Ligging periotneum (adventitia/serosa): sereus vlies, pariëtale (buikwand) en viscerale (organen in buik- en bekkenholte). Het kronkelt om de organen heen.

Functie gladde spieren: peristaltiek, mengen voedsel met verteringssappen en verplaatsing.

Submucose: bindweefsel met collageen en elastische vezels. Functie: verbin spierlaag met mucosa.

Mucosa: slijmvlies door epitheelweefsel, bindweefsel en gladde spieren

Slijmvlies: bescherming, uitscheiding en absorptie

Bindweefsel: ondersteunt bloed- en lymfevaten

Gladde spieren: eigenschappen darmwand (klieren/villi)

Zenuwvoorziening spijsverteringskanaal: door sympathische en parasympathisch . Het zijn antagonisten.

Para: vooral nervus vagus; verhoogd spieractiviteit en kliersecretie

Symp: T en L zenuwen; verlaagd spieractiviteit en kliersecretie

Speekselklieren:

Oorspeekselklieren (glandulae parotideae)

Onderkaakspeekselklieren (glandulae submandibulares)

Ondertongspeekselklieren (glandulae sublinguales)

--> lozen product in buis die uitkomst in de mond

Samenstelling speeksel: water, zouten, amylase, slijm en immunoglobulinen en lysozym.

Functie: speeksel:

Chemische vertering polysarachiden door amylase --> koolhydraten

Smering voedsel --> spijsbrok slikken

Schoonmaken/smeren mond

Niet specifieke verdediging --> immuno en lysozym

Smaak --> smaakpapillen werken pas bij opgeloste stoffen

Pharynx (keelholte): nasopharynx, oropharynx en laryngopharynx.

Structuur: 3 weefsellagen

Binnenste; mucosa; meerlagig plaveiseptiheel

Middelste: bindweefsel

Buitenste: onwillekeurige spieren --> slikken is een reflex

Oesophagus (slokdarm): voortzetting pharynx, achter luchtpijp tot aan de maag. Boven en onderkant heeft kringspier voor afsluiten.

Structuur: 4 weefsellagen

Buitenste; elastisch bindweefsel; hecht aan omringde structuren

Spierlaag proximaal dwarsgestreept (niet willekeurig)

Spierlaag distaal glad

Binnenste; plaveisepitheel

Slikmechanisme: 3 fases na kauwen en spijsbrok

Het begint willekeurig en wordt onwillekeurig

Orale fase (w): tong- en wangspieren duwen spijsbrok in pharynx

Faryngale fase (o): reflex en samentrekking spieren pharynx duwen. Spijsbrok in oesophagus + routes worden afgesloten, gehemelte sluit nasopharynx, tong + verhemeltebogen sluit mond, larynx omhoog + naar voren en epiglottis sluit trachea

Oesofagiale fase (o): peristaltiek duwt spijsbrok naar maag.

Reflux voorkomen door:

Samentrekken onderste oesophageale sfincter

Aanhechtingen maag aan diafragma door peritoneum

Hoek van His

Spanning van onderste oesophageale sfincter en knijpende spieren diagrama

Maag en gerelateerde organen:

Voor: linkerleverkwab, voorkant buikwand

Achter: aorta abdominalis, pancreas, milt, l nier en l bijnier

Boven: diafragma, oesophagus en linkerleverkwab

Onder: colon transversum dunne darm

Links: diafragma en milt

Rechts: lever en duodenum

Lagen maagwand: vier weefsellagen

Spierlaag: 3 gladde lagen;

Buitenste; longitudinale spiervezels

Middelste: circulaire spiervezels

Binnenste: schuin lopende vezels

--> hierdoor sterke knedende werking

Mucosa; slijmvlies die glad en geplooid kan zijn. Hieronder liggen de maagklieren

Functies maagsap:

Water; maakt het vloeibaarder

Zoutzuur; stopt werking amylase, vernietigd micro-organisme maakt zuur --> pepsinogeen kan werken

Pepsinogeen; vertering van eiwitten

Intrinsieke factor; (eiwit), absorberen B12 uit het ileum

Slijm; voorkomt mechanische en chemische beschadiging

Functies maag; tijdelijke opslag (enzymen tijd geven), chemische vertering (pepsinen), mechanische afbraak (spierlaag), niet-specifieke afweer, beperkt absorptie H2O alcohol, vet oplosbare medicijnen

Voorbereiding van Fe voor absorptie, productie en uitscheiding intrinsieke factor, regulering doorlaten maaginhoud, uitscheiding van gastrine

Exocriene pancreas: structuur: kwabjes met afvoerkanaal die uitkomt in ductus pancreaticus (d. Van Wiersung). Loopt over de hele klier en mondt uit in duodenum. Ook komt ductus choledochus erbij.

