Les 1: Inleiding

• spoor: ruimtelijk begransbaar fenomeen in de ondergrond of aan de oppervlakte, van antropogene of natuurlijke oorsprong> kleinste definieerbare stratigrafische eenheid.

• laag: spoor in verticale zin

• context: term voor beide is een ruimere term voor waar vondsten zich bevinden. omgeving en betekenis

• stratigrafie: opeenvolging van archeologische eenheden of lagen

• tafonomie: studie van de transformatie van een object tussen de depositie en de opgraving> post depositie processen.

historiek van opgravingen

• eerste wetenschappelijke opgraving (Thomas Jefferson, 1784 Verginia)

  • hypothese> grafheuvel van mytische ‘moundbuilders’; massagraf van krijgers?

  • proefputten en sleuf

  • vrouwen, kinderen> geen krijgersgraf

  • gelaagdheid, variabele bewaring van bot> langdurig gebruik voor (her)begraving

  • recente rituelen> mogelijk gebouwd door voorouders van inheemse Amerikanen.

• in europa (pompeii, vanaf 1860) Guisepe Fiorelli

  • aandacht voor stratigrafie: eerste opgraving van huizen in pompeii van bovenuit

  • aandacht voor bouwwijze, inrichting van huizen; layout van de stad (<> recupureren van kunstvoorwerpen)

  • pips-afgietsels van slachtoffers

• Heinrisch Schliemann en Wilhelm Dörpfeld, Hisarlik (1871-1897)

  • doperfeld: eerste bij ernst curtuis op samothrace

  • hissarlik als traditionele locatie van homerisch Troje

  • sleuf, 40m breed, tot op moederbodem doorheen heuvel

  • stratigrafie

• NW europa→ trager, Johann Josef Ramsauer (Hallstatt, opg. 1846-163)

  • meer dan 1000 opgravingen

  • verloren velddagboek

  • documentatie

  • aquarel tekeningen

• jens J.A Worsaae (denmark 1821-1885)

  • student thomsen, gefinancierd door deense koning > eerste professionele archeoloog

  • haalt archeologie uit museum naar veld

  • opgraving jelling: legitimatie van deense natie en monarche in het vikingverleden

  • laagsgewijze opgravingen in veenmoerassen (turfwinning): stratigrafie bevestigt Thomsen’s drieperiode-systeem

• August Lane- Fox Pitt-Rivers

  • generaal→ militaire precisie en organisatie

  • opgraving van grafheuvels op eigen landgoed vanaf 1880

  • ‘total recording’→ alles documenteren

  • haakse sleuven, banken behouden voor stratigrafie

  • arbitraire niveaus→ 3D- locatie van elke vondst

  • uitgebreide publicatie.

• W.M.F. Petrie (Egypte, vanaf 1880)

  • zelf aanwezig op site

  • opgravingsplannen, locatie van alle vondsten

  • qeriatie

  • geen stratigrafisce observaties

• Albert Egges van Giffen (N-Nederland)

  • terp-opgravingen in Friesland, bijv. Ezinge

  • Kwadrantenmethode (vanaf 1916)

  • hoog, kwalitatieve registratie van stratigrafie en vlak

• Mortimer en Tessa Wheeler

  • verbindingsfiguur:overlever WO1 > methodologische vernieuwing in europa, India, N-Amerika

  • wheeler grid (jaren 1930): eerste echt stratigrafische opgravingen

  • streefden naar professionalisering van de discipline: opleiding terreinmethodes

  • maiden castle 1934-1937

• Na woII

• single context excavation

  • E. Harris Principles of archeological stratigraphy

  • geïmplementeerd in London

  • stratigrafische eenheden opgraven in omgekeerde volgorde van depositie

  • contextregistratie: elke ……

de ‘hermeneutic spiral’ en ‘reflexive archaeology’

aanleg van het vlak

waarom bovenlaag weggraven?

• snel en efficiënt afdalen naar het eerste archeologische niveau

• sporen in het vlak leesbaar maken op dit niveau

maar: wat is dit eerste niveau?

• ook een groot pakket zonder leesbare sporen kan archeologische relevant zijn

• afhankelijk van archeologische en landschappelijke context (complexe stratigrafie, sedimentatie,…)

• afhankelijk van archeologische vraagstelling?

landelijke archeologie

• vlak aanleggen van teelaarde tot op ongestoorde moederbodem met afleesbare sporen

• kraanmachinist: er

machinale aanleg vlak- puttenplan