Rozdział: Pop-art. Od kultury masowej do sztuki

Jak narodził się Pop-art i czym był?

Pop-art rozwinął się w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych w podobnym czasie - kiedy ludzie zapomnieli o koszmarze wojny, gdy znikły związane z nią problemy gospodarcze, pojawił się przemysł rozrywkowy, a dzięki niemu dominującą pozycję zyskała kultura popularna
Dzieła te sytuujące się pomiędzy abstrakcją a pop-artem, porównywano do prac dadaistów - z tego powodu nowy kierunek nazwano neodadaizmem
Pop-art w najbardziej znanej postaci rozwinął się w latach 60. XX w. w Nowym Jorku oraz Los Angeles
Twórcy pop-artu dostrzegali negatywny wpływ kultury masowej na odbiorcę - ich dzieła są krytyczne wobec tego zjawiska
Efektem oddziaływania pop-artu było również pojawienie się elementów z codziennego życia konsumenta w przestrzeniach związanych ze sztuką elitarną - muzeach i galeriach
Dzieła pop-artu są jednymi z najbardziej rozpoznawalnych w historii sztuki, a także najczęściej kopiowanymi oraz podrabianymi
Równolegle do przemian zachodzących w Stanach Zjednoczonych we Francji utworzono grupę artystyczną Nowi Realiści. Jej członkowie w swoich dziełach odnosili się do bieżących problemów społecznych, takich jak:
- Nadmierny konsumpcjonizm
- Marnotrawstwo żywności
Przedstawiciele ugrupowania Nowych Realistów zajmowali się, jak to ujmowali, recyklingiem rzeczywistości. Sięgali po nietypowe techniki:
- Malowali za pomocą ciała pokrytego farbą
- Przetapiali plastikowe przedmioty lub zatapiali je w betonie
- Niszczyli i miażdżyli obiekty
- Utrwalali resztki jedzenia
W Nowym Jorku w latach 50. XX w. młodzi artyści odrzucili ekspresjonizm abstrakcyjny jako nudny i nieaktualny wobec rzeczywistości:
- Zaczęli tworzyć obrazy zawierające w swojej fakturze fotografie i zniszczone przedmioty codziennego użytku
- Malowali amerykańskie symbole i napisy reklamowe
- Tworzyli brązowe odlewy i kopie zwykłych przedmiotów
Artyści pokazywali w swoich pracach:
- Opakowania powszechnie znanych towarów
- Sceny z hollywoodzkich filmów
Rzeźby powstałe w tym nurcie mają kształt:
- Przedmiotów codziennego użytku
- Produktów spożywczych
Stylistyką nurtu do dziś inspirują się projektanci:
- Ilustracji
- Filmów
- Odzieży
- Opakowań

Pop-art w różnych dziedzinach sztuki

^^Kolaż i rysunek:^^

Twórcy pop-artu często stosowali technikę kolażu w dużych kompozycjach. Łączyli fragmenty gazet, komiksów i opakowań z rysunkiem i malarstwem
W ten sposób artyści analizowali poszczególne elementy kultury popularnej, co pozwalało na:
- Zdefiniowanie jej symboli
- Przedstawienie mechanizmów, które nią rządziły
Kolejną metodą było nagromadzenie elementów w uporządkowanych lub chaotycznych kompozycjach -poprzez takie działania pokazywano:
- Przeładowanie kultury masowej
- Skłonność odbiorców do kolekcjonowania wytworów kultury masowej

^^Grafika użytkowa:^^

Artyści pop-artu wykorzystywali w grafice głównie technikę serigrafii, czyli druku przez tkaninę, na której umieszczano miękki szablon
Swoją działalnością artyści przyczynili się do stworzenia nowych symboli popkultury, rozpowszechnianych i utrwalanych w świadomości odbiorców poprzez ciągłe powielanie
Grafika umożliwiła twórcom naśladowanie charakterystycznego zjawiska kultury masowej, jakim była nadmierna produkcja obrazów
Odbitki miały:
- Ograniczoną kolorystykę
- Widoczne niedoskonałości
Podstawą grafik były:
- Powiększone fotografie
- Kompozycje rysunkowe
Strategia twórców polegała na kopiowaniu ikon kultury popularnej:
- Wizerunków gwiazd
- Banknotów

%%Andy Warhol:%%

Amerykański artysta
Właściwie nazywał się Andrzej Warhola. Jego rodzice pochodzili z okolic miasta Medzilaborce na dzisiejszej Słowacji, gdzie obecnie znajduje się muzeum twórcy, nazywanego papieżem pop-artu
Początkowo współpracował z magazynami poświęconymi modzie
Na początku lat 60. XX w. stał się najważniejszą postacią nowojorskiego środowiska artystycznego
Swoją pracownię nazwał Factory, by podkreślić masową produkcję dzieł
Artysta dużą wagę przywiązywał do autokreacji, m.in. stąd noszenie peruk i wyrazistych okularów
Andy Warhol żył w latach 1927-1987
Pracował jako:
- Malarz
- Grafik
- Scenograf
- Fotografik
- Reżyser

