CGO casus 8

• De student kent screeningsinstrumenten voor vroegdiagnose van dementie, delier en depressie.  

• De student kent verschillende typen dementie, delier en depressie en heeft kennis van de bijbehorende meetinstrumenten.  

• De student kan op basis van klinisch redeneren de zorgbehoeften inventariseren en hij/zij kijkt daarbij naar alle aspecten van het menselijk functioneren.  

• De student kan de verpleegkundige interventies benoemen bij realiteitsorientatie.  

• De student kan de mate van delirium bepalen met behulp van de noc indicatoren.  

Dementie screenings op:

• heteroanamnese

• beoordeling cognitief functioneren

• mentale status

• dagelijks functioneren

screeninginstrumenten: OLD, MMSE, klokkentest en de IQ-code

Delier screenings op:

• stoornis in bewustzijn en aandacht

• stoornis in cognitieve functies

• waarnemingsstoornissen

• acuut ontstaan en symptomen fluctueren

• hyperactieve en hypoactieve delier

vragen bij anamnese voor verhoogd risico op delier:

1. hebt u geheugenproblemen

2. hebt u de afgelopen 24 uur zorg nodig gehad

3. zijn er bij een eerdere opname in de war geweest

Screeningsinstrumenten: CAM, DOSS, NEECHAM

Depressie screening op:

• aanhoudende somberheid

• gewichtsveranderingen

• slaapproblemen

• vermoeidheid

• waardeloos/schuldgevoelens

• terugkerende gedachtes aan de dood

• concentratieproblemen

screeningsinstrumenten: heteroanamnese, GDS,

mild cognitief impairment:

lewy body dementie

parkinson dementie

huntington

creutzfeldt jacoob

Delier: Een acute verwardheidstoestand die vaak voortkomt uit een onderliggende medische aandoening, zoals infecties of medicijngebruik.

symptomen delier:

• Veranderingen in het bewustzijn en de aandacht

• Desoriëntatie in tijd en plaats

• Hallucinaties of wanen

• Slaapstoornissen

• Veranderingen in gedrag, zoals agitatie of lethargie

• Moeite met concentreren en geheugenproblemen.

hypoactief delier: een toestand gekenmerkt door verminderde alertheid, slaperigheid en een verstoord bewustzijn, wat kan leiden tot een verlaagd niveau van interactie met de omgeving.

Hyperactief Delier: Een type delier gekenmerkt door:

• Een verhoogde activiteit en agitatie.

• Onrust en prikkelbaarheid.

• Veranderingen in bewustzijn en aandacht, vaak met hallucinaties of wanen.

• Symptomen die acuut ontstaan en fluctueren, typisch als gevolg van een onderliggende medische aandoening of medicijngebruik.

De oorzaken van delier kunnen divers zijn en omvatten vaak:

• Onderliggende medische aandoeningen: Infecties, metabole verstoringen, of neurologische aandoeningen.

• Medicatiegebruik: Bijwerkingen van medicijnen of interacties tussen verschillende medicaties.

• Veranderingen in omgeving: Zoals ziekenhuisopnames, wat stress en desoriëntatie kan veroorzaken.

• Alcohol of druggebruik: Onttrekking of gebruik van stimulerende middelen.

• Slaapstoornissen: Slechte slaapkwaliteit kan bijdragen aan de ontwikkeling van een delier.

• Lichamelijke stress: Chirurgie, verwondingen of ernstige ziekte kunnen ook uitlokkende factoren zijn.

Ziekte van Alzheimer

• Definitie: Alzheimer is een neurodegeneratieve aandoening die leidt tot geheugenverlies en cognitieve achteruitgang, vaak gezien als de meest voorkomende vorm van dementie.

• Oorzaken: De exacte oorzaak is onbekend, maar het wordt geassocieerd met een combinatie van genetische, omgevings- en levensstijlfactoren.

• Symptomen:

  • Geheugenproblemen, vooral recente gebeurtenissen.

  • Moeite met het uitvoeren van dagelijkse taken.

  • Problemen met spraak en communicatie.

  • Veranderingen in stemming en gedrag, zoals angst en depressie.

• Diagnose: Dit kan omvatten:

  • Heteroanamnese en cognitieve screenings.

  • Neuropsychologische tests, zoals MMSE.

