FIL-PRELIMS

Aralin 1: Kahulugan ng Pagsasalin (PETM)

• Eugene A. Nida (1964): Pinakamalapit / likas katumbas ng mensahe

• Theodore H. Savory (1968): Pagtumbas ng ideya

• Mildred L. Larson (1984): Pagbuo ng kahalintulad na mensahe gamit ang piling gramatikal na wika

• Peter Newmark (1988): Gayon ding mensahe

Pagsasalin

• Pinagmulan ng salitang "pagsasalin": Latin "translatio" na nangangahulugang 'pagsalin'

• Salin: Ipinapakita ang pagbabagong anyo ng salita sa ibang wika

Ang Pagsalin ay Pagtaksil?

• Oo: Nagiging dahilan ng pagpapabaya sa sariling wika

• Hindi: Nagpapalawak ito ng kaalaman sa ibang wika at nagiging tulay sa ibang bansa

• Tagasalin at taksil sa Italiano: "Traduttore, traditore"

Priority ng Pagsasalin (SMTS)

• Kahulugan

• Estruktura

• Istilo

• Pinaglalaanang Tao

Elements (SL – TL)

• SL: Source Language (simulaang lengguwahe)

• TL: Target Language (tunguhang lengguwahe)

Kahalagahan ng Pagsasalin

• Nagdaragdag ng impormasyon at kaalaman

• Mailahok sa pambansang kamalayan

• Napapayaman ang kamalayan sa iba pang kultura

Bakit Dapat Magsalin?

• Selection

• Codification

• Implementation

• Elaboration

Maikling Kasaysayan

• Ilan sa mga bahagi ng epiko ni Gilgamesh sa Sumeria ay naisalin sa iba’t ibang wikang Asiatiko

• Biblya: Isa sa mga unang tekstong naisalin

• San Geronimo: Pinaboran ang salita-sa-salitang salin ng Biblya sa "Letter to Pammachius (395 AD)"

• Mabilis na takbo ng pandaigdigang ekonomiya = lokalisasyon

• Ang pagsasalin ay isang gawaing walang kupas

Agham o Sining?

• Pinagtalunan kung ang pagsasalin ay agham o sining

• Agham: Dahil sa mga proseso nito

• Sining: Dahil sa muling paglika na kinasasangkutan nito

A. Panahon ng Kastila (Religion Era)

• Doctrina Cristiana: Unang aklat; salin ng unang dasal ng Katoliko

• Panahon ng Espanyol: Pagsasalin ng tekstong moral/relihiyoso sa katutubong wika (Cebuano, Kapampangan, Tagalog)

Uri ng Salin (Science & Literature)

1. Pagsasaling Siyentipiko at Teknikal

   • Mahirap ang pagsasalin ng siyentipiko

   • May standard na terms

   • Dapat maiparating ang impormasyon nang maayos, epektibo; hindi mahalaga ang istilo

2. Pagsasaling Pampantikan

   • Imahinatibo at natatangi dahil sa estetika

   • Ekspresibo; maaaring umusog sa tuntuning pangwika

Proseso ng Pagsasalin (PAP)

• Paghanda ng pagsasalin

• Aktuwal na pagsasalin

• Pagsusuri ng salin

Aralin 2.1: Kahulugan ng Tagasalin (CEL)

• Enani (1997): Lumilikha ng ideya para sa mambabasa

• Coraza (2012): Mananliksik, Manunuri, Malikhaing manunulat

• Lucero (1996): Tagabuo ng kasaysayang pampanitikan

Mahusay na Tagasalin (CAN)

• C: Clear (malinaw)

• A: Accurate (wasto)

• N: Natural ang daloy

Dapat Taglayin ng Tagasalin (Reading, Finding, Writing)

1. Kasanayan sa Pagbasa at Panuri (3 P)

   • Paulit-ulit na basahin hanggang lubusang maunawaan

   • Pagsasalin ng teknikal na terms

   • Pag-unawa sa antas ng wikang ginamit

2. Kasanayan ng Pananaliksik

   • Paghahanap ng di-pamilyar na salita

   • Paghahanap sa background ng awtor

   • Pagkilala sa target audience

T1. Formal vs Dynamic Equivalence

• Eugene A. Nida (1914-2011)

T2. Semantic vs Communicative Translation

• Peter Newmark (1916-2011)

3. Kasanayan sa Pagsulat (3 K)

   • Tuntuning panggramatika

   • Kaalaman sa dalawang wika at estruktura nito

   • Kaayusan ng salita

Artikulo

1. Ang tagasalin ay tagapag-ugnay ng orihinal na akda

2. Pagtanggap sa pagsasalin bilang gawaing pampanitikan

3. Ang tagasalin ay may karapatan sa orihinal na akda

4. Nakalimbag ang pangalan ng tagasalin

5. Igalang ang karapatang royalty ng tagasalin

6. Huwag mag-publish nang walang pahintulot

7. Iwasan ang pagbabago o pagputol; kailangan ang pahintulot ng tagasalin

Aralin 3: Teorya

• Nagbibigay ng framework na nagpapaliwanag sa desisyon sa pagsasalin

Praktika

• Aktuwal na pagtutumbas at aplikasyon ng mga teorya

Mga Piling Teorya sa Pagsasalin

• Formal Equivalence: Tapat na salin; hindi binabago ang orihinal

• Dynamic Equivalence: Tunguhin ang pagiging natural at katanggap-tanggap habang tapat sa kahulugan

• Semantic Translation: Literal na salin

• Communicative Translation: Nakatuon sa TL, mas malinaw at diretso

T3. Domestication vs Foreignization

• Lawrence Venuti (1953)

T4. Skopos

• Hans Vermeer (1930-2010)

T5. Mga Uri ng Teksto (Katharina Reiss, 1923-2018)

• Domestication: Inilalapit ang teksto sa konteksto ng mga mambabasa

• Foreignization: Kinikilala ang kaibahang lingguwistiko at kultural ng banyagang teksto

Uri ng Teksto

1. Tekstong Impormatibo: Nakatuon sa mensahe

2. Tekstong Ekspresibo: Nakatuon sa anyo; masining

3. Tekstong Operatibo: Nanghihimok sa mambabasa na kumilos o mag-isip