Tús
Creidim (I think) féin go bhfuil dul chun cinn mór déanta ag an nGaeilge le scór bliain (20 years) anuas. Tá i bhfad níos mó Gaeilge le cloisteáil sa tsochaí (society) ná mar a bhí. Tá íomhá níos fearr agus níos sofaisticúla ag an nGaeilge sa lá atá inniu.
Is seantheanga í an Ghaeilge agus ag an am céanna is teanga nua-aimseartha í.
Is cuid dár n-oidhreacht (herritage) í an Ghaeilge agus is teanga oifigiúil (official) an stáit í chomh maith leis an Aontas Eorpach (EU). Is teanga álainn shaibhir í. Ní mór dúinn (we all have to) go léir tréaniarracht (huge effort) a dhéanamh í a chaomhnú agus a chosaint sna blianta atá romhainn.
An Gaeltacht
Téann an aos óg (young people) go dtí an Ghaeltacht gach bliain ina sluaite móra (crowds) agus iad ag spalpadh (talking) Gaeilge eatarthu féin.
Tá an Ghaeltacht i mbaol (in danger). Níl aon dabht faoi seo. Tá na daoine óga ag imeacht ina mílte (in their thousands) ó na ceantair Ghaeltachta, ag dul go Meiriceá, Sasana agus go dtí an Astráil. Tá cuid acu ag tabhairt a n-aghaidheanna ar Bhaile Átha Cliath nó ar chathracha eile na tíre. Ach má tá meath (decline) ag teacht ar an nGaeltacht nach bhfuil an Ghaeilge ag scaipeadh agus ag neartú in áiteanna eile?
Tá titim mhór (big drop) i líon na ndaoine sa Ghaeltacht a labhraíonn an Ghaeilge mar theanga teaghlaigh faoin am seo. Is í an Ghaeilge an dara teanga acu, cuid mhaith díobh.
An tAontas Eorpach
Sa bhliain 2007 bhain an Ghaeilge stádas oifigiúil bain amach (achieve) mar theanga oibre san Aontas Eorpach. Ba dhea-scéal é seo gan dabht ar bith do phobal (community) Gaeilge na tíre seo. Is mór an dul chun cinn é sin. Tá an ghaeilge aitheanta (cnitheanta) san Aontas Eorpach anois.
Na Méain Chumarsáide
Tá stáisiún teilifíse Gaeilge againn –TG4.
Chomh maith leis sin, bíonn Raidió na Gaeltachta ag craoladh (broadcasting) seacht lá na seachtaine. Ach ní i gcónaí a éisteann daoine óga leis. Tá cuid acu den tuairim go bhfuil sé seanaimseartha is nach ndéanann sé freastal cuí ar an óige.
Bíonn Raidió na Life ag craoladh i mBaile Átha Cliath ag freastal ar an aos óg.
Ina theannta sin, tá traen- méadú tagthe ar an méid tionchairí ag baint úsáid as an dteanga go forleathan ar suíomhanna (websites) ar nós TikTok, Instagram agus Snapchat. Feictear dom (it seems to me) go bhfuil níos mó meas ag an aos óg ar ár dteanga nuair a bhíonn duine den aois chéanna á labhairt. Athríonn an teanga níos nua- aimseartha láithreach bonn.
Is achmhainn staidéir agus cabhair iad na suíomhanna sósialta Ghaeleacha freisin, mar thoradh ar an méid múinteoirí Ghaeilge atá ag baint úsáid as na suíomhanna atá thuasluaite agam, mar ionad mhúinteroireachta. Feictear tionchar (influencer) dearfach tagthe anseo ó thaobh na hoideachais de agus baineann daltaí na hArdléibhéala agus aos an Gnáthléibhéal baint dhian astu, mé féin san áireamh.
An scrudú béil
Tá níos mó béim ar labhairt na teanga anois ná riamh. Is maith an rud é go bhfuil 40% den marc iomláin ag dul I dtreo an labhairt anois agus mar thoradh ar sin spregann sé daltaí agus na Pobail ina measc, na teanga Ghaeilge a chur chun cinn. Mar a deir an seanfhocal ‘beatha teanga í a labhairt’.
Todchaí na Gaeilge
Tá comharthaí dearfacha ann, fás agus forbairt na nGaelscoileanna san áireamh.
Ní mór dúinn aghaidh a thabhairt ar an bhfíric, gur teanga í an Ghaeilge nach gcloistear minic go leor ar bhéal daoine. Cad is féidir a dhéanamh chun úsáid na Gaeilge a leathnú taobh amuigh den scoil agus den teach?
Ní thugtar deis réasúnta do dhaoine fásta an Ghaeilge a úsáid ar bhealach nádúrtha, éasca laethúil. Tógaimis an banc áitiúil, mar shampla. Dá mbeadh cléireach amháin le Gaeilge, agus an chomhartha sin ar a léine, ar fáil don phobal, seans go mbainfeadh an pobal úsáid as an tseirbhís. Mar a deir an seanfhocal “Beatha teanga í a labhairt” agus dá gcloisfeadh gnáthdhaoine an Ghaeilge á labhairt níos minice timpeall orthu ní bheidís chomh ciniciúil nó chomh diúltach fúithi.
Seanfhocal
Knowt
Note
Studied by 43 people
