LESSON 1: KARUNUNGANG-BAYAN

• mga akdang lumaganap BAGO DUMATING ANG MAGA ESPANYOL

• lumaganap sa panahon ng mga katutubo

> ANG PANITIKANG ITO AY BINUBUO NG MGA:

1. Salawikain

   • ito ay nakaugalian nang sabihin at nagsisilbing batas at tuntunin

   • mangaral at ukaay sa mga kabataan sa pagkakaroon ng kabutihang-asal

HAL:

• Aanhin pa ang damo, kung patay na ang kabayo

• Ang hindi lumingon sa pinagnggalingan, di makararating sa paroroonan

2. Sawikain

   • nagtataglay ng talinghaga

   • may nakatagong kahulugan

   • IDYOMA o EUPEMISTIKONG pahayag

HAL:

• bagong-tao — binata

• bulang-gugo — gastador; galante

3. Kasabihan

   • MOTHER GOOSE RHYMES

   • Panunukso o pagpuna sa kilos ng isang tao

HAL:

• Putak, putak — tiririt ng ibon

• Batang, batang — tiririt ng maya

• Matapang ka’t — kaya lingon nang lingon

• Nasa pugad — hanap ay asawa

4. Bugtong

   • pahulaan sa pamamagitan ng paglalarawan

   • binibigkas nang patula

   • lima hanggang labindalawang pantig (5-12)

HAL:

• Bungbong kung liwanag, kung gabi ay dagat (BANIG)

• Dalawang katawan, tagusan ang tadyang (HAGDAN)

5. Palaisipan

   • kalimitang gumigising sa isipan ng mga tao upang bumuo ng isang kalutasan sa isang suliranin

HAL:

• Sa isang kulungan ay may limang baboy na inaalagaan si Mang Juan. Lumundang ang isa. Ilan ang natira? (LIMA PA RIN)

5. Bulong

   • mga pahayag na may sukat at tugma

   • ginagamit na pangkulam o pangontra sa kulam, engkanto, at masaasamang espiritu

HAL:

• Huwag magagalit, kaibigan, aming pinuputol lamang ang sa ami’y napag-uutusan

LESSON 2: KARUNUNGAN NG BUHAY

• Sa buhay ng mga tao ay may mga karansan na kailangang iwasan at dapat ayusin tamang tandaan, at sa tuwina’y pakaisipin

IWASAN NANG HINDI MAGING ANAK DALITA

pag nagtanim ng hangin, bagyo ang aanhin

ubos-ubos na biyaya, bukas nakatunganga

GAWIN UPANG TUMANAW NG UTANG NA LOOB

ang lumalakad ng matulin, kung matinik ay malalim

ang hinid lumigon sa pinanggalingan, di makararating sa paroroonan

PAKAISIPIN UPANG MAGING MALAWAK ANG ISIP

sa anumang lalakarin, makapito munang isipin

nasa Diyos and awa, nasa tao ang gawa

TANDAAN UPANG MAGING BUO ANG LOOB

kung hindi sa iyo, hindi bubukol

kung ano ang bukambibig, siyang laman ng dibdib

INGITAN UPANG HINDI MAGING PASANG-KRUS

anak na di paluhain, ina ang patatangisin

ang kalusugan ay kayamanan

TULARAN NANG MAGING MATALAS ANG ISIP

daig ng maagap ang masipag

lakas ng katawan, daig ng paraan

> TERMS:

• Bagyo sa buhay - problema

• Inisip makapito - pinag-isipan

• Hindi napaluluha - hindi nadidisiplina

• Matalas and isip - matalino

• Nakatunganga bukas - walang magandang hinaharap

• Anak-Dalita - mahirap

• Utang na Loob - pasasalamat

• Malawak na Isip - malakas na kalooban

• Pasang-Krus

• Buo ang Loob - taos-puso

LESSON 3: PAHAMBING

• isang paraan ng paglalahad ng pagkakatulad at pagkakaiba ng dalawang bagay na pinaghahambing

1. Magkatulad: sa magkatulad na katangian ay ginagamit ang mga panlaping gaya ng:

   • magka-

   • sing- (patinig, katinig, k,g,m,n,w,y)

   • sim- (p,b)

   • sin- (d,l,r,s,t)

   • magsing

   • magsim

   • magsin

   • ga-

   • pareho

   • kapwa

HAL:

• Magsinliit kami ang aking mama

• Sina Gema at Gena ay magkapatid na kapwa mabait

2. Di-Makatulad

> PALAMANG: nakahihigit sa katangian ang isa sa dalawang pinaghahambing, ginagamit ang:

• higit, lalo, mas, di-hamak, lubha

HAL:

• Ako ay mas matanda sa aking mga kalaro kaya’t pinipilit kong maging mabuting halimbawa sa kanila

• Ang gulay at prutas ay lalong nakapagpapalakas ng ating resistenya kaysa ibang mga pagkain

> PASAHOL: kulang sa katangian ang isa sa dalawang pinaghambing, ginagamit ang:

• di gaano (bagay)

• di gasino (tao)

• di masyado

HAL:

• Di masyadong masaya ang pagdiriwang na may kulang na kapamilya kaysa sa pagdiriwang na kompleto ang pamilya