HISTOLOGIA: TKANKA TŁUSZCZOWA

wejście tkanka tłuszczowa i łączną

adipocyty

kom. magazynujące tłuszcz

Adipocyty rola

• magazyn tłuszczów (głównie trójglicerydów)

• regulatory metabolizmu energetycznego

dlaczego trójglicerydy

• brak wpływu na osmolarnosc kom, bo nierozpuszczalne w wodzie

• wyższa wartość kcal niż innych związków

Adipocyty reagują na bodźce?

tak, nerwowe i hormonalne, bo są aktywne metabolicznie

Tkanka tłuszczową to narząd

wydzielania wewnętrznego w centrum homeostazy energetycznej

tkanka tłuszczową żółta

• czesciej

• w komórkach duża kropla tłuszczu (jednowakuolarne)

• puste w środku pod mikroskopem, bo ulegają wymyciu

• jadra kom położone przybrzeznie

Tłuszczaki

łagodne nowotwory adipocytom jednowakuolarnych

tluszczomiesaki

zlośliwosliwe nowotwory tkanki tłuszczowej

zimowiaki

tłuszczaki powstające w okresie płodowym z tk tłuszcz. brunatnej

włókna retikulinowe w tk tłuszcz żółtej

tworzą delikatną, przeplatającą się sieć, która oplata poszczególne komórki tłuszczowe i wiąże je razem, natomiast sieć włosowatych naczyń krwionośnych nie zawsze jest widoczna na skrawkach tkanki

Skąd adipocyty mogą magazynować triglicerydy

1. tłuszcze dostarczane do komórek z pożywienia drogą krążenia przez chylomikrony;

2. lipidy syntetyzowane w wątrobie i transportowane we krwi w lipoproteinach o bardzo małej gęstości (VLDL, very low-density lipoprotein);

3. wolne kwasy tłuszczowe i glicerol syntetyzowane przez adipocyty.

Chylomikrony

różnej wielkości cząstkami o średnicy dochodzącej do 1200 nm, które tworzone są z lipidów wchłoniętych przez komórki nabłonka wyścielającego jelito cienkie i transportowane są przez krew oraz limfę. Złożone są one z rdzenia zawierającego głów- nie triglicerydy, otoczonego przez stabilizującą pojedynczą warstwę fosfolipidów, cholesterolu i kilku apolipoprotein.

Lipoproteiny VLDL

(ang. Very Low-Density Lipoprotein) to cząsteczki transportujące tłuszcze, głównie triglicerydy, z wątroby do tkanek organizmu. Składają się z rdzenia bogatego w triglicerydy oraz otoczki zawierającej fosfolipidy, cholesterol i apolipoproteiny. Po uwolnieniu triglicerydów, VLDL przekształcają się w LDL, które głównie transportują cholesterol

Lipaza lipoproteinowa

• hydrolizuje chylomikrony i VLDL

• produkowana przez adipocyty

Insulina

stymuluje pobieranie glukozy przez adipocyty i jej przemianę w triglicerydy, a także produkcję lipazy lipoproteinowej.

Norepinefryna (noradrenalina)

uwalniana z rdzenia nadnerczy i zazwojowych współczulnych zakończeń nerwowych w tkance tłuszczowej aktywuje lipazę hormonozależną (HSL, hormone-sensitive lipase), która rozkłada triglicerydy na powierzchni zmagazynowanej kropli lipidowej

Lipaza hormonozalezna jest zależna od

• noradrenaliny

• hormon wzrostu GH

Leptyny

• produkowane przez adipocyty

• białkowy hormon sytości

• z komórkami docelowymi w podwzgórzu, który uwalniany jest z adipocytów tkanki tłuszczowej żółtej i uczestniczy w kontroli przyjmowania pokarmów

głodzenie a adipocyty

mogą stracić niemal cały zgromadzony zapas tłuszczu i przybierać kształt wielościenny lub wrzecionowaty, z bardzo małymi kroplami lipidowymi.

z jakich komórek różnicują się adipocyty

z mezenchymatycznych komórek macierzystych, najpierw pojawiają się preadipocyty

Preadipocyty

• początkowo przypominają większe fibroblasty z kropelkami lipidowymi w cytoplazmie

co wydziela tk tłuszczową żółta

• leptyny

• cytokiny

• inne czynniki o aktywności parakrynnej lub autokrynnej, w tym wiele cytokin prozapalnych

różnice miedzy tk tl żółta podskórna a trzewna

• różnica w ekspresji genów

• akumulacja trzewnej tkanki tłuszczowej zwiększa ryzyko cukrzycy i chorób układu sercowo-naczyniowego, natomiast akumulacja podskórnej tkanki tłuszczowej – nie

Otyłość dorosłych a adipocyty

Chociaż adipocyty mogą się różnicować z mezenchymatycznych komórek macierzystych przez całe życie, otyłość dorosłych obejmuje głównie powiększenie istniejących adipocytów (hipertrofia).