Functie: produceren van pancreassap; eiwitten, koolhydraten vetten

Endocriene pancreas: speciale cellen die de hormonen rechtstreeks aan het bloed afgeven. Verspreid over de pancreas

Lever: ligt in bovenste deel van de buikholte bijna hele lengte. Leverlobje bloedstroom en galstroom: hexagon; op elk hoekje zit v. portae, a. heptica en galgangetjes. Het gaat bloed langs de sinusoïden en komt in contact met levercellen > gaat naar vena centralis en uiteindelijk wordt het de v. hepatica

Galstroom stroom de andere kant op > galkanaal > ductus hepaticus sinsiter en dexter (bloed en gal mengen niet)

Functies lever:

Koolhydraatmetabolisme: glycemiewaarde, opslag glycogeen in lever

Vetmetabolisme: omzetten in bruikbare energievorm

Eiwitmetabolisme

Afbraak rode bloedlichaampjes en afweer

Ontgiftigen medicijnen en toxische stoffen

Inactivering hormonen

Productie van warmte

Uitscheiding van gal

Opslag; glycogeen, ADEK vitamine, ijzer, koper B12

Route van gal; galkanaaltjes > galkanalen > ductus hepaticus sinister en dexter > ductus hepaticus communis.

Optie 1: > ductus cysticus > galblaas

Optie 2: > ductus choledochus (galbuis) > ampulla hepatopancreatica (papil van Vater) Ampulla hepatopancreatica = galbuis en pancreas ductus --> opening naar duodenum = duodenale papil

Functie galblaas: biliaris/vesica fellea

Opslag gal

Concentratie gal, door ontrekken H2O --> vena cystica

Uitscheiden opslagen gal.

Functie gal:

Vetvertering: door galzuren gemaakt uit cholesterol door de levercellen + K en Na in de gal.

Galzuren emulgeren vetten, zodat lipase beter werk kan doen.

Galzuren: cholesterol + vetzuren --> maakt wateroplosbaarder

Gevolg > cholesterol en vetzuren + KADE beter geabsorbeerd worden.

Excretie bilirubine: afbraakproduct van hemoglobine.

Bilirubine wordt in de lever gekoppeld aan glucoronzuur, zodat het niet iets wateroplosbaar wordt > uitscheiden met gal.

Microben in colon zetten bilirubine om in stercobiline > kleur & geur. Klein beetje reabsorptie > urine uitscheiden urobilinogeen.

de definitie, risicofactoren, etiologie, symptomen en complicaties van gastro-oesofageale refluxziekte beschrijven.

de definitie, risicofactoren, etiologie, symptomen, diagnostiek, behandeling, complicaties en preventie van gastritis beschrijven.

de definitie, risicofactoren, etiologie, pathofysiologie, symptomen, diagnostiek, behandeling, complicaties en preventie van peptische zweren uitleggen.

Gastro-oesofagaele refluxziekte (GORZ): het terugvloeien van de zure maaginhoud tot klachten/beschadiging oesophagus.

Risicofactoren: over/ondergewicht, vrouw, laag inkomen, stedelijk gebied, zwangerschap, hernia diafragmatica, genetisch, nicotine, alcohol, chocola, pepermunt gekruid en vet eten.

Etiologie: multifactoriële oorzaak:

Verhoogde intra-abdominale druk (zwangerschap, overgewicht)

Verhoogde productie maagzuur

Afwijking van mechanische barrière

Symptomen: pyrosis en regurgitatie, na maaltijd, tijdens inspanning, bukken en liggen.

Heesheid, hoesten, dysfagie of branderig gevoel achter borstbeen

Complicaties: oesofagitis, structuur of Barett-slokdarm > verhoogd risico kanker te laag maagzuurremmers > ijzerdeficiëntie en vit B12 te kort

Gastritis: ontsteking van maagslijmvlies (acuut/chronisch)

Risicofactoren: hogere leeftijd, stoffen die het maagslijmvlies beschadigen, infectie, toegenomen productie maagzuur.

