Polski chłopi

"Chłopi" Wł. St. Reymonta Obraz wiejskiej społeczności: 1. Hierarchia: - bogaci gospodarze,ksiądz, kleryk - średnio zamożni chłopi (Dominikowa, Kowal) - biedni chłopi, ale posiadający troche ziemi i chałupę (np. Weronka) - parobkowie (Kuba Socha) - komornicy (np. Jagustynka) - dziady, żebracy (np. Agata) 2. Hierarchiczna struktura Lipiec została ukazana przez Reymonta w sposób sugestywny (ustawienie ludzi podczas mszy, czy w drodze na "wojnę z dworem" o las) 3. Narracja w "Chłopach": - realistyczny obserwator - gawędziarz (duże zaangażowanie uczuciowe) - młodopolski stylizator ( poetyckie opisy przyrody, przeżyć, subiektywizm, liryzm) 4. Rola pracy w życiu mieszkańców Lipiec: - podstawa ludzkiej egzystencji (każda pora roku niesie ze soba inne działania) - nadaje sens i rytm chłopskiemu życiu - spaja społeczeństwo i buduje poczuciwe wspólnoty - niekiedy jest pretekstem do zabawy, np. podczas krojenia kapusty - praca jako coś świętego, wprowadzającego życie ludzkie w wyższy wymiar (symboliczna scena śmierci Boryny, kiedy ostatni raz wychodzi na pole i tam umiera) 5. Naturalizm w "Chłopach": - ukazanie życia zbiorowości (obiektywizm, precyzja) - determistyczna koncepcja człowieka i jego losów (uwarunkowania biologiczne i społeczne kierują zyciem mieszkańców - walka o byt, instynkt płciowy - Jagna) - ukazanie życia chłopów jako zgodnego z naturą - kwestia dziedziczności genów 6. Chłopska epopeja: - szerokie tło obyczajowe; chłopi ukazani w ważnym momencie historycznym - moment przełomowy, budzenie się świadomości klasowej i narodowej (echo powst. stycz.), kwestia edukacji na rusyfikowanych terenach - chłopi nie chcą rosyjskiej szkoły - opisy pełnią funkcję retardacyjną (wstrzymanie akcji, aby podnieść napięcie) - wielowątkowość - realizm opisu - podniosły patedyczny ton - śmierć Macieja Główni bohaterowie: 1. Hanka: - córka biednego Bylicy, który mieszka z drugą córkś Weronką - bohaterka dynamiczna: I etap życia: - płaczliwa - boi się męża - przyzwala na zdradę - zastraszona przez męża - podporządkowana, uległa - pokorna, bojaźliwa - wykorzystywana do ciężkiej pracy - pogardzana przez męża II etap życia: - zaradna - energiczna - świetnie zarządzała gospodarstwem - silna psychicznie 2. Jagna - kobieta fatalna: - miała 19 lat - najpiękniejsza we wsi, urodziwa - podobała się wszystkim - kobietom nie podoba się jej postępowanie - Jędrek i Szymek to jej bracia (wykonuja za nia domowe obowiązki) - córka Dominikowej - nie była lubiana we wsi - inni zazdrościli jeje urody - nie była materialistką - bardzo chciała być kochana - mozna ja potraktować jako ofiarę mężczyzn - świadomie krzywdziła Hankę romansując z jej mężem - uzdolniona artystycznie (wycinanki) - bardzo wrażliwa (często płakala bez powodu) - sama siebie nie rozumiała - skomplikowana osobowość - nie pasowała do mieszkańców Lipiec, wyróżniała się - młodopolska bohaterka 3. Maciej Boryna: - 58-letni mężczyzna - Jagna to jego trzecia żona - jest ideałem polskiego chłopa według Reymonta - zawzięty (nie chce przekazać ziemi Antkowi, bo boi się, że będzie musiał iść żebrać) - najmożniejszy pan we wsi - dobrze prowadził gospodarstwo - cieszył się szacunkiem i poważaniem - przychodzono do