2. Dönem 1. Sınav

MAKALE

Öğretici Metinler:

• Bilgi vermek, açıklamak amacıyla oluşturulmuş metinlerdir.

• Dil göndergesel işlevseldir

• Gerçektir

• Yazarın üslubunu yansıtmaz

• Açıklayıcı, tartışmacı anlatım taktikleri;karşılaştırma, tanımlama, örnekleme, tanık gösterme gibi düşünceyi geliştirme yolları kullanılır.

• Dil sade ve anlaşılırdır. Terimlere yer verilebilir

• Öğretici metinler beşe ayrılır;

  1. gazete çevresinde gelişen (makale, deneme, sohbet, fıkra, haber yazısı, röportaj)

  2. kişisel hayatı konu alan (günlük, anı, gezi yazısı, mektup, biyografi, otobiyografi)

  3. bilimsel metinler

  4. tarihi metinler

  5. felsefi metinler

Makale

• bir gerçeği açıklamak, savunmak, bir kez ortaya atmak, kanıtlamak amacıyla, yazılan öğretici metinlere denir

• gazete ve dergilerde yayınlanır

• açıklayıcı, tartışmacı anlatım biçimleri;tanık gösterme, örnekleme, sayısal verilerden yararlanma, karşılaştırma, tanımlama gibi düşünceyi geliştirme yolları kullanırız

• yalın bir dil, nesnel bir anlatım kullanırız. terimlere yer verilebilir

• ortaya atılan görüş ve düşünce kanıtlara dayalıdır

• bilim ve sanat başta olmak üzere her konuda yazılabilir

• uzman kişiler tarafından yazılır

• bilimsel ve edebi makale olarak ikiye ayrılır

• kaynak, dipnot paylaşılır

• alıntı yapılabilir. yapılan alıntı kaynakçada belirtilmelidir

• gazete ile gelişen bir türdür

• türk edebiyatında ilk örnekleri tanzimat döneminde verilmiştir

• edebiyatımızda İbrahim Şinasinin “Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi” ilk makale örneğidir

Bilimsel Makale

Bilimsel bir tezi savunmak amacıyla alanında uzman kişilere yazılmış makaledir

• bilimsel dergilerde yayımlanır

• kesin ve ispatlanabilir yargılar içerir

• başlık, özet, anahtar kelimeler, giriş, yöntem ve teknikler, bulgular, sonuç ve tartışma, kaynakça bölümlerinden oluşur

Edebi Makale

sanat, edebiyat başka olmak üzere her konuda yazılabilir

• düşünce yazılarıdır

• gazete ve dergilerde yayımlanmak amacıyla yazılır

• güncel konularda alınabilir

• giriş, gelişme, sonuç bölümlerinden oluşur

• alıntı yapılmışsa laynakçalarda, dipntta gösterilir

• özet ve anatharsözcükler, sonuç bölümler kullanılabilir

SOHBET (SÖYLEŞİ)

• herhangi bir konuda, karşılıklık konuşuyormuş gibi yazılan metinlerdir

• gazete çevresinde gelişen öğretici metinlerdir

• kişisel görüşlere yer verilir

• amaç konuyla ilgili görüşlerini aktarmaktır

• yalın, akıcı, samimi bir dil ve anlatım kullanılır

• devrik cümlelere, soru cümlelerine, iç konusuyla yer verilir

• kanıtlama amacı yoktur

• giriş, gelişme, sonuç bölümlerinden oluşur

• atasözleri, deyimler, ağız özellikleri kullanılabilir

• ilk örnekleri tanzimat döneminde verilmiştir

• ilk önemli örneklerini ahmet rasim vermiştir

• gazete ve dergilerde gelişir

• eskiden “musahabe” denirdi

FIKRA (KÖŞE YAZISI)

• güncel olayların, ülke sorunlarının değerlendirildiği kısa günü birlik yazılarıdır

• gazete çevresinde gelişen öğreticinin metin türüdür

• giriş, gelişme, sonuç bölümleri

• amaç de aldığı konu ile ilgili okuru yönlendirmektir

• kanıtlama zorunluluğu yoktur

• samimi bir üslup kullanılır

• özel yazılardır

• edebiyatımızda ilk örnekleri tanzimat döneminde verilmiştir

SOHBET VE FIKRA

ortak noktaları

• düşünceye dayalıdırlar

• geniş bir konu yelpazesine sahiplerdir

• gazete çevresinde gelişen türlerdir

• uzun olmayan, etkili bir içeriğe sahiplerdir

farklı yönleri

• sohbette okurla konuşur gibi bir üslup benimsenirken fıkrada böyle bir üslup benimsenmez