Etiologie: infecties, langdurige blootstelling (alcohol, NSAID), galreflux, auto-immuun

Symptomen: maagpijn, opgeblazen gevoel, oprispingen, misselijkheid, braken en verminderde eetlust

Diagnostiek: klinische beeld, na 2-3 maanden h. Pylori onderzoek gastoscopie bij melena of hematemesis, biopt en foto

Behandeling: soms vanzelf over, leefstijladviezen, medicatie, bloedtransfusie of maagoperatie, AB en maagzuurremmers bij H. pylori

Complicaties: maagbloeding: braken en zwarte ontlasting

Astofische gastritis: dunner worden slijmvlies > onvoldoende productie IF en HCl, maagzweer en maagkanker

Preventie: vermijden prikkelbare stoffen

Peptische zweren (ulcus pepticum): zweer in maag of duodenum. Ulcus ventriculi en ulcus duodeni

Etiologie en risicofactoren: hogere leeftijd, H. pylori, medicatie, roken, alcohol, stress.

Pathofysiologie: verminderde lokale afweer, verandering samenstelling sappen --> onstaat lokaal defect

Symptomen: zeurende pijn maag, voornamelijk 's nachts bij lege maag (duodeni) ventriculi > na het eten.

Opgeblazen, oprispingen, verminderde eetlust, braken, misselijk.

Alarm: hematemesis, melena, aanhoudende braken, pijn koorts

Diagnostiek: klinisch beeld, gastroscopie en biopt

Behandeling: genezing zweer en preventie complicaties en recidieven. Door protonpompremmers en AB

Complicaties: gastro-intenstinale bloeding > aantasting vaatwand perforatie: HEFTIG, pijn, peritonitis > spoedoperatie. Obstructie

Preventie: NSAID en bestijden H. pylori

uitleggen wat icterus is, waardoor dit ontstaat en wat de oorzaken zijn.

de definitie, risicofactoren, etiologie, pathofysiologie, symptomen, diagnostiek, behandeling, complicaties en preventie van levercirrose uitleggen.

uitleggen hoe oesofagusvarices zich ontwikkelen en wat de gevolgen van oesofagusvarices kunnen zijn.

Icturus: geelzucht, gelige verkleuring van huid, oogwit en slijmvlies van de mond.

Door: te hoog bilirubinegehalte in het bloed > hoopt op in weefsels.

Lever maatk van vetoplosbare bilirubine en wateroplosbare vorm --> geeft dit vervolgens mee aan gal >>> scheidt uit in feces + reabsorptie en scheidt uit via mictie.

Oorzaken: een te hoog ongeconjueerd gehalte + gevolg te hoog gehalte.

Verhoogde afbraak erytrocyten > lever krijgt niet alles rond

Onvoldoende werking enzym om bilirubine om te zetten

Galwegobstructie in de lever > gal onvoldoende uitgescheiden en hoopt op

Galwegobstructie buiten de lever > gal komt niet in de darm

Autoimmuun hemolytische anemie en hemolyse neonaten

Onrijpe lever en syndroom van Gilbert

Hepatitis en cholangitis

Galsteen, pancreatitis en pancreascarcinoom

Levercirose = eindstadium progressieve verlittekening van de lever (leverfibrose), normaal leverweefsel wordt bindweefsel.

Risicofactoren: chronisch overmatig alcohol gebruik, virale hepatitis, werkzaam in de zorg, overgewicht en DM2

Etiologie: door ontsteking of galstuwing, ijzerstapelingsziekte, medicatie, galwegaandoeningen, auto-immuunziekte, niet-alcoholische leververvetting

Pathofysiologie: tijdens ontsteking komen er cytokinen en groefactor vrij > levercellen vermeerdere en vromen noduli >>> hieromheen komt fibrotisch weefsel.

Zo worden levercellen progressief vervangen door bindweefsel en verschrompeld de lever.

Laat stadium: leverfalen en portale hypertensie

Symptomen: beginstadium: geen klachten, vermoeid, zwak, misselijk, gewichtsverlies,

Gedecompenseerde levercirose: icterus, jeuk, donkere, urine, verward, ascites, oedeem, hematemesis, melena, blauwe plekken, spider naevi, man; gynaecomastie, vrouw; beharing/kleine testikels

Diagnostiek: anamnese, lichamelijke symptomen, aanvullend bloedonderzoek op leverenzymen, albuminegehalte, immunoglobuline voor hep, echografie, MRI en biopt

Behandeling: eindstadium is levertransplantatie, beginstadium is oorzaak behandelen om proces af te remmen. Behandelen symptomen.