niego po rady - bardziej niż do rodziny przywiazany był do swej ziemi - z Jagna ożenił się bo w domu brakowało kobiety i gospodyni - do czasu zdrady Jagny bardzo ją kochał i dbał o to by się nie przemęczała, potem stosunki do niej zmieniły się radykalnie - ważniejsze decyzje we wsi konsultowano z nim, mimo, że nie miał urzędu - w kontaktach z niektórymi był nieprzyjemny, ale bywał też kochający - dumny, nieugięty, twardy, odważny, uparty - patriarcha rodu - kocha ziemie i pracę - ma władzę nad Antkiem, który jest już dorosły i ma własną rodzinę 4. Antek: - syn Macieja - ma żonę Hankę i dzieci - ambitny, dumny, chce posiadać ziemię - uważa, że za ciężko pracuje u ojca, który powinien odpisać mu część majątku - okazuje ojcu nienawiść, za to, że nie chce przepisać mu ziemi, awłaszcza, kiedy Maciej żeni się z Jagna i przekacuje jej część majątku - też kocha Jagnę i przez to przestaje interesować się rodziną - odrzucony przez mieszkańców wsi po romansie z macochą - podczas walki o las chciał zabić ojca, ale gdy życie Macieja było zagrozone rzucił mu się na ratunek (odrodziła się w nim synowska miłość) - czuje do ojca szacunek, kieruja nimemocje 5. Kuba Socha: - jest parobkiem u Boryny - walczyła w powstaniu styczniowym - jest człowiekiem niezwykle dobrym, wrażliwym na ludzkie cierpienie, interesujący się wszelkimi przejawami życia wsi - opiekuje się małym sierotą Witkiem - jako parobek jest bardzo pracowity i uczciwy, dba o bydło i konie jak o własne - cierpienie i niedole wypaliły w nim jakiekolwiek ślady egoizmu, pozostawiając tylko szlachetność i zrozumienie - scena jego śmierci jest jedną z najpiękniejszych i najbardziej dramatycznych w powieści Rola przyrody w "Chłopach": 1. Rola przyrody: - determinuje życie całej społeczności - od pogody zależy jaka pracę danego dnia chłop podejmie - pogoda wpływa na samopoczucie, nastrój, sposób odczuwania rzeczywistości, np. Jagna patrząca przez okno - odznacza odwieczny rytm życia mieszkańców 2. Symbolizm: - scena smierci Boryny - przed śmiercią wychodzi na pole, nabiera ziemi i zaczyna siać. Urasta to symbolu Piasta; stanowi mit siewcy uświęconego rolniczym obrzędem i biorącego symboliczny ślub z ziemią - naturą - Jagna odzwierciedla rozrodczy pęd przyrody, można określić ja jako mit ziemi: kobiety - Ewy, matki - natury 3. Impresjonizm: Zastosowanie delikatnych, suptelnych barw w opisach przyrody 4. Czas i przestrzeń w utworze: - czas historyczny - właściwa akcja powieści obejmuje 9 miesięcy (wrzesień - lipiec) na początku lat 80 XIX w. - czas mityczny - wyznaczany przez porządek natury, święta kościelne, kalendarz prac na wsi, upływ czasu mierzony jest ilością dni przed i po świętach - czas bilogiczny (ma charakterkolisty, ponieważ cechuje go powtarzalnośc ( zmiany zachodzące w przyrodzie) - czas obrzędowy (liturgiczny) kalendarz świąt kościelnych 5. Mity związane z ziemią: - biblijny mit siewcy - antyczny mit eleuzyjski, opowiadający o ciągłym procesie zamierania i ożywiania natury ( nazwa pochodzi od greckiego miasteczka Eleusis, w którym odbywały się misteria poświęcone Demeter i Persefonie) 6. Postacie mają cechy archytepiczne: - ojciec i syn walczą o władzę (ziemię i kobietę) - Jagna - archetyp pięknej