CRIMINOLOGIE CIJFERS 1

Onveiligheidsgevoelens in Vlaanderen

• Vlaamse onveiligheid:

  • Onveiligheidsgevoelens zijn niet altijd rationeel.

  • Turnhout voelt de grootste onveiligheid, ondanks lage misdaadcijfers.

  • Specifieke statistieken:

    • 14.14 inbraken per 10.000 inwoners in 2023.

    • Turnhout heeft 24% van de inwoners die zich vaak onveilig voelen.

• Stressfactoren:

  • Geweld en criminele activiteiten zoals schietpartijen en drugsoorlogen dragen bij aan de onveiligheid.

  • Sociale factoren zoals afbrokkeling van gemeenschapsstructuren.

De meting van criminaliteit

• Criminalistiek: Systematische benadering voor het meten van criminaliteit.

Complexiteit in het meten van criminaliteit

• Criminaliteit is een vaag begrip, moeilijk te meten en te definëren in cijfers.

• Niet alle criminaliteit wordt opgemerkt/vastgesteld/(duidelijk)geregistreerd.

• In België: Gebrek goed (historisch) cijfermateriaal.

Gegevens en registraties

• Geregistreerde criminaliteit:

  • Politionele en gerechtelijke statistieken.

• Niet-geregistreerde criminaliteit:

  • Slachtofferenquêtes en zelfrapportage door plegers.

Proactief versus Reactief politieoptreden

• Proactief/Haalcriminaliteit: Registratie hangt af van
  politie-inspanningen
  (bijv. drugsinbraken, schijnhuwelijken, etc).

• Reactief/Brengcriminaliteit: Registratie na aangifte
  (bijv. inbraken, geweld tegen personen, vandalisme, etc.).

Begrip van 'Dark Number'

• De term verwijst naar niet-gedetecteerde of ongerapporteerde misdaden door wetshandhavingsinstanties.

• Omvat:

  • Misdrijven die niet worden gemeld door SO

  • Misdrijven onopgemerkt door autoriteiten

  • Misdrijven niet vervolgd/geen veroordelingen plaatsvinden.

Selectie in strafrechtsbedeling: Funneling Process

• Onderste wat bij strafrechtbank

• 1ste - 2de = Dark Number

• Alles wat politie doorgestuurd krijgt moet doorgestuurd worden naar parket.

• 3de - 4de = Gegevens over gemelde misdrijven die niet verder worden onderzocht.

• 5de - 6de = Gegevens over misdrijven die wel worden onderzocht, maar niet leiden tot vervolging → Seponering

Statistieken en representiviteit

• Cijfers zijn niet altijd representatief voor de werkelijkheid.

Aandachtspunten met betrekking tot politiecijfers

• Aangiftebereidheid varieert per misdrijf.
  (bv. Fietsdiefstal t.o.v. diefstal met braak t.o.v. verkrachting)

• Selectief opsporingsbeleid politie

  • Effectief opsporingsbeleid politie is een evenwicht tussen:

    • Beschikbaar gestelde middelen en mensen

    • Politieke prioriteiten

    • Algemene opdrachten

      • Handhaven openbare orde + veiligheid

      • Noodhulp bieden

• Registratiefouten

• Veranderingen in systeem

  • Noemerclatuur = Wijze van benoeming van feiten

    • Maakt vergelijking doorheen jaren soms moeilijk/onmogelijk.

Begrip van ‘Grey Number’:

• Afwezigheid rapportages door politie ondanks kennis v/h misdrijf.

• Wat blijft hangen in 2de laag → blijft bij politie hangen

  • In princiepe mag politie niet beslissen of ze vastgestelde misdrijven al dan niet doorgeven aan Parket.

    MAAR

  • In praktijk gebeurt dit wel!

    • Politiesepot → Al dan niet goedkeuring Parket

  • Discrationaire macht = Recht om zelf te beslissen of ze iets doen of niet.

• Elementen die rol spelen bij al dan niet opstellen pv.

  • Ernst v/d feiten

    • Slagen en verwondingen versus kleine vernielingen, beledigingen

  • Opsporings-/Vervolgingskans

    • Kans om dader te vinden

    • Kans op sepot bij Parket

    • Persoon van dader en slachtoffer

      • Kennisniveau slachtoffer

      • Historiek dader

Politiestatestieken: Selectief opsporingsbeleid:
Kadernota Integrale Veiligheid 2022-2024

• Strategisch referentiekader voor veiligheidsbeleid.