otyłość dzieci a adipocyty

otyłość dziecięca często obejmuje zarówno powiększenie pojedynczych adipocytów i zwiększenie ich liczby (hiperplazja)

otyłość dorosłych

• obniżona aktywność lipazy hormohozaleznej w adipocytach

zwiekoszona liczba adipocytow przy otyłości dziecięcej predysponuje do

wystąpienia otyłości w późniejszym wieku

tk tl brunatna gdzie u dorosłych

wokół nerek, nadnerczy, aorty i śródpiersia

Barwa tk tłuszcz brunatnej

dzięki licznym mitochondriom i dużej liczbie naczyń włosowatych

adipocyty tk tl brunatnej

wielowakuolarne bo wiele małych inkluzji lipidowych

tk tl brunatna rola

• produkcja ciepla (termogeneza bezdrżeniowa)

• ogrzewanie krwi

kom tk tl brunatna wyglad

• kom wieloboczne i mniejsze niż adipocyty tk tl żółtej

• bardziej centralne ułożenie jadra

• adipocyty ściśle upakowane wokół dużych naczyń włosowatych, przegrody łącznotkanko- we dzielą tę tkankę na płaciki, które są lepiej wyodrębnione niż w tkance tłuszczowej żółtej.

unerwienie komorek tk tl brunatnej

układ współczulny

białko rozprzęgające UCP1 (termogenina)

wyższa ekspresja tego białka w adipocytach tk tl brunatnej = wyższa produkcja ciepła przez te tkankę

skąd się rozwija tk tl brunatna

• również rozwija się z mezenchymy, ale w jej powstanie zaangażowane są preadipocyty z innej lokalizacji embrionalnej (mezoderma przyosiowa) niż te, które dają początek tkance tłuszczowej żółtej

• adipocyty brunatnej wyróżnicowują się wcześniej niż komórki tkanki tłuszczowej żółtej w rozwoju płodowym

co zwiększa ilość tk tl brunatnej

• adaptacja do niskich temp

• Pojawiają się one zazwyczaj jako grupy komórek wielowakuolarnych w obrębie tkanki tłuszczowej żółtej. Jak wspomniano wcześniej, wzrost ten obejmuje odwracalną przemianę adipocytów beżowych w funkcjonalne adipocyty tkanki tłuszczowej brunatnej

Z jakich komórek prekursorowych wywodzą się adipocyty tkanki tłuszczowej żółtej?

z kom mezenchymatycznych

Czym są stosunkowo duże cząstki bogate w tłuszcze pokarmowe, formowane przez komórki nabłonkowe jelita?

chylomikronami

Jaka substancja uwalniana przez nadnercza i niektóre neurony autonomiczne wzmaga aktywność lipolityczną w adipocytach żółtych?

norepinefryna

Jaka jest najważniejsza forma magazynowania lipidów zarówno w adipocytach żółtych, jak i brunatnych?

triglicerydy

W którym narządzie znajdują się ważne komórki docelowe leptyny?

w żółtej tk tl

Jaki jest główny substrat działania lipazy hormonozależnej w komórkach tkanki tłuszczowej?

wolne kwasy tłuszczowe

Do czego w przypadku adipocytów odnosi się określenie „wielowakuolarny”?

Do dużej liczby małych kropelek lipidowych w cytoplazmie.

W pełni zróżnicowane adipocyty żółte są dużymi komórkami. Ile w przybliżeniu wynosi ich średnica?

100 μm

10 dni po urodzeniu u donoszonego chłopca pojawiły się twarde, rumieniowate guzki i plamki na tułowiu, ramionach, pośladkach, udach i policzkach. Ciąża jego matki przebiegała z powikłaniem w postaci łożyska przodującego, a jego drogi oddechowe zostały oczyszczone z zaaspirowanej smółki natychmiast po urodzeniu. Biopsja tkanki podskórnej ukazuje martwicę w brunatnej tkance tłuszczowej. Jaka aktywność metaboliczna została u tego pacjenta zaburzona?

Utlenianie kwasów tłuszczowych do celów termogenezy.

44-letnia Afroamerykanka odwiedziła swojego lekarza rodzinnego, prosząc za namową męża o badanie fizykalne. Nie uskarża się na nic i nie przyjmuje żadnych leków. Jest uczulona na erytro- mycynę. Pracuje jako programistka i mieszka z 52-letnim mężem i 12-letnią córką. Jest niepaląca, okazjonalnie wypija kieliszek wina, kiedy wychodzą z mężem na kolację. Nie wykonuje regu- larnych ćwiczeń fizycznych. Jej matka ma 66 lat i cierpi na cu- krzycę typu II, hiperlipidemię i nadciśnienie, a w ubiegłym roku przeszła zawał mięśnia sercowego. Ojciec pacjentki zmarł na udar w zeszłym roku w wieku 72 lat. Podczas badania ciśnienie krwi pacjentki wynosi 155/100 mm Hg, puls – 84, masa ciała – 98 kg (wzrosła z 82 kg 3 lata temu) przy wzroście 170 cm. Który z wy- mienionych procesów byłby najbardziej prawdopodobny w żółtej tkance tłuszczowej tej pacjentki w okresie przyrostu masy ciała?

Zwiększone przekształcanie kwasów tłuszczowych w triglicerydy.