  • Beoordeling van dagelijkse functioneren.

• Behandeling: Hoewel er geen genezing is, zijn er behandelingen beschikbaar:

  • Medicijnen zoals cholinesteraseremmers (bijvoorbeeld Donepezil) kunnen helpen bij het beheersen van symptomen.

  • Verenigingen en ondersteuningsgroepen bieden hulp aan patiënten en verzorgers.

• Preventie: Strategieën om het risico op Alzheimer te verlagen kunnen omvatten:

  • Regelmatige lichaamsbeweging.

  • Gezonde voeding.

  • Sociale betrokkenheid en mentale stimulatie.

Vasculaire dementie: Dit is een type dementie die het gevolg is van een probleem met de bloedvoorziening naar de hersenen. Het kan ontstaan na een of meerdere beroertes, wat leidt tot schade aan hersencellen en cognitieve achteruitgang.

• Oorzaken:

  • Beroertes (minder bloedtoevoer naar de hersenen).

  • Chronische aandoeningen zoals hoge bloeddruk, diabetes en hartproblemen.

• Symptomen:

  • Veranderingen in geheugen en leervermogen.

  • Moeite met plannen en organiseren.

  • Problemen met concentratie en oplettendheid.

  • Stem- en spraakproblemen.

  • Veranderingen in persoonlijkheid en gedrag (bijvoorbeeld prikkelbaarheid).

• Diagnose:

  • Geschiedenis van beroertes of hart- en vaatziekten.

  • Neurologisch onderzoek en cognitieve screenings.

  • Beeldvormende technieken (zoals MRI of CT-scans) om vasculaire schade te identificeren.

• Behandeling:

  • Beheren van risicofactoren (bijvoorbeeld medicatie voor hoge bloeddruk).

  • Revalidatie en therapie om functies te verbeteren.

• Preventie:

  • Gezonde levensstijl met regelmatige lichaamsbeweging, gebalanceerde voeding en het beheren van chronische ziekten.

Frontotemporale dementie: Dit is een type dementie dat wordt gekenmerkt door veranderingen in het gedrag en de persoonlijkheid, vaak als gevolg van degeneratie van de frontale en temporale kwabben van de hersenen. Dit kan leiden tot een verscheidenheid aan symptomen die specifiek zijn voor dit type dementie.

• Oorzaken:

  • De exacte oorzaak is vaak onbekend, maar het kan erfelijk zijn en worden geassocieerd met abnormale eiwitophopingen in de hersenen.

• Symptomen:

  • Veranderingen in het gedrag, zoals impulsiviteit en ongepaste sociale interacties.

  • Afname van empathie en motivatie.

  • Problemen met spraak en taal, zoals moeite met het vinden van woorden.

  • Verlies van interesse in dagelijkse activiteiten.

• Diagnose:

  • Gedragsbeoordeling en neuropsychologisch onderzoek.

  • Beeldvormende technieken zoals MRI om veranderingen in de hersenen te identificeren.

• Behandeling:

  • Er is momenteel geen genezing, maar behandelingen zijn gericht op het beheersen van symptomen en het verbeteren van de kwaliteit van leven.

  • Gedragsmatige ondersteuning en therapieën kunnen nuttig zijn.

• Preventie:

  • Er zijn geen bewezen preventieve maatregelen specifiek voor frontotemporale dementie, maar een gezonde levensstijl kan algehele hersengezondheid bevorderen.

Mild Cognitieve Impairment (MCI): Een aandoening die wordt gekarakteriseerd door een merkbare achteruitgang in cognitieve functies, die ernstiger is dan normaal voor de leeftijd, maar niet ernstig genoeg om te voldoen aan de criteria voor een vorm van dementie. MCI kan een vroege aanduiding zijn voor de ontwikkeling van dementie, maar niet iedereen met MCI ontwikkelt dit.

• Typen van Mild Cognitieve Impairment:

  • Lewy Body Dementie: Kenmerkt zich door de aanwezigheid van abnormale eiwitten, aangeduid als Lewy-lichaampjes, die het functioneren van neuronen in de hersenen beïnvloeden.

  • Parkinson Dementie: Ontwikkelt zich vaak bij mensen met de ziekte van Parkinson en omvat een verslechtering van astronaut aan de cognitieve vaardigheden.

