Filipino 1st quarter 📚

Denotatibo – literal na kahulugan; mula sa diksyunaryo

Konotatibo – di-literal; may damdamin o kaugnay na ideya

Maikling Kwento

• Isang anyo ng panitikan na nagsasalaysay ng isang mahalagang pangyayari.

  • Kuwentong Makabanghay - Uri ng maikling kuwento na naka-pokus sa maayos na pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari (plot).

Mga Bahagi ng Banghay:

1. Panimula – Pagpapakilala sa tauhan at tagpuan

2. Saglit na kasiglahan – Simula ng suliranin

3. Kasukdulan – Pinakamataas na bahagi ng tensyon

4. Kakalasan – Unti-unting pagresolba ng suliranin

5. Wakas – Katapusan ng kuwento

Mga hudyat sa pagkakasunod-sunod ng pangyayari:

• Una, ikalawa, pagkatapos, kasunod nito, sa huli

• Nang maglaon, pagkalipas ng ilang sandali, maya-maya

• Noon, ngayon, pagkatapos ng…

Paghatol (Paghusga)

• Pagbibigay ng sariling opinyon, desisyon, o pasya batay sa ebidensya.

Pagmamatuwid (Pangangatwiran)

• Pagbibigay-linaw o katuwiran upang ipaglaban ang opinyon o panig.

Iba’t ibang uri ng pang aabuso:

1. Pisikal na pang-aabuso

2. Emosyonal na pang-aabuso

3. Sekswal na pang-aabuso

4. Berbal na pang-aabuso

5. Pinansyal na pang-aabuso

6. Mental o sikolohikal na pang-aabuso

7. Digital na pang-aabuso

“Tahanan ng isang sugarol”

• Isinalin ni Rustica Carpio

  • Li Hua - Ina ng tahanan, biktima ng pananakit ng asawa

  • Lian Chio - sugarol at marahas na lalaki

  • Ah Yue - Anak na babae nila Li Hua

Kapayapaan

• Hindi lamang ang kawalan ng giyera o labanan, kundi ang pagkakaroon ng tahimik at payapang kalooban.

  • Puting Kalapati (Judaism, Kristiyanismo, Islam) – Simbolo ng kapayapaan.

  • Nagsisilbing paalala ng tungkulin ng tao bilang tagapaghatid ng kapayapaan sa mundo.

Tula

• Akdang pampanitikan na naglalarawan ng buhay.

• Hinango sa guni-guni, ipinapahayag sa masining at may diwang pananalita.

• Layunin: pukawin ang damdamin ng mambabasa.

  • Taludtod – Isang linya sa loob ng saknong.

  • Saknong – Kalipunan ng mga taludtod.

Elemento ng Tula

• Sining o Kariktan – Ganda ng pagpapahayag.

• Sukat – Bilang ng pantig sa bawat taludtod.

• Tugma – Pagkakatulad ng tunog sa dulo ng taludtod.

• Talinghaga – Masining at malalim na pagpapakahulugan.

• Larawang-diwa – Mga imaheng binubuo sa isipan.

• Damdamin – Emosyon o pakiramdam na nais ipabatid ng tula.

Jalur Gemilang (“Stripes of Glory”)

• Pambansang watawat ng Malaysia.

• Sumisimbolo sa pagkakaisa, kalayaan, at dangal ng bansa.

Dr. Usman Awang

• Pambansang Alagad ng Sining (National Laureate) ng Malaysia.

• Humanista Poet Laureate

“Tatlong Mukha ng Kasamaan”

• Sanaysay ni U Nu at isinalin ni Salvacion M. Delas Alas

  • U Nu (Thankin Nu)

  • Unang punang ministro

  • Isinilang sa Wakema, Myaungmya District Myanmar ng Mayo 25, 1907

Tatlong Mukha ng Kasamaan

1. Kasakiman

2. Galit/Poot

3. Kamangmangan

Tatlong bagay na hindi maiiwasan:

1. Pagtanda

2. Karamdaman

3. Kamatayan

5 Katangian mula sa pagsilang

1. Magpahalaga sa nakikita niyang kagandahan sa kapaligiran

2. Magpahalaga sa musika at awitin

3. Magpahalaga sa pagkaing kanyang naibigian

4. Makapag-uri sa iba’t ibang halimuyak

5. Makapag-uring kagandahan ng sining ayon sa kanyang pamantayan

   • Padaythabin - punong kahoy na pinagmulan ng pangangailangan ng tao

3 Magandang Mukha ng Buhay

1. Mayaman

2. Matalino

3. Magkaroon ng magandang ugali

Flag ng Japan

• Nisshoku - sun mark flag

• Hinomaru - circle of the sun

Tanka

• Ika-8 na siglo, 31 na pantig, 5-7-5-7-7, 5 taludtod, ang tema ay ang pagkabigo, pag-ibig at pag-iisa

Haiku

• Ika-15 na siglo, 17 na pantig, 5-7-5, 3 taludtod, ang tema ay kalikasan at buhay

Pagkakatulad (Tanka at Haiku):

• Maikling tula

• Umusbong sa bansang Hapon

• May simbolismo

• Nagpapahayag ng masidhing damdamin

• Pinagsamang ideya at imahe

• Nagsisimula sa paglalarawan ng lugar

Manyoshu

• “Collection of Ten Thousand Leaves”

Matsuo Basho

• Master of Haiku

Maikling Tula sa Pilipinas (Tanaga at Ambahan)

• Tanaga

  • Napakataas sa wikang tagalog

  • Hitik sa talinghaga

  • May 4 na taludtod

  • May 7 na pantig sa bawat taludtod

• Ambahan

  • Maindayog ang pagpapahalagang na may sukat at tugma

  • Walang tiyak na bilang ng taludtod

  • 7 pantig ang bawat taludtod

  • Isinasaawit na walang tiyak na tono

  • Matalinghaga ang mga salita na gamit

Hashnu, ang manlililok ng bato

• Maikling kuwento galing Tsina

  • Manlililok > Hari > Araw > Ulap > Bato

Israel

• Matatagpuan sa Timog-Kanlurang Asya

  • Jerusalem - tinatawag na promised land

  • Mataas ang pagpapahalaga sa pag-aaral, libre mula 5-18 taong gulang sa Jerusalem

Parabula

• Hango sa Bibliya, tinatawag din na talinghaga, paraan ng pagsasagot ni Hesus sa mga tanong

  • Parabula ng Alibughang Anak (Lucas 15:11-32)

  • Tauhan:

    • Tatay

    • Panganay

    • Bunso

  • “Ama, nagkasala ako laban sa langit at sa iyong paningin. Hindi na ako karapat-dapat na tawaging anak mo. Gawin mo akong isa sa iyong mga upahang utusan”

Efeso 6:1-3

• Mga anak, sundin ninyo ang inyong mga magulang sa Panginoon, sapagkat ito ang nararapat.

• “Igalang mo ang Iyong Ama at ina”. Ito ang unang utos na may