scheikunde 6.1

🌱 Hoofdstuk 1: Voedselproductie – Samenvatting en leerdoelen

⸻

🔹 Verschil tussen intensieve en biologische landbouw

• Intensieve landbouw:

• Gericht op hoge productie met weinig land en lage kosten.

• Gebruikt veel kunstmest, chemische bestrijdingsmiddelen en machines.

• Voorbeelden: veehouderijen met dieren op kleine oppervlakken (figuur 4), grootschalige akkerbouw.

• Nadelen: meer milieuvervuiling, slechte leefomstandigheden voor dieren.

• Biologische landbouw:

• Houdt rekening met milieu, dierenwelzijn en gezondheid.

• Maakt geen gebruik van kunstmest en synthetische bestrijdingsmiddelen.

• Gebruikt natuurlijke methoden zoals compost en wisselteelt.

• Dieren hebben meer ruimte en natuurlijk voedsel (zie figuur 5).

• Herkenbaar aan keurmerken zoals EKO, Skal, Demeter (zie laatste pagina).

✅ Leerdoel gehaald: je kunt het verschil tussen intensieve en biologische landbouw uitleggen.

⸻

🔹 Belangrijke elementen voor groei van planten

Planten hebben hoofdelementen en sporenelementen nodig uit de bodem:

• Hoofdelementen (in grote hoeveelheden nodig):

• Stikstof (N) – bladgroei

• Fosfor (P) – wortelgroei

• Kalium (K) – bloei en vruchtvorming

• Calcium (Ca), Magnesium (Mg), Zwavel (S)

• Sporenelementen (in kleine hoeveelheden nodig):

• Bijvoorbeeld: ijzer (Fe), koper (Cu), zink (Zn)

Deze elementen worden opgenomen via de wortels. Kunstmest bevat vaak deze voedingsstoffen.

✅ Leerdoel gehaald: je kunt beschrijven welke hoofdelementen en sporenelementen belangrijk zijn bij de groei van planten.

⸻

🔹 Eutrofiëring

• Eutrofiëring is een proces waarbij te veel voedingsstoffen (zoals nitraat en fosfaat) in het water terechtkomen, vaak door uitspoeling van meststoffen.

• Dit zorgt voor overmatige algengroei → algen sterven af → bacteriën breken ze af en gebruiken zuurstof → zuurstoftekort in het water → vissen en andere waterdieren sterven.

• Eutrofiëring is een gevolg van overbemesting, vooral bij intensieve landbouw.

✅ Leerdoel gehaald: je kunt uitleggen wat eutrofiëring is en hoe dat tot stand komt.

⸻

🔹 Voedsel conserveren

Er zijn verschillende manieren om voedsel langer houdbaar te maken:

• Verhitten (bijvoorbeeld steriliseren of pasteuriseren): doodt micro-organismen.

• Koelen en invriezen: vertraagt de groei van bacteriën en schimmels.

• Drogen of vacuüm verpakken: onttrekt water, waardoor bacteriën niet kunnen groeien.

• Toevoegen van conserveermiddelen (zoals E-nummers).

• Bestralen: doden van bacteriën met straling.

✅ Leerdoel gehaald: je kunt uitleggen op welke manieren voedsel langer houdbaar wordt gemaakt.

⸻

🔹 Wat zijn E-nummers / additieven?

• E-nummers zijn stoffen die aan voedsel worden toegevoegd om het product te verbeteren of houdbaarder te maken.

• Voorbeelden:

• E202: conserveermiddel

• E330: zuurteregelaar (citroenzuur)

• E621: smaakversterker

• Alleen stoffen die veilig bevonden zijn door de EU krijgen een E-nummer.

✅ Leerdoel gehaald: je kunt uitleggen wat E-nummers/additieven zijn.

⸻