biologie 5.3 genen en allelen

DNA is opgebouwd uit eiwitten (basen). Er zijn 4 soorten; A, T, C, en G, die in basenparen liggen (A-T en C-G). De volgorde hiervan vormt een code met informatie voor het maken van stoffen en voor celprocessen. Genen bevatten informatie voor het maken van eiwitten. Daardoor wordt de kleur, vorm en werking van je lichaam geregeld.

De basenparen van een gen hoeven niet naast elkaar te liggen. Voor alle eigenschappen zijn meerdere genen nodig, en basenparen kunnen deel uitmaken van meerdere genen.

Op beide chromosomen van een paar ligt een allel van hetzelfde gen. Als deze hetzelfde zijn, heet dat een homozygoot. Als het 2 verschillende zijn, heet het heterozygoot.

Een mutatie is een plotselinge verandering van een genotype. Meestal heeft dit geen gevolgen, omdat het maar in 1 cel van het hele lichaam zit. Als het echter in een geslachtscel zit, kan het wel grote gevolgen hebben; als deze geslachtscel bij een bevruchting samensmelt met een andere geslachtscel, komt de mutatie in elke lichaamscel van het kind terecht. Een organisme waarbij dit zichtbaar is aan de buitenkant, heet een mutant. Een voorbeeld is een albino, waarbij het lichaam niet in staat is pigment te vormen. Mutaties komen sneller voor na blootstelling aan mutagene invloeden zoals bijv. radioactieve- of uv-straling, of chemische stoffen in bijv. sigarettenrook.

• eiwitten

  stoffen die voor een groot deel de vorm, kleur en werking van je lichaam regelen

• basen

  eiwitten A, T, C en G, de bouwstenen van DNA

• basenpaar

  paar van basen A-T of C-G

• homozygoot

  2 dezelfde allelen van een gen

• heterozygoot

  2 verschillende allelen van een gen

• mutatie

  plotselinge verandering in het genotype, door beschadiging van een chromosoom

• mutant

  organisme waarbij een mutatie aan de buitenkant te zien is

• albino

  voorbeeld van een mutant, waarbij het lichaam geen pigment kan aanmaken

• mutagene invloeden

  invloeden zoals chemische stralingen en stoffen die mutaties kunnen veroorzaken