Heleny trojańskiej lub pradawnych żeńskich bóstw płodności (każda pora roku to inny kochanek: Jesień - Antek, Mateusz; Zima - Antek; Wiosna - wójt; Lato - kleryk Jaś, tylko fascynacja) - Hanka jako matka rodu Krótkie streszczenie Akcja powieści rozpoczyna się w porze wykopków. Najbogatszy gospodarz we wsi, Maciej Boryna, zamierza się ożenić, mimo, iż jego dzieci domagają się rozdzielenia między nich ziemi. Decyduje się starać o rękę najpiękniejszej panny w Lipcach - Jagny Paczesiówny, córki Dominikowej. Jagna bezwolnie godzi się na ślub z Boryną, ponieważ we wszystkim słucha matki. Córka Dominikowej wyróżnia się spośród wiejskich dziewcząt wrażliwością, spojrzeniem na świat. Antek Boryna, syn Macieja, buntuje się jednak przeciw temu małżeństwu - Jagna jest jego kochanką. Nie wyobraża sobie, że będą mieszkali pod jednym dachem. Ostatecznie, po jednej z awantur, Antek i jego żona Hanka z dzieckiem opuszczają zagrodę Borynów. Odbywa się jarmark w Tymowie, po którym Boryna wraca wraz z Dominikową i stara się dać do zrozumienia, że ma zamiar starać się o Jagnę. Otrzymując ciche przyzwolenie, wysyła swatów. Jego oświadczyny zostają przyjęte, zwłaszcza, że zostały poparte zapisem ziemi dla Jagny. Pod koniec jesieni odbywa się wspaniałe wesele. Kiedy w chacie Dominikowej trwa huczna zabawa, w stodole u Borynów umiera ich wierny parobek, stary Kuba, postrzelony przez leśniczego, kiedy kłusował w lesie. Nie mogąc znieść bólu toczonej gangreną nogi, odcina ją sobie siekierą.

CHŁOPI NOTATKI-WYJSCIÓWKA 1.ZNACZENIE TYTUŁU Dlaczego Chłopi? Reymont w swojej powieści chciał przedstawić życie i problemy polskiej wsi końca XIX wieku, a więc życie "chłopów" – przedstawicieli społeczności wiejskiej. Wybór tytułu jest hołdem dla tej grupy, która w tamtych czasach odgrywała ogromną rolę w społeczeństwie, będąc fundamentem gospodarki kraju. Chłopi byli związani z ziemią, a ich życie było podporządkowane pracy na roli, naturze i cykliczności przyrody. Wybierając taki tytuł, Reymont sugeruje, że książka będzie o życiu całej wiejskiej społeczności, ich problemach, zmaganiach, radościach i konfliktach. Dlaczego wieś Lipce? Lipce to fikcyjna wieś, choć Reymont wzorował się na prawdziwych wsiach, zwłaszcza na okolicach, które znał osobiście (np. Lipce Reymontowskie, które później nazwano na jego cześć). Lipce jako miejsce akcji to symboliczna, "uniwersalna" wieś, która mogłaby być wszędzie w Polsce. Dzięki temu Reymont mógł ukazać zarówno konkretne obyczaje i tradycje, jak i uniwersalne cechy życia wiejskiego: przywiązanie do ziemi, cykliczność pracy, hierarchię społeczną i zależność od rytmu przyrody. Lipce, jako mała, zamknięta społeczność, staje się doskonałym miejscem do ukazania życia wsi, gdzie ludzie są od siebie zależni, a jednocześnie mierzą się z wewnętrznymi konfliktami, które często mają swoje źródło w walce o ziemię, status czy uczucia. 