Rada Ministrów - konstytucyjny kolegialny organ władzy wykonawczej w Polsce.

[źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Rada_Ministr%C3%B3w_w_Polsce 03.10.2022]

Do kompetencji rządu należą m.in.:

• realizowanie i wydawanie rozporządzeń (aktów wykonawczych do ustaw)

• opracowywanie projektu budżetu państwa i kierowanie jego wykonaniem

• zapewnienie bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego kraju

• kierowanie polityką zagraniczną i wewnętrzną kraju

Skład Rady Ministrów:

• premier - najsilniejsza pozycja w rządzie. Opracowuje program działania Rady Ministrów, kieruje jej pracami, reprezentują ją i ustala jej skład. Premier może pełnić również rolę ministra, ale zdarza się to rzadko. Uchwalenie konstruktywnego wotum nieufności wobec premiera oznacza upadek całego rządu

• ministrowie

  • działowi - kierują określonymi działaniami administracji rządowej (np. minister zdrowia, finansów, obrony narodowej, edukacji)

  • ministrowie {członkowie Rady Ministrów (tzw. ministrowie bez teki)} - zostają powołania do realizacji określonych zadań wyznaczonych przez premiera, np. do kierowanie służbami specjalnymi lub wprowadzenia reformy

• wicepremier - może pracować wyłącznie jako zastępca prezesa rządu, ale najczęściej pełni też funkcję ministra. Dzięki sprawowaniu dwóch funkcji w rządzie ma silniejszą pozycję niż inni ministrowie.

Powoływanie rządu

Prawo do nominowania członków Rady Ministrów przysługuje w pierwszej kolejności Prezydentowi RP. Do rozpoczęcia pracy rząd potrzebuje również wotum zaufania udzielonego przez Sejm. Jednak istnieje możliwość, że np. z powodu sprzeciwu posłów, utworzenie rządu jest niemożliwe. W takiej sytuacji Konstytucja przewiduje 3 różne procedury, które mają doprowadzić do utworzenia nowego gabinetu.

Działanie rządu

Aby rząd mógł stabilnie działać, musi dysponować stabilnym poparciem w parlamencie. W państwach demokratycznych z systemem wielopartyjnym rzadko zdarza się, że rząd tworzony jest tylko przez jedno ugrupowanie. Gabinety zwykle mają charakter koalicyjny, czyli składający się z przedstawicieli kilku partii. Między ugrupowaniami tworzącymi koalicję rządową pojawiają się konflikty, które mogą prowadzić do jej rozpadu, dochodzi również do sporów wewnątrzpartyjnych. Skutkiem rozpadu koalicji jest zwykle utrata większości parlamentarnej - rząd, który nie ma poparcia większości posłów nazywany jest rządem mniejszościowym. Zwykle, taki rząd ogranicza się jedynie do zarządzania administracją państwa.

Pozycja i obszary działania rządu

• bezpieczeństwo

  • obrona narodowa, polityka wewnętrzna, wymiar sprawiedliwości, polityka zagraniczna, ochrona środowiska

• gospodarka

  • finanse, rolnictwo, przemysł, usługi, przedsiębiorczość i rozwój technologii, gospodarka morska, inwestycje

• polityka społeczna

  • rodzina, zatrudnienie, zabezpieczenie społeczne, ochrona zdrowia, system edukacji publicznej

• kultura i nauka

  • uczelnie wyższe, utrzymanie instytucji kulturalnych, finansowanie badań naukowych, turystyka i sport

Zmiana rządu

Rada Ministrów nie jest urzędem kadencyjnym - jej czas działania zależy od czasu trwania kadencji Sejmu RP i dominujących w nim większości.