Complicaties: 1. leverfalen en 2. portale hypertensie

Hematemesis, bacteriële peritionitis bij ascites, trombose v. porta, hepatische coma, hepatorenaal syndroom (nierfunctiestoornissen door 1 en 2)

Eindstadium = hepatocellulaircarcinoom

Preventie: voorkomen hepatitis en gezonde leefstijl en voorlichting.

Leverfalen: leverinsufficiéntie, gevolgen

Ophoping bilirubine > icterus en jeuk

Hepatische encefalopathie > toxische stoffen worden niet meer onschadelijk gemaakt en tasten hersencellen aan = verward

Hoog oestrogeengehalte > niet onschadelijk gemaakt = borstvorming + vrouw beharing en testikels

Verminderde aanmaak plasma-eiwitten albumine > oedeem

Verminderde aanmaak stollingsfactoren > stollingsstoornissen

Portale hypertensie: de bloedvaten worden dichtgedrukt, gevolgen:

Verwijde venen in buikgebied = oesofagusvarices, hemorroïden, caput medusae, spider naevi en spataderen

Vergrote milt, pancreas en maag en spataderen

Ascites en oedeem

Oesofagusvarices= spataderen in de slokdarm

Door portale hypertensie, door belemmerde bloedstroom in lever stijg RR in poortader, venen van maag, darm en milt en pancreas

Er worden nieuwe vaten gevormd in onderste deel oesophagus = collaterale venen, zijn alleen niet bestand tegen hoge druk en zetten uit en worden spataderen.

Weinig symptomen, braken bloed of melena

Tip: koppel nieren symptomen aan behandelingen

Moeilijkste van maag-darmstelsel: LEVER,

Spijsverteringsstelsel:

Opname

Peristaltiek

Vertering

Mechanische afbraak

Chemische afbraak

Absorptie

Uitscheiding

Mond, slokdarm, maag, duedenum, jejunum, ileum (darm= entero), appendix, colon ascendens, transversum, descendens , sigmoïd, rectum en anus.

Amylase: breekt in speeksel deel van koolhydraten af.

Maag heeft de meeste spierlagen: 3 lagen; TOETSVRAAG.

Epitheel is in contact met buiten. Carcinoom is kanker van het epitheel.

Maag heeft in de spierlaag 3 lagen en de darmen in de spierlaag 2 lagen.

Maag beschermt zichzelf tegen zoutzuur door een hele dikke laag slijm, dat gemaakt wordt in het epitheelweefsel van de maag.

Parasympatisch stimuleert: peristaltiek en kliersecretie.

Speeksel: amylase > koolhydraten

Maagsap: zoutzuur > alles

Pancreassappen: amylase, lipase, protease > koolhydraten, vetten en eiwitten

Pancreas en lever zijn hulporganen.

Functie van de maag(sap)

Vertering: mechanisch en chemisch

Pepsinen en HCI > eiwitafbraak

Bescherming: aspecifieke afweer (HCI)

Absorptie

Beperkte absorptie van water, alcohol. Sommige medicatie en voorbereiding ijzeropname in dunnen darm

Productie

Intrinsic factor (opname vit B12 in dunne darm) en gastrine (hormoon dat productie maagsap stimuleert)

Mensen die alcohol drinken op een lege maag worden sneller dronken vanuit absorptie, omdat de maag dan niks te doen heeft en dat maar gaat doen.

Maagsap: water, slijm, zoutzuur, intrinsic factor en pepsinogenen.

Dikke darm: voornamelijk vochtopname naar de bloedbaan.

Pancreas

Exocriene cellen met afvoerbuizen > darmen

Sappen: amylase (KH), lipase (vetten), protease (eiwitten)

Endocriene cellen > bloed

Insuline en glucagon

Lever: rechts

Poortader

Gal maken

Broodje eten > dunne darm > bloedbaan > poortader > lever > zuurstofarm en voedingsstofrijk > gal > zuurstofrijk bloed a. hepatica > doet zijn ding > terug naar v. hepatica > vena cava inferior

Galgangetjes gaan uiteindelijk naar de darmen.

Functies lever: 200 functies!