2.CZAS I MIEJSCE AKCJI Czas akcji Akcja powieści dzieje się na przełomie XIX i XX wieku, w okresie zmian społecznych i gospodarczych na wsi. Reymont podzielił książkę na cztery tomy, które odpowiadają porom roku: "Jesień," "Zima," "Wiosna," i "Lato." Każda pora roku ma swoje znaczenie symboliczne i wpływa na codzienne życie bohaterów, ich pracę, relacje i życie duchowe. Miejsce akcji Miejscem akcji jest fikcyjna wieś Lipce, która znajduje się w centralnej Polsce. To typowa polska wieś tamtych czasów, gdzie mieszkańcy są zależni od pracy na roli. Przywiązanie do ziemi i codzienne zmagania z naturą tworzą unikalny klimat powieści, a wiejska społeczność i jej rytuały stają się głównym tłem dla wydarzeń fabuły. 3. CZTERY PORZĄDKI CZASOWE: Czas fabularny – jest to ciąg zdarzeń i wydarzeń w powieści, które rozgrywają się chronologicznie i przedstawiają losy bohaterów, takich jak Maciej Boryna, Antek, Jagna i inni. Czas fabularny obejmuje jeden rok w życiu wsi Lipce, podzielony na cztery tomy (Jesień, Zima, Wiosna, Lato), które są zgodne z kolejnymi porami roku. Czas egzystencjalny – dotyczy cyklu życia jednostki, czyli narodzin, dojrzewania, dorosłości i śmierci. Na przykładzie Macieja Boryny widzimy, jak przechodzi on przez różne etapy życia – od człowieka, który jest szanowanym gospodarzem, do osoby, która zmaga się z chorobą i zbliżającą się śmiercią. Czas egzystencjalny ukazuje, jak bohaterowie mierzą się z losem, zmianami życiowymi oraz przemijaniem. Czas obrzędowo-liturgiczny – odzwierciedla kalendarz religijny, który jest ściśle powiązany z życiem chłopów. Święta kościelne i obrzędy, takie jak Wielkanoc, Boże Narodzenie, dożynki, odpusty, śluby, są momentami kulminacyjnymi w ich życiu, wokół których toczy się społeczna i duchowa aktywność mieszkańców wsi. Obrzędy i rytuały nadają życiu chłopów sens oraz podkreślają ich wspólnotowy charakter. Czas natury – to cykliczny rytm przyrody, czyli zmieniające się pory roku, które wyznaczają rytm życia i pracy na wsi. Każda pora roku przynosi inne zadania – jesień to czas zbiorów i przygotowań do zimy, zima to okres odpoczynku, wiosna – siewów, a lato – żniw. Czas natury, niezależny od ludzi, narzuca im swoje prawa i zmusza do podporządkowania się naturalnemu cyklowi życia, który ma wpływ na ich codzienność i egzystencję. 4.HIERARCHIA CHŁOPÓW Gospodarze (najbogatsi chłopi)  Posiadają największe gospodarstwa.  Mają autorytet i głos w ważnych sprawach wsi (np. Maciej Boryna). Chłopi średnio zamożni  Posiadają mniejsze gospodarstwa.  Szanuje się ich za pracowitość, choć mają mniej wpływu niż gospodarze. Zagrodnicy i chałupnicy  Mają małe lub brak gospodarstw.  Często pracują najemnie u bogatszych chłopów. Parobcy i służba  Najniższa pozycja w hierarchii.  Osoby bez ziemi, pracujące na utrzymanie u gospodarzy. 5. JAGNA CHARAKTERYSTYKA-FEMME FATALE Femme fatale to pojęcie oznaczające „kobietę fatalną” – kobietę o silnej zmysłowości, która przyciąga i fascynuje mężczyzn, ale często wprowadza w ich życie zamęt, komplikacje i nieszczęście. Femme fatale jest postacią uwodzicielską, tajemniczą i często niezależną, nie boi się łamać konwenansów społecznych, co sprawia, że inni (zwłaszcza mężczyźni) łatwo ulegają jej urokowi, co może prowadzić do trudnych sytuacji i dramatów. W literaturze i filmie femme fatale to archetyp kobiety uwodzącej, która potrafi wykorzystywać swoją atrakcyjność do osiągnięcia własnych celów. Wygląd i uroda  Jagna jest wyjątkowo piękną kobietą, przyciągającą uwagę mężczyzn. Opisywana jest jako młoda, pełna wdzięku, z długimi włosami i przyciągającymi spojrzenie oczami.  