KONSEPTO-NG-PAMBANSANG-KAUNLARAN

Konsepto at Palatandaan ng Pambansang Kaunlaran

Konsepto ng Pag-unlad

• Pag-unlad: Tumutukoy sa makabuluhang pagbabago mula sa mababa tungo sa mataas na antas ng pamumuhay na naglalayon na mapabuti ang kalidad ng buhay ng mga tao. Sa ganitong konteksto, ang pag-unlad ay hindi lamang nakatuon sa pandaigdigang ekonomiya kundi sa mga aspeto ng buhay ng mga indibidwal.

• Kaugnayan sa salitang pagsulong: Ang pag-unlad ay mahigpit na proseso ng patuloy na pagpapabuti ng kondisyon ng tao; ito ay nag-iimbak ng mga pagkakataon para sa mas mainam na pamumuhay.

• Sanggunian: Merriam-Webster Dictionary, Feliciano Fajardo (Economic Development, 1994).

Ang Pagsulong

• Pagsulong: Isang resulta ng pag-unlad na makikita at masusukat sa mga konkretong datos; ito ay naglalaman ng mga tagumpay na maaaring makita tulad ng pagtaas ng kita at pag-unlad ng ekonomiya.

Dalawang Magkaibang Perspesktibo ng Pag-unlad

• Ayon kina Michael P. Todaro at Stephen C. Smith sa kanilang aklat na Economic Development (2012):

  • Tradisyonal na Pananaw: Nakatuon sa pagtatamo ng patuloy na pagtaas ng income per capita at pagpaparami ng output ng bansa kumpara sa paglaki ng populasyon, madalas na sinusukat sa mga makapangyarihang salik ng ekonomiya.

  • Makabagong Pananaw: Binibigyang-diin ang mas malawak na pagbabago sa sistemang panlipunan, na nagbibigay-pansin sa pangangailangan at hangarin ng tao, na naging mahalaga sa mga desisyon sa kaunlaran.

Konsepto ng Pag-unlad ni Amartya Sen

• Sa Development as Freedom (2008):

  • Ang kaunlaran ay nakasalalay sa pagpapayaman ng buhay ng tao, hindi lamang sa mga aspeto ng ekonomiya kundi sa kabuuang kalidad ng buhay at kalayaan sa pagpili ng mga desisyon.

  • Dapat magsanib ang ekonomiya, edukasyon, at kalusugan upang makabuo ng mas malalim na pag-unawa sa tunay na kaunlaran.

Mga Palatandaan ng Pagsulong at Pag-unlad

Palatandaan ng Pagsulong

• Pagpasok ng mga dayuhang mamumuhunan: Nag-aambag sa lokal na ekonomiya at paglikha ng trabaho.

• Likas na yaman: Halimbawa ay langis, na nagsisilbing pinagkukunan ng yaman na kayang umangkop sa pandaigdigang merkado.

• Yamang-tao: Ang pagkakaroon ng isang may kasanayang lakas-paggawa na kinakailangan para sa pag-unlad.

• Kapital: Pondo na kinakailangan para sa mga negosyo at imprastruktura na nag-aambag sa Pagsulong.

• Teknolohiya at Inobasyon: Mahalagang aspeto na nagpapabilis sa proseso ng produksyon at nagbibigay ng bagong mga produkto o serbisyo.

• Mataas na antas ng GDP at GNP: Indikasyon ng malusog na ekonomiya at pag-unlad.

Palatandaan ng Pag-unlad

• Pagsulong: Tumutukoy sa positibong pagbabago sa lipunan at sa mga pamamaraan ng pamumuhay.

• Pagbawas sa di pagkakapantay-pantay: Pagsisikap na maituwid ang mga pondo at oportunidad sa lahat ng sektor ng lipunan.

• Kaayusang panlipunan: Ang pagkakaroon ng katuwang na sistemang sosyal at pang-ekonomiya na nagbibigay ng pantay-pantay na oportunidad.

• Kalayaan sa kahirapan: Pagpapaigting ng mga programa para sa kapakanan ng mga mahihirap.

• Human Development Index (HDI): Isang mahalagang sukatan ng kakayahan ng isang bansa na matugunan ang mahahalagang aspeto ng kaunlaran, tulad ng kalusugan, edukasyon, at antas ng pamumuhay.

  • Aspekto ng Kalusugan: Haba ng buhay at kapanganakan, na inuunawa ang mga serbisyong pangkalusugan na naaabot at ang kalidad nito.

  • Aspekto ng Edukasyon: Mean years of schooling at expected years of schooling, na naglalarawan sa kakayahan ng sistema ng edukasyon ng bansa.

  • Aspekto ng Antas ng Pamumuhay: Gross National Income per capita, sukatan ng yaman ng bansa batay sa kita ng bawat tao.

Human Development Report

• Pinasimulan ni Mahbub ul Haq noong 1990, layunin nitong palawakin ang pamimilian ng mga tao para sa makabuluhang buhay.

• Pahalagahan ng mga bagay: Kasama ang mga uri ng pag-unlad na hindi kayang ipakita ng datos at impormasyon, tulad ng kasiyahan at kapayapaan.

• Layunin: Lumikha ng kapaligirang nagbibigay ng pagkakataon para sa malusog at maayos na pamumuhay, kasama na ang pagkilala sa mga kemikal at ekolohikal na aspeto na nakakaapekto sa buhay ng tao.

Karagdagang Sukat ng HDI

• Inequality-adjusted HDI: Tumutukoy kung paano ipinamamahagi ang kita, kalusugan, at edukasyon sa mga mamamayan ng bansa, ipinapakita ang epekto ng hindi pagkakapantay-pantay sa pag-unlad.

• Gender Development Index: Sumusukat sa puwang sa pagitan ng mga lalaki at babae, upang makita ang access sa mga oportunidad at kalayaan.

• Multidimensional Poverty Index: Tumutukoy sa paulit-ulit na pagkakait sa mga sambahayan at indibidwal ng kalusugan, edukasyon, at antas ng pamumuhay, na nagbibigay-diin sa mas malawak na dahilan ng kahirapan.