^^Malarstwo:^^

Malarstwo pop-artu przedstawiało rzeczywistość towarów oraz usług zapewniających wygodę i rozrywkę
Artyści często koncentrowali się jedynie na fragmentach rzeczywistości, podkreślając fakt, że człowiek przytłoczony nadmiarem komunikatów nie ma możliwości ogarnąć wzrokiem i umysłem całości
W dziełach pop-artowych rzeczywistość jest prezentowana przez pryzmat wpływu kultury masowej na odbiorcę
Malarze pop-artu eksperymentowali z technikami:
- Łączyli ze sobą płótna
- Nakładali kompozycje jedna na drugą
Na powierzchni obrazów umieszczali elementy przestrzenne, takie jak:
- Plamy
- Kropki
- Kształty wycięte z blachy
Artyści naśladowali technikę masowej produkcji obrazów - tworzyli dzieła dużych formatów charakteryzujące się:
- Płaską plamą barwną
- Wyraźnymi konturami
- Uproszczeniem
- Celową niestarannoscią formy, sugerującą błędy w druku

%%Roy Lichtenstein:%%

Zaczynał jako abstrakcjonista
Malował słynne komiksowe kadry oraz fragmenty ilustracji z gazet czy reklam
Roy Lichtenstein żył w latach 1923-1997
W swojej twórczości Lichtenstein przetwarzał też dawne style, np.:
- Impresjonizm
- Futuryzm
- Kubizm
- Surrealizm
Namalował cykl obrazów w konwencji XIX-wiecznego realizmu. Artysta zaprezentował w nich sceny z historii Stanów Zjednoczonych i symbole narodowej tożsamości, np.:
- Kowbojów
- Indian
Pracował jako:
- Malarz
- Grafik
- Rzeźbiarz
- Ceramik
- Projektant mebli
- Wykładowca akademicki

\
==Pod koniec XX w. ukształtował się pop-banalizm - nurt malarstwa, w którym tematem dzieł stało się szczegóIne doświadczenie pokoleniowe, jakim była transformacja ustrojowa i gospodarcza w Polsce po 1989 r. Przedstawiciele tego kierunku podejmowali tematy zaczerpnięte z codziennej rzeczywistości, tworząc tym samym rodzaj kroniki polskiej współczesności==

^^Rzeźba:^^

Rzeźby pop mają charakter pozornych kopii komercyjnych produktów i artykułów spożywczych
Rzeźby powstające w różnej skali budzą skojarzenia z dekoracjami z planu filmowego - wyglądają jak prawdziwe, ale po uważnym przyjrzeniu okazują się jedynie rekwizytami
Artyści wykonywali konstrukcje z:
Elementów scenografii
Urządzeń technicznych
Manekinów
Ubrań
Obrazów
Fotografii
Kolaży
W ten sposób pop-artowi twórcy przyczynili się do rozwoju nowych form dzieł:
- Asamblażu
- Instalacji
Aby osiągnąć zamierzony efekt, twórcy wykonywali dzieła z:
- Drewna
- Blachy
- Brązu
- Utwardzonych tkanin zanurzonych w gipsie
- Włókien zatopionych w żywicy syntetycznej
- Tkaniny
- Folii
Artyści traktowali kształty opakowań, wygląd umieszczonych na nich nadruków czy form żywności jako inspirację do tworzenia rzeźb:
- O bryłach geometrycznych lub nieregularnych
- Pokrytych farbami w odpowiednich barwach

%%Claes Oldenburg:%%

Rzeźbiarz i grafik uważany za jednego z najważniejszych przedstawicieli amerykańskiego pop-artu
Po studiach na Uniwersytecie Yale artysta osiedlił się w Nowym Jorku
W 1961 r. otworzył w swojej pracowni sklep, w którym sprzedawał gipsowe wersje produktów spożywczych
Najsłynniejsze z dzieł Oldenburga to przedstawienia powszechnie znanych przedmiotów o zmienionej skali, właściwościach i przeznaczeniu
Claes Oldenburg urodził się w 1929 r. w Sztokholmie

^^Pop design:^^

Rzeczywistość kultury popularnej znalazła również odzwierciedlenie w sztuce użytkowej lat 60. i 70. XX w.
Projektanci inspirowali się m.in.:
- Komiksami
- Ilustracjami reklamowymi
Celowo tworzyli produkty:
- Jednorazowe
- Tanie
- Powszechnie dostępne
Miejsce szlachetnych materiałów zajęły:
- Kolorowe tworzywa sztuczne
- Sklejka drewniana
- Papier
Twórcy tego stylu czerpali z różnorodnych zjawisk kultury:
- Filmów science-fiction
- Rewolucji dzieci kwiatów
- Estetyki muzyki rockowej