Jej wygląd wzbudza zainteresowanie nie tylko rówieśników, ale także starszych mężczyzn we wsi, takich jak Maciej Boryna. Zmysłowość i wolność  Jagna ma zmysłową, uwodzicielską naturę, niepodporządkowaną wiejskim konwenansom.  Jest postacią niezależną emocjonalnie, podąża za swoimi uczuciami i pragnieniami, co wyróżnia ją w wiejskim społeczeństwie opartym na zasadach i normach. Relacje z mężczyznami  Jagna wchodzi w związki z kilkoma mężczyznami, co budzi silne emocje i kontrowersje we wsi. Jej związki, zwłaszcza z Antkiem (synem Macieja Boryny), przyczyniają się do skandali i konfliktów.  Nie jest wierna mężowi, co wywołuje oburzenie w społeczności i sprawia, że uważana jest za uwodzicielkę. Symbol wiejskiej femme fatale  Jagna staje się symbolem wiejskiej femme fatale, ponieważ uwodzi, łamie konwenanse, a także przyciąga mężczyzn, wprowadzając zamęt w ich życie.  Jej urok i niezależność burzą ustalony porządek społeczny, wywołując nienawiść i zazdrość, a ostatecznie prowadzą do jej wykluczenia przez wiejską społeczność. 6.NATURALIZM W CHŁOPACH 1. Dokładny opis życia chłopów – Reymont z dużą szczegółowością przedstawia codzienność wiejską, ukazując pracę, biedę, konflikty i relacje międzyludzkie. Codzienne życie bohaterów jest opisane bez upiększeń, pokazując zarówno trud, jak i surowe warunki pracy na roli. 2. Człowiek podporządkowany naturze – Reymont pokazuje, że życie chłopów jest ściśle uzależnione od cyklów przyrody i pór roku. Każda pora roku wpływa na ich życie, wyznaczając rytm pracy i odpoczynku, a także radości i smutki. 3. Instynkty i emocje – Reymont eksponuje instynktowne zachowania bohaterów, ich prymitywne popędy, które bywają silniejsze niż rozum. Przykładem są namiętności, zazdrość i konflikty, które często prowadzą do gwałtownych sytuacji, jak bójki czy zdrady. 4. Brutalność i cierpienie – Naturalizm ukazuje również trudne, a czasem brutalne aspekty życia, takie jak choroby, śmierć, ciężkie warunki pracy, oraz skomplikowane relacje między bohaterami. Śmierć i cierpienie są tu elementem codzienności, co dodaje powieści surowości i autentyzmu. 5. Język – W powieści Reymonta występuje realistyczny, potoczny język chłopów, co nadaje dziełu autentyczności i pozwala oddać ich sposób myślenia oraz emocje. 7.WALKA O BYT 1. Zależność od ziemi – Chłopi są uzależnieni od posiadanej ziemi, która stanowi podstawowe źródło utrzymania. Ci, którzy mają więcej ziemi, mają większe szanse na przetrwanie. 2. Ciężka praca na roli – Praca w gospodarstwie jest wymagająca i czasochłonna, a plony są uzależnione od warunków pogodowych. Ciągła walka z naturą wpływa na bezpieczeństwo materialne rodzin. 3. Konflikty rodzinne i społeczne – Rywalizacja o ziemię, zazdrość i ambicje prowadzą do napięć w rodzinach (np. między Maciejem Boryną a jego synem Antkiem) i w społeczności wiejskiej, co komplikuje życie chłopów. 4. Zmiany społeczne – Emancypacja chłopów oraz dążenie do lepszego życia wprowadzają nowe aspiracje, które muszą być zrealizowane w trudnych warunkach. 