• sohbette kişisel düşünceleri okurla paylaşma amacı varken fıkrada okuru yönlendirme amacı vardır

• geleceğe kalma açısından fıkra sohbete göre daha az bir etkiye sahiptir

ROMAN

• gerçek ya da gerçek olabilecek olayların, durumların anlatıldığı uzun edebi metinlere denir

• olay çevresinde gelişen anlatmaya bağlı edebi metinlerdir

• kişi, zaman, mekan, olay örgüsü, çatışma anlatır, bakış açısı

• Anlatıcı→i. kişi ve ii. kişi

• bakış açısı→ kahraman, gözlemci, ilahi

• Tip→belli bir sınıf, özellik, her uerde bulunabilir

• karakter→kendisine özgün kişilik

• öyküleme, betimleme→biçim

• anlatma, özetleme, diyalog, iç konuşma, iç çözümleme, iç çözümleme, geriye dönüş, bilinç akışı→teknik

1923-1950 Dönemi

• 1923-1950 yılları arasında roman; birçok açıdan gelişim göstermiş, farklı konularda yazılmış ve okur sayısında bir artış olmuştur.

• Bu dönemde daha çok gözlemci gerçekçiliğe dayalı romanlar yazılmıştır.

• Cumhuriyet’in ilk yıllarında sanatçıların büyük bir çoğunluğu memleket edebiyatı olarak adlandırılan bir anlayışta eser vermiştir.

• Milli Edebiyat Dönemi'nde eser veren sanatçıların birçoğu bu dönemde eser vermeye devam etmişti

• Bu dönemde ön plana çıkan sanatçılar Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Halide Edip Adıvar ve Reşat Nuri Güntekin olmuştur.

• Cumhuriyet’in ilk yıllarında Kurtuluş Savaşı’nın tema olarak sıklıkla işlendiğini görmekteyiz.

• Anadolu ve halkının içinde bulunduğu yoksulluk gerçekçi bir şekilde eserlerde dile getirilmiştir.

• Eserler sade bir dille yazılmıştır.

1950-1980 Roman: Toplumcu Gerçekçi Romanlar (Köy-Kasaba Edebiyatı)

• Yaşar Kemal, Orhan Kemal, Fakir Baykurt, Kemal Tahir gibi isimler bu dönemde köy-kasaba edebiyatı olarak da adlandırılan toplumcu gerçekçi roman anlayışına yönelmişlerdir.

• Bu yazarlar eserlerinde toprak kavgaları, tarımın makineleşmesi, köyden kente göç, düzensizlik ve sınıfsal farklılıklar gibi toplumsal sorunları işlemişlerdir.

1950-1980 Roman: Millî ve Dinî Duyarlılıkları Yansıtan Romanlar

• Milli tarihe duyarlılık gösteren Mustafa Necati Sepetçioğlu ve Hüseyin Nihal Atsız; tarihi olayları ve kişi ele almışlar aynı zamanda da milli konuları eserlerinde işlemişlerdir.

1950-1980 Roman: Bireyin İç Dünyasını Esas Alan Romanlar

• Psikolojik roman olarak adlandırılan bu eserlerde bireyin psikolojisi çözümlenmiştir.

• Peyami Safa, Abdülhak Şinasi Hisar, Ahmet Hamdi Tanpınar, Tarık Buğra, Samiha Ayverdi bireyin iç dünyasını esas alan romanlar yazmışlardır.

1950-1980 Roman: Modernist Romanlar

• Yenilikçi bir anlayışla "Modernist Roman" bir yönelim ortaya çıkmıştır.

• Bilimsel gelişmeler, dünya savaşı, yıkımlar bu anlayışı güçlendirmiştir.

• Bu romanlarda daha çok bireyin iç dünyası, bunalımları ve yalnızlığı ele alınır.

• Geleneksel anlatımın ve yapının dışına çıkılmıştır. İç konuşma, iç çözümleme ve bilinç akışı gibi teknikler bu tarzdaki romanlarda ön plana çıkmıştır.

• Yusuf Atılgan, Adalet Ağaoğlu, Ferit Edgü, Pınar Kür, Oğuz Atay