JK

Rozdział: Sztuka figuratywna. Subiektywne spojrzenie na rzeczywistość

Sztuka figuratywna

  • Pojawienie się w twórczości nowych tematów, brzydoty, przedmiotów z życia codziennego, nieznanych wcześniej technik i tworzyw oraz rozwój nurtów abstrakcyjnych wpłynęły także na sztukę realistyczną
  • Artyści zainteresowani rzeczywistością zaczęli poszukiwać nowych sposobów na jej przedstawianie
  • XX-wieczny realizm obejmował wiele prądów, które łączyła chęć zaprezento­wania człowieka we współczesności i ukazania stosunku artystów do bieżą­cych zjawisk

Wybrane nurty sztuki figuratywnej:

^^Realizm Socjalistyczny - sztuka dla robotników:^^

  • Państwa w strefie wpływów Związku Radzieckiego mu­siały po II wojnie światowej przyjąć jednolity styl oficjalnej sztuki, zwany re­alizmem socjalistycznym (socrealizmem)
  • Zgodnie z założeniami re­alizmu socjalistycznego artyści powinni pomagać władzy w tworzeniu nowego porządku społecznego. Ich twórczość miała być dydaktyczna i zrozumiała dla mas prostych ludzi
  • Arty­ści w pozytywny, zrozumiały sposób ukazywali więc robotników i chłopów przy pracy, polityków na wiecach czy rodziny wychowujące dzieci
  • Narzucone w ten sposób forma i tematyka sztuki realistycznej obowiązywały w Polsce w latach 40. i 50. XX w.

%%Andrzej Wróblewski:%%

  • Jeden z najbardziej utalentowanych polskich twórców powojennych
  • Czerpał z surrealizmu i abstrakcji geometrycznej oraz stosował symbo­likę barw
  • Artysta w nowatorskiej formie prezentował tematy z bieżącej rzeczywistości
  • Ukazywane sceny dotyczą dramatycznych wspomnień z czasu wojny oraz życia w Polsce Ludowe
  • Do najbardziej rozpoznawalnych prac artysty należy pełen ekspresji cykl Rozstrzelania, prezentujący zniekształcone, ukazane fragmentarycznie sylwetki
  • Arty­sta zginął tragicznie w wieku 29 lat w wypadku w Tatrach
  • Żył w latach 1927-1957

^^Sztuka Surowa - spontaniczna kreatywność:^^

  • W 1945 r. francuski malarz Jean Dubuffet zaproponował termin sztuka surowa, z francuskiego art brut, na określenie prac amatorów, osób niepełnosprawnych umysłowo oraz innych twórców, z rożnych powodów nieuznawanych przez świat sztuki
  • Sam Dubuffet również tworzył dzieła po­dobne do chaotycznych prac dzieci, pełne powtarzalnych znaków i wzorów. Malował na strzępach papieru i deskach, dodawał do farb różne przedmioty, odrzucił wszelkie reguły malarskie i normy kulturowe
  • Artysta dążył do surowości w sztuce, czyli spontanicznego wyra­żania pomysłów, nieskrępowanego wyuczonymi zasadami czy wzorowaniem się na tradycyjnej sztuce
  • Inni artyści również uprawiali malarstwo impulsywne, agresywne w formie, czerpiące z surrealizmu i prostoty sztuki ludowej

^^Nowa Figuracja - odnowić realizm:^^

  • W latach 60. XX w. wielu artystów obserwowało rozwój abstrakcji, ale nie przy­stąpiło do nowej tendencji lub też z niej rezygnowało
  • Artyści nowej figuracji:
    • Komentowali w dziełach życie zachodnich społeczeństw
    • Krytykowali kulturę popularną
    • Przedstawiali własne doświadczenia i obawy
  • Do cech wspólnych artystów tego nurtu zalicza się:
    • Zerwanie z tradycyjną sztuką
    • Prezentowanie zdeformowanych postaci
    • Nadawanie dziełom niepokojącej atmosfery
    • Stosowanie wyrazistych faktur