5. Wspólnota – Współpraca w rodzinach i wsi jest kluczowa dla przetrwania, a relacje społeczne mają ogromne znaczenie w codziennych zmaganiach. Walka o byt w Chłopach ukazuje nie tylko materialne zmagania chłopów, ale także ich emocjonalne i społeczne trudności, tworząc głęboki obraz życia na wsi. 8.ROLE INSTYNKTU 1. Instynkt przetrwania  Bohaterowie często kierują się instynktami przetrwania w trudnych warunkach życia na wsi. Ich codzienne zmagania z naturą oraz konieczność zapewnienia sobie i rodzinie jedzenia, schronienia i bezpieczeństwa mobilizują ich do działania.  Przykładem może być ciężka praca na roli, podejmowanie ryzykownych decyzji oraz walka o zachowanie ziemi. 2. Instynkt prokreacji  Instynkt płciowy i pragnienie miłości oraz rodziny są silnie obecne w życiu bohaterów. Relacje romantyczne, takie jak miłość Jagny i Antka, są kierowane namiętnościami, które prowadzą do dramatycznych sytuacji.  Związki międzyludzkie, często kierowane instynktem, prowadzą do konfliktów, zdrad oraz walki o dominację i władzę w rodzinie. 3. Instynkt społeczny  Instynkty społeczne wpływają na zachowania bohaterów w kontekście wspólnoty wiejskiej. Ludzie w Lipcach są ze sobą silnie związani, co skłania ich do współpracy, ale także do rywalizacji i zazdrości.  Konflikty między postaciami (np. Maciej Boryna a Antek) są często wynikiem instynktownych pragnień dominacji i chęci zdobycia większej pozycji w społeczności. 9.PORÓWNANIA ANIMALISTYCZNE 1. Człowiek jako zwierzę  Reymont często przedstawia ludzi w kontekście ich instynktownych zachowań, porównując ich do zwierząt. Na przykład, opisy pracy na roli mogą przywodzić na myśl motyw zwierząt hodowlanych, podkreślając ciężką, monotoną pracę chłopów.  Takie porównania mogą podkreślać brutalność życia na wsi oraz zmagania bohaterów, które są analogiczne do naturalnej walki o przetrwanie w świecie zwierząt. 2. Namiętności i instynkty  Porównania do zwierząt pojawiają się w kontekście namiętności i instynktów bohaterów. Przykładowo, Jagna i Antek mogą być porównywani do zwierząt w chwili, gdy ich uczucia prowadzą do gwałtownych, niekontrolowanych działań.  Te porównania pokazują, jak silne są ich instynkty, często kierujące ich do podejmowania decyzji opartych na emocjach, co może prowadzić do dramatycznych konsekwencji. 3. Instynkt społeczny  Reymont używa porównań do zwierząt, aby ukazać hierarchię społeczną i rywalizację wśród chłopów. Na przykład, rywalizacja o ziemię czy władzę może przypominać walki zwierząt o terytorium.  Takie analogie mogą uwydatniać prymitywne instynkty dominacji i walki o przetrwanie, które kształtują relacje między postaciami. 4. Relacja z naturą  Porównania animalistyczne podkreślają również związek ludzi z naturą. Reymont pokazuje, jak chłopi, podobnie jak zwierzęta, są zależni od cykli przyrody i muszą dostosować swoje życie do warunków naturalnych.  Te analogie mogą wskazywać na naturalny porządek, w którym ludzie są częścią ekosystemu, a ich życie jest ściśle związane z przyrodą. 5. Stereotypy społeczne  Użycie porównań do zwierząt może również odnosić się do stereotypów społecznych, w których niektórzy bohaterowie są przedstawiani jako bardziej „zwierzęcy” w swoim zachowaniu. Może to być sposób na krytykę określonych postaw czy zachowań w wiejskim społeczeństwie. Przykłady z tekstu  Reymont mógł opisywać, jak chłopi są „jak bydło”, kiedy pracują na polu, co podkreśla ich ciężką pracę oraz rutynę.  