Affecten, Emoties en Gevoelens
In 2002 pinkte een jonge vrouw bij haar huwelijksplechtigheid een traan weg bij het horen van de muziek uit haar vaderland: "Adios los niños". Dit leidde tot een golf van herkenning en ontroering door het hele land en toonde aan hoe krachtig een echte gevoelsuiting is. De emotionele impact van muziek, vooral als het gaat om culturele herkenning, kan diepere affecten triggeren die voortkomen uit persoonlijke ervaringen en sociale contexten. Evenzo, de enorme rouw bij de dood van Diana, de "people's princess", werd door sommige commentatoren als hysterie afgedaan. Echter, deze emoties waren beslist echt en weerspiegelen diepere affecten, die voortkomen vanuit de persoonlijke ervaringen en behoeften van de mensen. Hierdoor ontstaat de vraag: wat zijn eigenlijk affecten, emoties en gevoelens?
Definitie en Onderlinge Relaties
Affecten zijn automatisch veroorzaakte lichamelijke reacties op interne of externe stimuli. Ze zijn primair en instinctief, zoals het rillen van angst bij gevaar of de snelle hartslag bij opwinding. Affecten hebben een evolutionaire basis en zijn cruciaal voor overlevingsmechanismen.Emoties daarentegen zijn de affecten waarover we leren nadenken en voelen. Ze zijn vaak verbonden aan specifieke situaties, zoals vreugde bij het behalen van een doel of verdriet bij verlies, en kunnen beïnvloed worden door sociale conditionering en culturele normen. Het herkennen en labelen van emoties is een belangrijk onderdeel van emotionele ontwikkeling.Gevoelens zijn bewust ervaren emoties met persoonlijke betekenis; zij zijn gevormd door ons levensverhaal en ons autobiografisch geheugen. Gevoelens zijn subjectief en kunnen variëren tussen individuen, afhankelijk van hun unieke ervaringen en interpretaties van gebeurtenissen. Deze termen zijn verwant, maar onderscheiden zich in hun complexiteit en bewustzijnsniveau. Affecten vormen de basisreacties, emoties zijn de cognitieve labelingen van die reacties, en gevoelens zijn de subjectieve en reflectieve ervaringen van die emoties in de context van ons leven.
Evolutionaire Achtergrond van Affecten
Affecten zijn niet uniek voor mensen; wij delen ze met andere zoogdieren en zijn afhankelijk van een evolutionaire geschiedenis. Neurobioloog Jaak Panksepp identificeert zeven basis motivatie systemen in zoogdieren:
ZOEK - verlangen naar nieuwe ervaringen en veiligheid, wat cruciaal is voor exploratie.
ANGST - alarmreactie bij gevaar, wat ons helpt om te overleven door ons te waarschuwen voor bedreigingen.
WOEDE - een reactie op frustratie of bedreiging, die ons kan motiveren om actie te ondernemen.
LUST - seksuele driften en verbindingen, essentieel voor voortplanting en het vormgeven van sociale banden.
ZORG - de instinctieve behoefte om voor nageslacht te zorgen, wat bijdraagt aan de overleving van de soort.
PANIEK-SEPARATIEANGST - verdriet en angst bij verlies van hechting, wat sociale verbinding versterkt.
SPEL - plezier en sociale interactie, wat belangrijk is voor de ontwikkeling van sociale vaardigheden.Deze systemen zijn evolutionair ontwikkeld om ons gedrag en overleving te optimaliseren, ongeacht het niveau van onze bewuste controle. Ze ondersteunen ook ons vermogen tot sociale interactie en samenleven.
Affecten en het Autonome Zenuwstelsel
Affecten zijn sterk verbonden met ons autonome zenuwstelsel, dat ons in staat stelt om te reageren op gevaar. Dit systeem bestaat uit:
Sympathisch systeem: activeert ons lichaam voor vechten of vluchten, verhoogt de hartslag, en verhoogt de alertheid, wat direct van invloed is op onze acties in gevaarlijke situaties.
Parasympathisch systeem: zorgt voor rust en herstel, verlaagt de hartslag, en bevordert ontspanning, cruciaal voor herstel na stressvolle situaties.
Dorsovagale kern: bij extreme stress kan dit systeem leiden tot immobiliteit (collapse) als een overlevingsmechanisme, wat ons in staat kan stellen om te overleven door letterlijk 'onder de radar' te gaan in gevaarlijke situaties.
Emoties en Waarheid
Emoties zijn niet alleen psychologisch, maar ook biologisch verankerd. Ze zijn het product van complexe interacties tussen ons lichaam en onze omgeving, waarbij verschillende hersengebieden samenwerken, zoals het limbisch systeem, dat betrokken is bij de verwerking van emoties. Dit geldt ook voor de typisch menselijke emoties, die voortkomen uit gedragingen en reacties die we niet bij andere dieren zien, zoals de mate van ons vermogen tot empathie, verbinding en zelfreflectie.
Basisemoties volgens Ekman
Psycholoog Paul Ekman identificeert zeven basisemoties: blijdschap, boosheid, verdriet, angst, walging, verbazing, en minachting. Naast deze basisemoties zijn er ook meer complexe en contextgebonden emoties, zoals wrok en jaloezie, die vaak voortkomen uit combinatie van basisemoties en de context waarin zij zich voordoen, en die een diepere laag van menselijke ervaring en gedrag onthullen.
Het Zelf en Intersubjectiviteit
De ontwikkeling van ons Zelf is intrinsiek verbonden met emoties en hoe we deze in sociale contexten uiten. Moderne psychoanalytische theorieën, zoals die van Wilma Bucci, onderscheiden verschillende manieren waarop we emotionele informatie verwerken. Dit legt nadruk op het belang van zelfkennis, sociale omgeving en de invloed van culturele normen op hoe onze emoties tot stand komen en worden gecommuniceerd.
Conclusie
Affecten, emoties en gevoelens zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden en essentieel voor ons menselijk functioneren. Hun onderlinge interactie heeft een grote invloed op ons dagelijks leven, onze sociale relaties, en ons welzijn. Dit boek zal zich richten op emotieregulatie, een cruciale vaardigheid voor het begrip en de controle over onze emoties in relatie tot ons sociale leven, en zal praktische strategieën bieden om deze vaardigheid te ontwikkelen en te versterken.
Knowt
Note
Studied by 6 people