%%Francis Bacon:%%

  • Samouk z lrlandii
  • Mistrz techniki olejnej
  • Uważany za najwybitniejsze­go brytyjskiego malarza XX w.
  • Początkowo pracował w charakterze dekoratora wnętrz w Londynie
  • W 1945 r. Bacon wkroczył na scenę artystyczną jako autor tryptyku Trzy studia postaci na podstawie tematu ukrzyżowania - porażającego przedstawienia umęczonych ciał
  • Twórca często nawiązywał do arcydzieł malarstwa
  • Artysta reprezentował Wielką Brytanię na Biennale w Wenecji w 1954 r.
  • Francis Bacon żył w latach 1909-1992

%%Alina Szapocznikow:%%

  • Polska rzeźbiarka
  • Podczas II wojny światowej więziona w nazistowskich obozach, m.in. Auschwitz
  • Po wyzwoleniu podjęła naukę w Pradze i Paryżu
  • Artystka początkowo rzeźbiła w tradycyjnych materiałach, później opracowała własną technikę odlewu z żywic syntetycznych
  • Rzeźbiarka odwoływała się przede wszystkim do osobistych doświadczeń, czyli zmagania z chorobą nowotworową, a tak­że zagadnień przemijania i śmierci
  • Charakterystyczne dla Szapocznikow są zwłaszcza późne realizacje w postaci odlewów ciała wykonanych z poliestru
  • Alina Szapocznikow żyła w latach 1926-1973

^^Hiperrealizm - dzieła prawdziwsze niż rzeczywistość:^^

  • Hiperrealizm, inaczej zwany fotorealizmem, rozwijał się w latach 1965-1980
  • Ten nurt nie powstałby, gdyby nie rozwój fotografii i filmu
  • Najczęściej hiperrealiści ukazywali wielkomiejskie, puste, pełne szkła i stali pejzaże, przywołujące na myśl osamotnienie jednostki w gąszczu metropolii
  • Obrazy z tego nurtu cechu­je drobiazgowe odtworzenie detali za pomocą specjalnych technik malarskich
  • Do wykonania rzeźb, przed­stawiających ludzkie postaci, wykorzystywano:
    • Gips
    • Masy plastyczne
    • Naturalne włosy
    • Przedmioty codziennego użytku
  • Artyści byli zafa­scynowani sposobem rejestrowania świata przez obiektyw aparatu czy kamery. Malowali dzieła na podstawie wyświetlanych na płótno fotografii, lecz z pewnymi mo­dyfikacjami:
    • Wprowadzali zmiany kompozycyjne i barwne
    • Deformowali, do­dawali lub usuwali elementy
    • Rozmywali ostrość, by osiągnąć efekt z pozoru obiektywnej rejestracji rzeczywistości, która miała wywołać w widzu określone odczucia

^^Neoekspresjonizm - powrót rzeczywistości, triumf malarstwa:^^

  • Tworzenie dzieł które okrzyknięto brzydkimi obrazami, złym malarstwem
  • Na wielkoformatowe płótna, deski czy kartono­we pudła artyści nakładali - celowo niestarannie, chaotycznie i gwałtownie - grube warstwy jaskrawych farb, często wymieszanych z innymi substancjami
  • Artyści czerpali z przeszłości i współczesnych dziejów swoich ojczyzn
  • Neoekspresjoniści w nowej formie malarskiej przedstawiali klasyczne tematy:
    • Portrety
    • Sceny rodzajowe
    • Pejzaże
  • Umieszczali w dziełach elementy znane z tradycji malarstwa:
    • Symbole
    • Alego­rie
    • Odniesienia do religii i mitologii
  • Ruch rozwinął się w kilku krajach:
    • W Niemczech działali neofowiści (tzw. nowi dzicy)
    • Nowa figuracja zaistniała we Francji
    • Transa­wangarda zaistniała we Wloszech
    • W Stanach Zjednoczonych zaistniał bad painting
  • Wszystkie te środki służyły twórcom do zaprezentowania:
    • Wielkomiejskiego środowiska
    • Życia subkultur
    • Świata reklamy
    • Masowych mediów
    • Fotografii
    • Muzyki rockowej