjskiego

od kwietnia do grudnia,

Okres cyklonów-Basen zachodniego Pacyfiku

cały rok, szczególnie lipiec-listopad.

Bangladesz...

Północy zalewany wodą, od Południa- tajfuny. poniżej poziomu morza- woda nie ma gdzie odpływać i zalewa Bangladesz.

Skutki cyklonów tropikalnych

1 Zniszczenia materialne

2Powodzie przez wtłaczanie wód morskich do zatok i ujść rzek

3 Ofiary śmiertelne

4 migracje zwierząt roznoszących choroby tropikalne -> epidemia

5 osuwiska po gwałtownych opadach

Główny czynnik różniący gleby -

strefowość klimatyczno-roślinna

Gleby strefowe (!)

! ich występowanie nawiązuje do strefowości klimatyczno - roślinnej ! powstają dzieki klimatowi i roślinności

Gleby astrefowe (!)

! ich rozmieszczenie zależy od warunków lokalnych, ! (występowania w podłożu wody) na rozwój wpływają klimat i roślinność ale zasięg nie ogranicza się do jednej strefy klimatyczno - roślinnej.

Andosole

gleby piroklastycznych osadów wulkanicznych.

Czarnoziemy

z lessu, duża ilość poziomu próchniczego, po nawodnieniu daje duże plony.

Mady rzeczne

napowietrzone, dobrze nawodnione, dużo minerałów zebranych przez rzekę.

Regosole

gleby górskie, brak poziomu próchniczego.

Wertisole

(pękające gleby tropikalne) - żyzne.

Wilgotniejszy klimat - rośliny

są bliżej siebie i jest ich więcej.

Suchszy klimat - rośliny

daleko od siebie

Zarośla namorzynów (mangrowe) są

charakterystyczną formacją nadmorską Azji Południowo-wschodniej.- Zarośla palmy nypa fruticans

Delta Gangesu i Brahmaputry -

* las,  
* Setki kanałów  
* Zalewana w okresie monsunów,  
* Największy obszar występowania lasów namorzynowych w Azji Południowej,  
* Główne ognisko cholery na świecie.  

* Gatunki endemiczne (charakterystyczne)

* Turkuśniki - rodzina ptaków
* Gawiol gangesowy - rząd krokodyli
* Makak manga, makak indyjski, makak wanderu.  

* Gatunki ginące: 

* Lew azjatycki  
* Tygrys 
* Nosorożec indyjski 
* Słoń indyjski. 

Wielbłąd dwugarbny

baktrian

Filipiny, centrum różnorodności biologicznej

Różnorodność biologiczna, dużo gatunków endemicznych. Małpożer vel orzeł filipiński - jeden z najrzadszych ptaków świata.  

jaskinie

wielke groty, 

Skały krasowe,  

Latimeria -

przedstawiciel trzonopłetwych

w Morzu Celebes

Azja centralna -

główne obszary górskie. Dominują półpustynie i stepy.  

Chiny monsunowe:  

* Współczesna rzeźba nawiązuje do skomplikowanej struktury wewnętrznej platformy; zrębowe pasma górskie, obszary wyżynne i niziny aluwialne, 
* Na południowym-zachodzie - rozległe obszary krasowe (kras kopiasty), 
* Na zachodzie - rozległa, tektoniczna Kotlina Syczuańska.  

AZJA WYSOKA

* Największy na świecie system górski, 
* Warunki, gdzie człowiek nie zagościł na dłużej, 
* niewykorzystywane zasoby naturalne, 
* Najwyżej położona część Azji i świata. 

Góry Południowochińskie

krasowa formacja skalna, skamieniały las w Shilin. Ogromna ilość jaskiń.  

Daleki Wschód cechy

* różnorodność morfologiczna przez tektonike obszaru, 


* Południowa część wchodzi w obręb krystalicznej tarczy koreańskiej; obszar ten został potrzaskany i wydźwignięty blokowo w czasie orogenezy alpejskiej; stąd przeważają tu obszary wyżynno-górskie, 


* Kulminacją regionu- wygasły wulkan Peaktu-san


* Północno-zachodnia część obszary wyżynne i góry zrębowe - tektoniczne obniżenia, 


* Północno-wschodnią część regionu zajmuje łańcuch górski Sichote-Aliń,


* w strefie umiarkowanej chłodnej


* Tylko południowa część - strefa umiarkowanie ciepła, naturalną roślinność- lasy mieszane i liściaste, 


* Dysproporcje w rozmieszczeniu ludności. 

Hokkaido - ekstremalnie zmutowany kopnięty kwadrat. 