W momentach zazdrości czy walki o Jagnię, postacie mogą być porównywane do drapieżników, co ilustruje ich instynktowne pragnienia. Porównania animalistyczne w Chłopach są narzędziem, które pozwala Reymontowi ukazać głębokie związki między ludźmi a naturą oraz instynktowne zachowania, które kształtują życie wiejskiej społeczności. 10.DZIEDZICZENIE CECH 1. Dziedziczenie materialne  Ziemia jako podstawowe dobro: W powieści ziemia jest głównym źródłem utrzymania i statusu społecznego. Dziedziczenie ziemi wiąże się z pozycją w hierarchii wiejskiej. Właściciele ziemi, tacy jak Maciej Boryna, są w stanie zapewnić lepsze życie swoim potomkom, co jest kluczowe dla przetrwania rodziny.  Konflikty o dziedzictwo: Walka o ziemię prowadzi do konfliktów między pokoleniami. Na przykład, relacje między Maciejem Boryną a jego synem Antkiem ilustrują napięcia związane z prawem do dziedziczenia. Antek pragnie przejąć ziemię ojca, co wywołuje sprzeciw ze strony Macieja. 2. Cechy osobowościowe  Przekazywanie instynktów: Bohaterowie dziedziczą cechy osobowościowe, takie jak ambicja, pracowitość, zazdrość czy namiętności. Antek, syn Macieja, przejmuje ambicje i cechy dominujące ojca, co prowadzi do konfliktów oraz dramatycznych wydarzeń.  Namiętności i emocje: Cechy związane z instynktami prokreacyjnymi oraz dążeniem do miłości i akceptacji są również dziedziczone. Jagna, jako postać centralna, ukazuje, jak silne emocje mogą prowadzić do skandali, które są skutkiem instynktownych pragnień. 3. Tradycja i obyczaje  Przekazywanie wartości: Tradycje wiejskie oraz normy społeczne są dziedziczone, kształtując życie bohaterów. Chłopi są silnie związani z obyczajami, co wpływa na ich zachowania i decyzje.  Rodzinne wpływy: Wartości i przekonania przekazywane przez rodziny mają kluczowe znaczenie dla kształtowania tożsamości bohaterów. Na przykład, wychowanie Antka pod wpływem ojca kształtuje jego postawy i pragnienia. 4. Cykle życia  Cykliczność i kontynuacja: W powieści widoczna jest cykliczność życia, w której nowe pokolenia przejmują obowiązki i wartości po swoich przodkach. Ten proces podkreśla, jak historia i doświadczenia wpływają na teraźniejszość.  Relacje między pokoleniami: Dziedziczenie cech pokazuje złożone relacje między pokoleniami. Młodsze pokolenia stają przed wyzwaniami, które są rezultatem wyborów i działań ich przodków, co prowadzi do powtórzenia niektórych schematów, ale także do ich przełamywania. 5. Przykłady w powieści  Maciej Boryna i Antek: Konflikt między ojcem a synem ilustruje walkę o dziedzictwo materialne i cechy charakteru. Antek, dążąc do przejęcia ziemi, ukazuje ambicję i pragnienie dominacji, które są cechami dziedzicznymi.  Jagna: Jej namiętności i pragnienia są przykładem dziedziczenia instynktów prokreacyjnych, które prowadzą do dramatycznych wydarzeń w społeczności. 