📚 PSIKIATRIA 🎯 FUNKSIONET PSIKIKE

📚 PSIKIATRIA

🎯 FUNKSIONET PSIKIKE

• Terminologjia psikiatrike:

  • Përshkrimi i shenjave dhe simptomave të çrregullimeve mentale

  • Mbështetur në procesin e vëzhgimit dhe përshkrimit

  • Ndajmë funksionet në kognitive, instinktive-afektive, dhe integruese

• Sistematizimi i funksioneve psikike:

  • Funksionet e pranishme në proceset integruese të jetës psikike

  • Çrregullimet mund të ndodhin nga ndërveprimi dinamik i funksioneve

🌐 PERCEPTIMET

• Perceptimi:

  • Një funksion psikik që lidhet me sjelljen e informacioneve nga bota e jashtme dhe e brendshme

  • Një proces aktiv, jo vetëm pasiv, që përjeton dhe ruan realitetin

• Llojë perceptimesh:

  • Perceptimet që shkaktohen nga ngacmimet eksteroreceptore dhe ajo nga interoreceptore

⚠ Çrregullimet e perceptimeve

1. Agnozionet:

   • Optike: Dëmtimi i njohjes vizuale megjithëse shikimi është i paprekur fiziologjikisht

   • Akustike: Pacienti nuk njeh burimin e tingullit edhe pse dëgjimi është i paprekur

   • Taktil: Mosnjohje e prekjes

   • Gustative: Mosnjohje e shijes

   • Olfaktore: Mosnjohje e aromave

   • Autopognozia: Mosnjohje e pjesëve të trupit të vet

2. Iluzionet:

   • Interpretime të gabueshme të ngacmimit ekzistues

   • Shkaktarë: lodhja, temperatura e lartë, intoksikimi

3. Halucinacionet:

   • Perceptime që ndodhin pa ngacmim real

   • Pacienti është i sigurt në përjetimin e halucinacioneve

Llojet e halucinacioneve

• Vizuele: zbukurime optike, mikrohalucinacionet, dhe halucinacionet e penjve dhe telave

• Auditive: halucinacione që ndodhin më shpesh te pacientët me skizofreni

• Gustative/Olfaktore: ndryshime të perceptimit të ushqimit dhe aromave

• Senzitive: përjetime të prekura dhe ndjeshmërisë së organeve të brendshme

• Psikike/Funksionale: halucinacione gjatë vetëdijes së ruajtur

🧠 VETEDIJA

• Vetëdija:

  • Niveli më i lartë i jetës psikike, që lidhet me orientimin dhe perceptimin e saktë të vetvetes dhe rrethinës

  • Aspekti kuantitativ dhe kualitativ i vetëdijes

⚠ Çrregullimet e vetëdijes

• Kuantitative:

  • Somnolenca: Reagime të ngadalësuara

  • Amullia: Humbje e orientimit kohor dhe hapësinor

  • Koma: Humbje e rëndë e vetëdijes, ruajtja vetëm e funksioneve vegjetative

• Kualitative:

  • Gjendja e mjegullt: Perceptime të pjesshme dhe ngjarje të palidhura

  • Gjendja e ndryshuar: Ndërrime momentale në vazhdimësinë e vetëdijes

Çrregullimet e vetëdijes në kuptim të gjerë

• Derealizimi: Ndryshime në perceptimin e realitetit

• Depersonalizimi: Dezintegrimi i “Egos”

• Transformimi: Përjetimi i vetes si një person tjetër ose kafshë

• Autizmi: Fenomen i komplikuar i psikozës skizofrenike

TË MENDUARIT

• Të menduarit:

  • Funksion psikik për kënaqjen e nevojave bio-sociale dhe të njohjes

  • Proces dinamik dhe kyç në perceptimet dhe përvojat e mëparshme

⚠ Çrregullimet e të menduarit

• Sipas formës:

  • Zgjerimi patologjik: Shpjegim i ekzagjeruar

  • Poroj idesh (logoria): Impuls i rritur për të folur

  • Ngadalësimi i të menduarit: Të folurit e ngadalësuar

  • Bllok i të menduarit: Ndalim i rrjedhës së mendimeve

  • Të menduarit jokoherent dhe disociativ: Defekte logjike në lidhjen e mendimeve

  • Verbigiracioni dhe perservacioni: Përsëritje e pakuptimtë e mendimeve dhe fjalëve

  • Sallatë fjalësh: Lidhje të ngjashme pa kuptim të fjalëve

• Sipas përmbajtjes:

  • Mendime obsesive (kompulsive): Mendime të imponuara, paarsyeshme

  • Mendime mbivlerësuese: Mbivlerësimi i një ideje personale

  • Idetë sumanute: Ide të forta dhe paarsyeshme, zakonisht të lidhura me afekte dhe perceptime të çrregulluara

    • Ide ekspansive dhe depresive

    • Ide persekutive dhe xhelozisë

    • Ide religjioze sumanute

    • Ide somatike (hipokondriakale)

👁 VEMENDJA

• Vëmendja:

  • Aftësi për orientimin e aktivitetit mental

  • Dallojmë vëmendjen aktive dhe pasive

Vetitë e vëmendjes

• Vëllimi: Orientimi i vëmendjes në më shumë sende njëkohësisht

• Qëndrueshmëria: Mbajtja e vëmendjes aktive

• Luhatshmëria: Kalimi i vëmendjes prej një fokusi tek tjetri

⚠ Psikopatologjia e vëmendjes

• Hipotenaciteti: Aftësi e zvogluar e orientimit të vëmendjes

• Hipovigjilenca: Pamundësia e kalimit të vëmendjes

• Hipertenaciteti: Orientim i tepërt i vëmendjes ndaj një qëllimi të caktuar

• Hipervigjiliteti: Vëmendja shëtit prej një objekti në objektin tjetër

• Shpërqendrimi (aproseksia):

  • Shpërqendrimi te nxënësit: Pa interes për përmbajtjen e mësimeve

  • Shpërqendrimi i shkencëtarit: Vëmendja është totalisht e drejtuar në problem

🧡 EMOCIONET

• Emocionet:

  • Reagime specifike ndaj informacioneve dhe ngjarjeve

  • Faktor i rëndësishëm në strukturën unë dhe zhvillimin e mekanizmave kontrolluese

Komponentët e emocioneve

• Eksitimi (shqetësimi): Aktivitet i përgjithshëm në organizëm, veçanërisht gjatë stresit

• Ekspresioni (shprehja): Forma e komunikimit joverbal

• Kognicioni (komponenti njohës): Njohja dhe përmbajtja e përjetimit

• Përjetimi subjektiv: Përjetimi personal dhe specifik

Manifestimi i emocioneve

• Mimika dhe lëvizja e trupit

• Ndryshimi i zërit

Llojet e emocioneve

• Primare (frikë, mllef, gëzim, pikëllim)

• Ndjenja shqisore (dhimbja, kënaqësia)

• Ndjenja ndaj vetvetes dhe të tjerëve (dashuria, urrejtja)

• Ndjenja estetike dhe morale (krenaria, turpi, faji)