Do zmiany rządu w trakcie kadencji parlamentu może dojść w kilku sytuacjach:

• premier jest zobowiązany do dymisji, a Prezydent musi ją przyjąć jeśli Sejm nie udzieli Radzie Ministrów wotum zaufania lub wyrazi wobec niej wotum nieufności

• premier może dobrowolnie zrezygnować z urzędu - wówczas Prezydent nie musi przyjąć jego rezygnacji
  W każdym z opisanych przypadków Prezydent jednocześnie zatwierdza dymisję rządu i powierza im dalsze sprawowanie obowiązku do czasu wyboru nowego rządu.

Wotum nieufności i odpowiedzialność polityczna

Jeśli polityka realizowana przez rząd nie zyskuje uznania większości parlamentarzystów, grupa co najmniej 46 posłów może złożyć wniosek do Sejmu o uchwalenie wotum nieufności wobec Rady Ministrów. Wniosek musi być konstruktywny, czyli zawierać nazwisko kandydata na nowego premiera. Głosowanie nad tą propozycją może odbyć się dopiero 7 dni od daty jej zgłoszenia, aby wniosek został przyjęty musi opowiedzieć się za nim większość z ustawowej liczby posłów, czyli co najmniej 231 z nich.

W razie uchwalenia konstruktywnego wotum nieufności Prezydent przyjmuje dymisję rządu i powołuje nowego, wybranego przez Sejm RP premiera.

Jeśli wotum nie zostanie uchwalone, nowy wniosek w tej sprawie można złożyć po 3 miesiącach. Wcześniej można wystąpić z ponowną propozycją tylko w wypadku, kiedy opowie się za nią 115 posłów.

Odpowiedzialność polityczna spoczywa również na poszczególnych ministrach - za działanie należące do ich kompetencji lub za realizację powierzonych im zadań. Wniosek o wotum nieufności wobec ministra może zgłosić grupa co najmniej 69 posłów. Jeśli za wnioskiem opowie się większość z ustawowej liczby posłów, dany minister jest zobowiązany do dymisji, a Prezydent musi ją przyjąć.

Administracja rządowa

Rząd kieruje administracją rządową, czyli zespołem organów, których zadaniem jest wykonywanie przepisów prawa , zarządzanie obszarami funkcjonowania państwa i świadczenie usług publicznych.

W Polsce działają:

• naczelne organy administracji rządowej - premier, ministrowie, rząd

• centralne organy administracji rządowej - szefowie jednostek podporządkowanych bezpośrednio premierowi lub poszczególnym ministrom, np. komendant główny policji podlega ministrowi spraw wewnętrznych

• terenowe organy administracji rządowej - 16 wojewodów oraz podlegające im organy administracji zespolonej i organy administracji niezespolonej, podporządkowane bezpośrednio organom naczelnym lub centralnym

Wojewoda - przedstawiciel rządu na terenie województwa. Powołuje go premier na wniosek Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji. Do jego kompetencji należą wszystkie sprawy z zakresu rządowej administracji na obszarze województwa. Wojewoda sprawuje nadzór nad działalnością organów samorządowych gminnych, powiatowych i wojewódzkich w zakresie legalności, celowości rzetelności oraz gospodarności podejmowanych działań. W zakresie poprawności prowadzonej polityki finansowej nadzór nad jednostkami samorządowymi stanowi – regionalna izba obrachunkowa.

[źródło: https://www.na6.pl/wos/samorzad_wojewodzki 08.10.2022]

Służba cywilna

To wyodrębniony zespół profesjonalnych urzędników zatrudnionych w organach administracji publicznej, mających gwarancje stałości stosunku pracy, niezależnie od wyniku wyborów. Aby wykonywać swoją pracę muszą zrezygnować z części swoich praw, np.: nie mogą należeć do partii politycznych.

[ źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/S%C5%82u%C5%BCba_cywilna 08.10.2022]

Do służby cywilnej należą:

• pracownicy służby cywilnej - wszystkie osoby zatrudnione w urzędach administracji rządowej

• urzędnicy mianowani służby cywilnej - pracownicy administracji rządowej, którzy spełnili określone wymagania i zdali egzamin państwowy