  • Huntington: Een erfelijke aandoening die veranderingen in de hersenen en cognitieve functionering met zich meebrengt.

  • Creutzfeldt-Jakob ziekte: Een zeldzame, maar ernstige neurodegeneratieve aandoening veroorzaakt door prionen die leiden tot progressieve dementie en cognitieve achteruitgang.

Lewy Body Dementie: Een type dementie dat wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van abnormale eiwitten, aangeduid als Lewy-lichaampjes, die het functioneren van neuronen in de hersenen beïnvloeden.

• Symptomen:

  • Geheugenproblemen.

  • Hallucinaties en wanen.

  • Fluctuaties in aandacht en alertheid.

  • Bewegingseffecten vergelijkbaar met Parkinson, zoals tremoren en stijfheid.

  • Problemen met het reguleren van emoties en gedragingen.

• Diagnose:

  • Klinische beoordeling van symptomen.

  • Neurologische onderzoeken en beeldvorming zoals MRI.

• Behandeling:

  • Er is geen genezing; behandelingen richten zich op het verlichten van symptomen.

  • Medicijnen kunnen helpen bij motorische symptomen en psychotische symptomen.

• Preventie:

  • Er zijn momenteel geen bewezen preventieve maatregelen specifiek voor Lewy Body Dementie.

Parkinson Dementie: Ontwikkelt zich vaak bij mensen met de ziekte van Parkinson en omvat een verslechtering van cognitieve vaardigheden.

• Symptomen:

  • Verlies van geheugen en concentratie.

  • Verminderde probleemoplossende vaardigheden.

  • Veranderingen in gedrag en stemming (zoals depressie).

• Diagnose:

  • Klinisch onderzoek en beoordeling van motorische symptomen.

  • Neuropsychologische testen om cognitieve achteruitgang te evalueren.

• Behandeling:

  • Behandelingen richten zich op het verbeteren van zowel motorische als cognitieve symptomen, vaak met behulp van medicatie en therapieën.

  • Er is momenteel geen genezing voor Parkinson dementie.

• Preventie:

  • Er zijn momenteel geen bewezen preventieve maatregelen specifiek voor Parkinson dementie, maar een gezonde levensstijl kan bijdragen aan de algehele hersengezondheid.

Huntington: Een erfelijke aandoening die veranderingen in de hersenen en cognitieve functionering met zich meebrengt.

• Symptomen:

  • Onvrijwillige bewegingen (chorea).

  • Cognitieve achteruitgang en geheugenproblemen.

  • Emotionele instabiliteit en gedragsveranderingen.

• Diagnose:

  • Genetische testen om de aanwezigheid van het Huntington-gen te bevestigen.

  • Klinische beoordeling van symptomen en beeldvorming van de hersenen.

• Behandeling:

  • Er is momenteel geen genezing, maar behandelingen kunnen gericht zijn op het beheersen van symptomen.

  • Medicijnen kunnen helpen bij het verlichten van bewegingssymptomen en psychische problemen.

• Preventie:

  • Gezien het erfelijke karakter is er geen preventieve maatregel, maar genetische counseling kan nuttig zijn voor familieplanning.

Creutzfeldt-Jakob ziekte is een zeldzame en ernstige neurodegeneratieve aandoening die wordt veroorzaakt door prionen. De ziekte leidt tot een progressive dementie en achteruitgang van cognitieve functies.

Verpleegkundige interventies bij realiteitsoriëntatietraining

• Begeleiding bij dagelijkse activiteiten: Helpen bij routines creëren, zoals opstaan, aankleden en maaltijden.

• Communicatie: Duidelijke en rustige communicatie bieden, gebruik maken van eenvoudige zinnen.

• Oriëntatie hulpmiddelen: Gebruik van kalender, klokken of foto's om patiënten te helpen zich te oriënteren in tijd en plaats.

• Betrekken van de omgeving: Familie en belangrijke personen betrekken bij de zorg om vertrouwdheid te bevorderen.

• Aanpassingen doen: Omgeving aanpassen naar behoefte, zoals het verminderen van externe prikkels.

• Monitoring van stemming: Aandacht voor emotionele reacties van de patiënt en reageren op signalen van verwarring of angst.

• Educatie voor familie: Familie en verzorgers informeren over de doelen en technieken van realiteitsoriëntatietraining.