RR - samenvatting

Romeins Recht

Romeins recht als een wetenschap

Romeins recht is een integraal onderdeel van het universitair denken en beïnvloedde de ontwikkeling van de rechtswetenschappen in Europa. Dit juridische systeem boogt op een rijke geschiedenis die teruggaat tot de Romeinse Republiek en het Romeinse Keizerrijk.

Vier belangrijke componenten in universiteiten

1. Romeins juridische denken (Romanitas): De fundamenten van de Romeinse rechtsgeleerdheid, waaronder principes van recht en gerechtigheid.

2. Joods-Christelijke theologie (Christianitas): De integratie van religieuze waarden en ethiek in juridische theorieën.

3. Griekse logische wetenschappen: De invloed van de Griekse filosofie en logica op de ontwikkeling van wetenschappelijke methoden in het recht.

4. Oosterse wetenschap en wiskunde: Bijdragen van oosterse denkers aan juridische en wiskundige modellen, die ook in juridische contexten werden toegepast.

De eerste universiteiten ontstonden in de 11e eeuw en waren het resultaat van een versmelting van Romanitas en Christianitas, wat leidde tot het concept van Lanitas.

Belangrijke figuren

Onder de intellectuelen die bijdroegen aan het Romeins recht bevinden zich:

• Boëthius: Filosofisch en politiek denker die de concepten van recht en moraal beïnvloedde.

• Aryabhata: Indische wiskundige en astronoom die ook juridische principes ontwikkelde vanuit een mathematisch perspectief.

• Al-Kindi, Al-Chwarizmi, Al-Farabi, Avicenna, Averroes, Maimonides: Deze denkers diversifieerden de juridische kennis met elementen van de wiskunde, natuurkunde en ethiek, wat bijdroeg aan een bredere rechtsgeleerdheid.

Diverse bronnen om Romeins recht te studeren

De studie van Romeins recht vereist een multidisciplinaire aanpak, inclusief:

• Archeologie: De opgravingen van oude juridische documenten en objecten die waarden en wetten van de tijd onthullen.

• Paleografie: De studie van oude schriftvormen die helpt bij het ontcijferen en interpreteren van juridische teksten.

• Codicologie: De bestudering van handschriften helpt historische context te begrijpen.

• Tekstkritiek: Dit betreft de zoektocht naar originele teksten en de verbetering ervan om authentieke documentatie te waarborgen.

Juridische Geschiedenis en Ontwikkeling

Applicative legal history

Dit is het onderzoek naar de juridische grondslagen en de ontwikkelingsgeschiedenis van wetten en procedures.

Contemplative legal history

Deze benadering richt zich op het bestuderen van het Romeins recht met een diepgaandere blik op de ontwikkelingen en veranderingen in de oudheid.

Belangrijke juristen

Historisch opmerkelijke juristen omvatten:

• Guillaume Durand: Werken over canoniek recht en juridische interpretaties.

• Bartolus de Saxoferrato: Bekend om zijn commentaren op het Romeinse recht, die de juridische praktijk in zijn tijd beïnvloedden.

• Hugo Grotius: Zijn werk over het natuurrecht heeft een blijvende invloed gehad op de ontwikkeling van de moderne rechtsgeleerdheid.

Externe Rechtsgeschiedenis

Koningsperiode (7e - 5e eeuw v.Chr.)

Rome begon als een klein dorp met zeven koningen, waarbij belangrijke instellingen en juridische structuren werden ontwikkeld:

• Koning: Hoofd van de staat met absoluut gezag.

• Senaat: Een raad van de ouderen die de koning adviseerde.

• Pontifex Maximus (ius sacrum): Hoofd van de religieuze instellingen, verantwoordelijk voor de juridische en sacrale wetten.

De juridische bepalingen uit de koningswetten bevatten belangrijke concepten zoals:

• Onderscheid van gezag: Het beheer van familie- en eigendomsrecht.

• Mancipatio: Een praktijk op het forum voor eigendomsoverdracht om juridische zekerheid te bieden.

Vroege Republiek (509 - 367 v.Chr.)

In deze periode kregen de patriciërs (de aristocratische klasse) de macht over de plebejers. Dit leidde tot belangrijke veranderingen in de rechtspraak:

• Twaalf Tafelenwet (449 v.Chr.): Deze wet staat bekend als het fundament voor het civiele recht en bevatte bepalingen die rechten voor alle burgers, inclusief vrouwen, waarborgden.

• De rol van de senaat en de consuls: De inzet van deze groepen leidde tot een meer georganiseerde en effectieve stadsbestuur.

Volle Republiek (367 - 17 v.Chr.)

In deze periode stabiliseerden de grondwetshervormingen (Leges Liciniae Sextiae) de macht en de werking van de overheid:

• Senaat als discussieforum: Dit bood een platform voor juridische en politieke discussies.

• Discussies over civiele rechten: Dieper ingegaan op rechten van burgers en de organisatie van het leger.

Keizertijd en Late Keizerrijk

Principaat (27 v.Chr. – 284 n.Chr.)

Onder keizer Augustus werd het rijk gesplitst en een nieuw bestuursmodel geïntroduceerd. Provincies werden onderworpen aan keizerlijk bestuur met eigen rechtbanken.

Dominaat (284 – 476 n.Chr.)

Keizer Diocletianus implementeerde hervormingen op het gebied van bestuur en wetgeving:

• Invloed van het christendom: De groei van christelijke principes beïnvloedde de juridische praktijken en het bestuursmodel.

Juridische Persoonlijkheid In De Middeleeuwen

In de middeleeuwen ontstond de ficatieve persoon als een nieuwe juridische entiteit:

• Universiteiten en corporaties: Werkten als rechtspersonen, verantwoordelijk voor hun eigen juridische aangelegenheden, wat resulteerde in een afname van feodale macht.