* Do 1869r.- Jezo (Ezo). 
* aktywny sejsmicznie i wulkanicznie. 
* Japońskie lato jest gorące i wilgotne. 
* Pasma górskie w otoczeniu Sapporo. 
* Lasy bezlistne. 
* Niedźwiedzie brunatne
* Błękitne Jezioro - sztuczny zbiornik wodny zbudowany w latach 90. XX w.  

Honsiu - największa wyspa w Archipelagu Japońskim.  

* góry (fałdowe, wulkaniczne). 
* Dawniej Hondo. 
* Jezioro Okama w wulkanicznym paśmie na północy wyspy. 
* Japońskie ogrody
* Kryptometria  japońska - jedno z licznych drzew iglastych. 
* Uprawa różnych gatunków roślin, bo dobre warunki,
* Tereny rolnicze na żyznych wulkanicznych glebach, w tle Fudżi. 
* kotliny- tereny bagienne i jeziora. 
* Jezioro Biwa jest intensywnie wykorzystywane przez człowieka.

Sikoku 

Najmniejsza

* tajfuny.  
* Roślinność podzwrotnikowa, lasy umiarkowane. 
* Wybrzeża-charakter klifowy. 
* Góry fałdowe. 

Kiusiu 

\
* Dobrze rozwinięta linia brzegowa. 
* Klimat podzwrotnikowy monsunowy. 
* Wyspa przecięta jest uskokiem tektonicznym. 
* Zieleń dzięki deszczom monsunowym. 
* Wulkany- atrakcja turystyczna.  
* onsen w Beppu. 

Riukiu (archipelag)  

* \
* Dawniej Nanto (czyli Wyspy Południowe). 
* Wyspy wulkaniczne. 
* Częste trzęsienia ziemi. 
* Najważniejsza Okinawa (1,2 tys. Km2). 

 

Ogasawara & Kazan 

 

* Dawniej Bonin i Volcano. 
* Wyspy, które mają charakter oceaniczny, polinezyjski. 
* Wakacyjny region dla Japończyków. 
* Ogasawara - UNESCO. 
* Najbardziej znana wyspa Iwo-jimo 
* Plaże, ciepły klimat. 

AZJA POŁUDNIOWO-WSCHODNIA -  

Zaczyna się w Birmie, kończy na Australii (fizyczno-geograficznie). 

* Filipiny 
* Malaje Zachodnie 
* Malaje Wschodnie 
* Półwysep Indochiński 
* Malaje Południowe. 

Sri Lanka

* kolombo
* turystyka
* konflikt
* rybactwo
* słabo rozwinięta
* złoża grafitu, kamieni szlach
* trójkąt kulturalny

świątynia Dalada Maligawa

na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO, szkatuła z zębem Buddy (relikt) 

Malediwy

* płaskie, nisko położone
* Male (powolne zatapianie wyspy - pod naporem ciężkich budynków) 
* transport morski i lotniczy (hululele)
* islam
* kompleks bungalow
* 1078 wysp

Chiny religie

* Buddyzm - 18,3% 
* Chrześcijaństwo - 5,2% 
* Muzułmanie - 1,6% 
* Animiści - 0,1% 
* Niewierzący - 74,5% 

Chiny

* Potencjał demograficzny, 
* Polityka antynatalistyczna, 
* Pozorna urbanizacja, 
* Szybki rozwój ekonomiczny,  
* Systemy totalitarne, 
* Potencjał militarny. 

\

Chiny rolnictwo

* Ryż - 1. miejsce w produkcji na świecie, 
* Pszenica - 1. miejsce 
* Kukurydza - 2. miejsce 

Wilgoć i ciepło

CHiny gospodarka

* Transport kabotażowy- inny kraj członkowski
* najwiecej ropy
* izolacjonizm
* bawełna jedwab
* Shenzhen

Ekspansja Chin do Afryki jest opłacalna, bo

towar sprowadzany stamtąd będzie dla nich tańszy.

Chiny turystyka

* Zapora Sanxia Daba, Zapora Trzech Przełomów, 
* Xi'an, Pagoda Dziekiej Gęsi, Armia Terakotowa 
* Tiananmen, 
* Tęczowe Góry Zhangye Danxia
* geoparki

Japonia

* shintoizm, buddyzm (razem 70%) 
* Jedna z najważniejszych gospodarek światowych, długa długość życia. 
* 47 prefektur

Japonia gospodarka

* import
* ekspansja kolonialna
* od przemysłu ciężkiego aż po elektryczny
* Lata 90. XX w. Recesja i kryzys gospodarczy,