11.IMPRESJONIZM-psychizacja pejzażu Impresjonizm w Chłopach Reymonta objawia się poprzez subtelne opisy przyrody, które odzwierciedlają zmienność i ulotność chwili, charakterystyczną dla impresjonistycznego podejścia. Reymont opisuje przyrodę z niezwykłą dbałością o detale i kolory, oddając rytm pór roku i atmosferę dnia. Barwy, cienie, ruchy liści czy gra światła sprawiają, że przyroda wydaje się niemal żywa, pełna dynamiki i piękna. Dzięki temu przyroda w Chłopach odzwierciedla nie tylko wygląd zewnętrzny, ale i emocjonalny nastrój chwili, co wprowadza czytelnika w świat wewnętrzny bohaterów. Z kolei psychizacja pejzażu w powieści polega na tym, że natura staje się odzwierciedleniem stanów psychicznych postaci. Przykładem jest opis jesieni w chwili, gdy losy bohaterów przybierają dramatyczny obrót – posępność przyrody oddaje napięcie i smutek obecne w ich życiu. W ten sposób przyroda jest nie tylko tłem wydarzeń, ale też subtelnie podkreśla ich nastrój i pogłębia wrażenia psychiczne, wzmacniając odbiór emocjonalny czytelnika. 12.DIALEKTYZACJA Gwara i lokalne słownictwo: Bohaterowie używają specyficznych wyrażeń i słów typowych dla mazowieckiej wsi. Przykładem mogą być terminy związane z pracą na roli i obrzędami, jak „zagon”, „gospodarz”, „kum” czy „wieniec”. Zmiany w wymowie i gramatyce: W dialogach pojawiają się charakterystyczne zmiany fonetyczne, takie jak „psie zamiast psi, czy „idziem” zamiast „idziemy”. Zwroty typowe dla mowy potocznej: Bohaterowie często posługują się formami „prędzej”, „boć”, „trza”, co odzwierciedla potoczną mowę i emocjonalny sposób wypowiadania się. Cechy dialektu mazowieckiego w Chłopach obejmują: Mazurzenie – zamiana spółgłosek cz, sz, ż, dż na c, s, z, dz, np. „psie” zamiast „przyszedł”. Specyficzne formy gramatyczne – użycie form takich jak „trza” (trzeba) czy „idziem” (idziemy) oraz charakterystyczne zakończenia, np. „robiom” zamiast „robią”. 13.KONCEPCJA CHŁOPSKIEGO ŻYCIA W Chłopach Reymont przedstawia życie chłopów jako pełne ciężkiej pracy i blisko związane z naturą oraz cyklami pór roku. Dla chłopów najważniejsza jest ziemia – to ona daje utrzymanie, jest symbolem tradycji i przekazywana jest z pokolenia na pokolenie. Wieś jest społecznością opartą na hierarchii i tradycjach, w której każdy ma swoje miejsce i obowiązki, a rytuały oraz obrzędy religijne umacniają więzi międzyludzkie. Reymont pokazuje też konflikty i emocje, które pojawiają się w tej społeczności. Walka o ziemię i miłość często prowadzą do dramatów i zdrad, a instynkty bohaterów bywają silniejsze niż nakazy tradycji. Życie chłopskie to świat pełen trudów, ale też więzi i przywiązania do natury. 14.SYMBOLIKA ŚMIERCI BORYNY Śmierć Macieja Boryny w Chłopach Reymonta jest silnie symboliczna i wiąże się z jego przywiązaniem do ziemi oraz cyklem życia wiejskiego. Boryna, jako najstarszy i najbardziej szanowany gospodarz we wsi, umiera podczas wiosennych prac w polu – chwili, gdy przyroda się odradza i symbolizuje nowe życie. Jego śmierć w czasie orki, gdy dosłownie „łączy się” z ziemią, wyraża jedność człowieka z naturą i podkreśla, że chłop od początku do końca jest z nią związany. Symbolika śmierci Boryny obejmuje też przejście pokoleniowe – jego odejście oznacza przekazanie ziemi i obowiązków młodszym pokoleniom, co odzwierciedla nieuchronny cykl życia, w którym jedno pokolenie ustępuje miejsca kolejnemu. Śmierć Boryny przypomina o ciągłości tradycji i życiu zgodnym z naturalnym rytmem, gdzie praca, ziemia i natura są kluczowymi wartościami.