Hoofdstuk 1: Noodzaak aan ruimtelijk beleid omwille van versnippering

1 waarom een ruimtelijk beleid?

1.1 Wat is ruimtelijk beleid?

ruimte beschikbaar

• nieuwe initiatieven

• uitdovende initiatieven

• verschillende belangen → conflict
  bv. milieuorganisatie vzw ABLLO: ziekenhuis: uitbreiding parklaan ipv N41
  bv. oostelijke tangent voor heraanleg rotonde N70
  bv. crematorium Waasmunsterse Steenweg
  → NIMBY-reactie (gebruik infrastructuur maar niet in buurt)

• Vlaanderen: hoge bevolkingsdichtheid (497 inw/km²)(2012 m² pp)

overheid: onafhankelijk keuzes ivm ruimtegebruik maken obv doordachte ruimtelijke toekomstbeelden

• maatschappelijk gedragen

• chaos en plaatsgebrek vermijden

• beter laten functioneren

=> ruimtelijk beleid

ruimtelijke ordening = planmatig ordenen door de overheid van bepaalde functies in een gebied

Vlaanderen: ruimtebehoefte > beschikbare ruimte
→ meervoudig (meer doeleinden) en hoogwaardig (kwalitatief aangenaam) ruimtegebruik
→ milieuwetgeving: kwaliteit verhogen en functies laten samengaan
bv. koten boven showroom (+ sociale controle)
bv. High Line in Chelsea (NY)
bv. Ringland
bv. markt Sint-Niklaas

1.2 Lintbebouwing en verspreide bebouwing versnippert de ruimte in Vlaanderen

lintbebouwing = langgerekte aaneengesloten bebouwing (gesloten, halfopen, open), langs één of beide kanten van de weg, met daarachter open ruimte

verkaveling = verdelen of het herverdelen van een stuk grond in verschillende kavels met het doel er een constructie op te trekken
→ verkavelingsplan
→ woningbouw
→ industriële, ambachtelijke of commerciële gebouwen
→ combinatie

bv. Sint-Niklaas

Vlaanderen → ruimtelijke wanorde (functies door elkaar, lintbebouwing)
Nederland → compactere bebouwing

2 Versnippering van de bebouwde open ruimte

2.1 gevolgen van versnippering

versnippering = opdelen van ruimtelijke gehelen in kleinere stukken in de loop van de tijd

oorzaak: bebouwing (hoeveelheid + manier voorkomen)

• lintbebouwing

• verkaveling buiten steden

• verspreide bebouwing

gevolgen

• verdichting: meer huizen, wegen /km³

• dichtslibbing: gevorderde vorm verdichting, typisch voor urbanisatie met ontstaan netwerk met overblijvende snippers open ruimte

• versnijding

• verscherping
  bv. scherper contract bos - open ruimte door vernieling zoom, mantel

• isolering: verbreken ecologische of visuele verbidningen
  → mogelijk inteelt (genetisch materiaal verzwakt), uitsterven want geen migratie

• afscherming of barrièrevorming: slechter visueel verband en moeilijke wordende doorgang

2.2 wijzen waarop de versnippering kan gebeuren

• morfologisch: duidelijk zichtbaar in landschap

• ruimtelijk-functioneel: verstoring geheel
  bv. ruilverkaveling

• ecologisch: doorbreking ecologische processen of ecologische samenhang

2.3 niveaus waarop de versnippering kan gebeuren

• landschap

• tussen elementen
  bv. Waasland: bos eerst in Z-vorm → kunstmest → 5 delen

• binnen elementen
  bv. Zoniënwoud → 3 reglementeringen

2.4 Versnipperin van de open ruimte in Vlaanderen en eigen regio

weinig versnipperde gebieden

• Westhoek

• Meetjesland

• Scheldepolders

• Noorderkempen

• Maasvlakte

• Haspengouw

• Hageland

• Pajottenland

• Vlaamse Ardennen

• Kustpolders

sterk versnipperde gebieden

• steden

• Vlaamse Ruit

• kuststrook

• Roeselare - Kortrijk

• Hasselt - Genk

ZIE KAARTEN

2.5 Hoe is de versnippering ontstaan?

• ontbreken bodembestemmingplan
  → <‘80

• goedkoop in aanleg (overheid) → nutsvoorzieningen

• gronden langs weg goedkoper

• ‘wonen in het groen’ (vroeger industrie in stad)

resultaat

• bebouwing in open ruimte, verder stad

• bedrijven langs verkeersinfrastructuur

• minder op een ruimte, meer versnippering

• uitbreiding plattelandskernen

2.6 gevolgen lintbebouwing en veresnippering van de ruimte

• ecologische achteruitgang
  → door isolatie gemeenschappen en ecotopen
  → door verminderde onderlinge verbondenheid
  → te kleine leefgebieden
  => inteelt, afname biodiversiteit
  OPL ecoduct, ecoveloduct
  GOEDKOPE OPL boombrug, afboording

• meer druk op ecosysteemdiensten die de open ruimte vervult
  → voedsel, water vasthouden, biobrandstof, bassin, bestuiving

• visuele degradatie
  → financiële en psychologische gevolgen

• verspreide bebouwing → verspreide verstoring

  • straatverlichting (→ blauw)

  • autobezit

  • mazout(tank)

  • lawaaihinder

  • afvalwater

• verspreide bebouwing → verharding (niet wegsijpelen)
  VERPLICHT oprit → waterdoorlatend materiaal
  OPL wadi,..

• verkeersonveiligheid

  • verkeersremmende maatregelen

  • lagere max snelheid

  • => langer onderweg

• onvermoede kosten

  • nutsleidingen/nutsvoorzieningen(water, elektriciteit, telefoon en internet)

    • aanleg

    • onderhoud

    • onderbenutting

  • verdere verplaatsing, 2de auto

  • postbedeling, openbaar vervoer, vuilnis