Dzień 3: Machiavelli, Erazm, More, Bodin

Niccolò Machiavelli

• Książę

• Twórca realizmu politycznego

• Virtù – dzielność i zdolność przeciwstawienia się losowi (fortuna)

• Fortuna – los, kapryśna siła, którą władca musi kontrolować

• Władca powinien być jak lis (sprytny) i wilk (silny)

• Cel uświęca środki – skuteczność ważniejsza niż moralność

• Terror jako narzędzie polityczne – władca powinien używać go stanowczo, jeśli to konieczne

• Oddzielenie polityki od religii – państwo świeckie

• Poparcie dla zjednoczenia Włoch

• Zapoczątkował nowoczesne myślenie o państwie jako konstrukcie niezależnym od moralności chrześcijańskiej

Erazm z Rotterdamu

• Renesansowy myśliciel, przedstawiciel irenizmu (idei pokoju i zgody religijnej).

• O władcy chrześcijańskim.

• Monarcha-humanista: roztropny, moralny, kierujący się rozumem, który wolał wybaczać niż krzywdzić.

• Rzeczypospolita Ludzi Uczonych – wspólnota oparta na wiedzy, rozumie i moralności, bez nieuzasadnionych przywilejów.

• Postulował rozdział wiedzy i wiary, ale podkreślał ich wzajemne uzupełnianie się.

• Był za wewnętrzną reformą Kościoła, tolerancją religijną, wolnością wyznania i pacyfizmem – wojna była dopuszczalna tylko w obronie.

Tomasz More

• Dzieło: Utopia (1516)

• Główne idee:
  – Krytyka Anglii: nierówności społeczne, wyzysk, życie szlachty
  – Idealne państwo: równość ekonomiczna, zniesienie pieniędzy, wspólna własność
  – Obowiązek pracy: 6 godzin dziennie, zysk trafia do wspólnej puli
  – Tolerancja religijna: z wyłączeniem ateistów
  – Wybieralność władzy: król i duchowni wybierani przez lud
  – Rozdział władzy świeckiej i duchownej
  – Powszechna edukacja, także dla kobiet

Jean Bodin

• Autor „Sześciu ksiąg o Rzeczpospolitej”

• Twórca teorii suwerenności – władza niepodzielna, ciągła, nieograniczona, ale ograniczona prawem boskim i naturalnym

• Zwolennik silnej monarchii jako najefektywniejszego ustroju

• Państwo = sprawiedliwe rządy nad rodziną, z suwerenem na czele

• Kościół: bez ingerencji w politykę, tylko moralność obywateli

• Brak tolerancji religijnej, wymóg jedności wyznaniowej