AW HC1&2: motivationele systemen

samenvatting

veterinair belang van gedrag

• gedrag helpt bij het herkennen van:

  • bepaalde ziektes

  • mens-dier relatie - bv tochtigheid

  • signalen aan/afwezigheid aanpassingsproblemen → vertalen zic in welzijnsproblemen en gedragsafwijkingen

• de WAAROM vraag wordt opgesplitst in 4 hoofdvragen v Tinbergen:

  • WAARDOOR: directe veroorzaking - welke factoren reg

  • WAARTOE: functie vh gedrag - evo invloed? fitness incr?

  • ONTWIKKELING: gedrag tijdens het leven

  • ONTSTAAN: gedrag tijdens evolutie

gedrag

• gedragselement = duidelijk herkenbare afzonderlijke handeling

  • patroonmatige activiteit, oa aangestuurd door stereotiepe spieractiviteit

• gedrag bestaat uit stroom v gedragselementen in de tijd

  • gebeurt in interactie met leefomgeving

    • omgeving complex → perifere filtering (= zintuigen beperken info instroom) prevents overprikkeling

    • patroonherkenning van stimuluspatronen (vnl centraal)

• dus gedrag = systeem waarmee dieren veranderingen in omgeving detecteren, filteren en hier gepast op reageren

  • actie ontstaat alleen op bepaalde prikkels uit omgeving

  • reageert niet op alle prikkels - is dus een sleutelprikkel die deblokkeert

• gedrag hierarchisch gestructureerd: sommige meer/minder belangrijk

kenmerken instinctief gedrag:

• alle individuen ongeveer zelfde reactie

• vormvast

• if in gang gezet, wordt meestal voltooid (even wo consequences)

gedragsketens

• bepaalde stimuli → keten v gedragingen met ongeveer vaste volgorde = gedragsketen

• kan min of meer automatisch verlopen

• bv sign stimulus → specifiek paringsritueel

deblokkerende, supernormale & inhiberende stimuli

• deblokkerende stimulus → -ve gedrag: rode buik → aggressie

• nep ei is supernormale stimulus voor broedgedrag meeuwen

• klokkend geluid chicks inhiberende stimulus → prevents adult from killing

motivatie = wisselende gedragsbereidheid

• zonder motivatie vindt bepaald gedrag niet plaats

  • deblokkering gebeurt niet zomaar → afwegingsmoment (weging in-/uitwendige prikkels bv honger vs roofdier)

• grootte vd motivatie = grootte verschil tussen actuele- & normwaarde

  • grootte v deze deficientie = grootte vd verwachte beloning bij balans

  • beslissingscentrum = beloningssysteem = limbisch systeem

    • in hersenen, bestaat uit: hippocampus, hypothalamus, amygdala (en later opslag info in neocortex)

    • bepaald of dier wel/niet bereid is actie uit te voeren

    • is een feedback systeem - defect → -ve gevolgen

  • normwaarden - soms inflexibel, soms flexibel - instelling door:

    • genetische invloeden

    • hormonen

    • leerervaringen

    • gezondheidstoestand

• motivationele factoren:

  • motivationele stimuli - bv territorium, licht, bronst partner

  • hormonen - korte (T&leptine) vs lange termijn effecten (prenatale T)

  • toestand CNS - effect van leren,s tress, opwinding, ziekte, moe

meten van motivatie door:

• stimulus aanbieden → reactietijd vaststelllen

• intensiteit v gedrag

• metten vd drempelwaarde

• meten hoeveel werk bereid te doen

• hoeveel aversieve stimulatie bereid te doorstaan

• meten uiterlijke kenmerken

wat gebeurt er als 2 motivaties hoog zijn?

• soort beslisregels voor welk gedrag bepaald gedrag uitvoert

  • resultante van een kosten/baten analyse

  • aan de gang zijnde gedrag inhibeert alternatief gedrag

  • inhibitie door prioriteitsgedrag

  • if prioriteitgedrag geen prioriteit meer → disinhibitie van minder belangrijk gedrag

psychohydraulisch model v Lorentz

• CZS levert voortdurend actie-specifieke E die opstapelt in bak

  • hoe meer energie gelevert, hoe sterker de motivatie

• deblokkerend mechanisme sluit als een klep de bak af

  • klep held in place by spring = remmende factoren CZS

• klep kan geopend worden door:

  • sleutelprikkel (hoe sterker de prikkel, hoe sterker de reactie)

  • motivatie (hoe meer → minder/geen sleutelprikkel nodig to open)

• als klep opent → fluid out = reactie vindt plaats

ppt

wat is gedrag

informatiefiltering - zintuigen (diersoortverschillen)

deblokkerende prikkels (sleutelprikkel)

motivationele factoren

afwegen, priotiteren - kosten en baten

intern beloningssysteem: reward is the currency of the brain

appetitief en consumptief

ethological needs - gedragsbehoeftes