Politiestatestieken: Selectief opsporingsbeleid:
PRIO’s NVP (Nationaal Veiligheidsplan)

• Transversale thema’s:
  (Betrekking politiewerking, veiligheidsfenomenen gelinkt aan politionele aanpak.)

  • Internet en (nieuwe) technologie

  • Aanpak v/d georganiseerde criminaliteit

  • Geïntegreerde criminaliteit

  • Politioneel beheer v/d publieke ruimte

• Veiligheidsfenomenen

  • Domein van veiligheid en leefbaarheid:

    • Misdrijven tegen fysieke/psychische integriteit

    • Intrafamiliaal en seksueel geweld

    • Drugs

    • Misdaden + wanbedrijven tegen eigendommen

    • Overlast

    • Radicalisering, geweldadig extremisme, terrorisme

  • Persoongerichte aanpak:

    • Risicojongeren

    • (Poly)criminele veelplegers

    • Personen met verslavingsproblematiek

    • Personen vatbaar radicalisering

    • Drugsfacilitators

• KIV onderscheidt 6 veiligheidsdimensies:

  • Persoonsgebonden veiligheid

  • MA veiligheid

  • Economische veiligheid

  • Ecologische veiligheid

  • Veiligheid v/d publieke ruimte + bescherming v/d democratische waarden

  • Digitale veiligheid

Misdrijven en rechtsgebied

• Niet alle zaken komen voor de rechtbank/het Parket.

• Afhandelingsmogelijkheden door het parket.

  • Seponering

    • Afzien van vervolging wegens niet opportuun om zaak verder te zetten

      • Te geringe ernst van de zaak

      • Niet prioriteit in vervolgingsbeleid

      • Alternatieve afhandeling

        • Minnelijke schikking

        • Taakstraf

        • …

Zelfrapportage aandachtspunten: VOORDELEN

• Anonieme rapportering: verondersteld meer gemeld

• Dichter bij bron

Zelfrapportage aandachtspunten: NADELEN

• Oncontroleerbaar: Sommige vormen misdrijven niet bevraagd

  • Enkel gekende/levende daders en SO bevraagd

• Rekening met steekproeffouten, dekkingsfouten,
  non-responsfouten en meetfouten

Bronnen voor criminaliteitsdata

PRIMAIRE Bronnen

• Politionele statestieken

• Statestieken openbaar ministerie

• Statestieken van hoven/rechtbanken

SECUNDAIRE Bronnen

• Statestiek Vlaanderen

• Stedelijke bronnen

• Studies en wetenschappelijke publicaties

POLITIONELE Bronnen

• Statestieken criminele figuren

  • Crimineel figuure: Combo basis misdrijf + wijze van plegen, plaats, gebruik van bepaald, wijze van plegen

• “ Criminele feiten

• Kaarten met relatieve gegevens

• Rapporten criminalliteitsstatestieken

• Tendensen

Personeelstekort en criminaliteitsbestrijding

• Het personeelstekort op de parketten leidt tot hogere drempels voor vervolging.

Statistische gegevens over rechtszaken

• Jaarstatistieken van parketten, met een focus op soort en aantal misdrijven.

Gerechtelijke statistieken

• De rol van het College van Procureurs-generaal in strafrechtelijk beleid.

Risicogroepen en aanpak

• Risicojongeren en polycriminele veelplegers als aandachtspunten voor politie.

(On-)veiligheidsgevoelens in cijfers

Veiligheidslonitor:

• Georganiseerd door Federale Politie, samenwerking met Federale Overheidsdienst BiZa en lokale autoriteiten.

Veiligheidsmonitor

• Onderzoek van gevoel van onveiligheid en overlast in de bevolking.

• Enquête onder bevolking over verschillende veiligheidsonderwerpen:

  • Gevoel van onveiligheid,

  • Buurtproblemen,

  • Preventie,

  • SO-schap en

  • Kwaliteit optreden v/d politiediensten.

Statistieken over gerechtelijke en politiecijfers

• Aandacht voor stijgende en dalende trends in criminaliteit.

De Antwerpse (A-)monitor

• Lokale monitor voor tevredenheid v/d Antwerpenaar over het leven in de stad. (+ hoe veilig vindt)

Evoluties in criminaliteit FEDERAAL

• Criminele feiten = Strafrechtelijke inbreuken op strafwetboek.

• Hoofdstraffen = Straffen die rechter alleen, zonder bijkomende straf, kan opleggen. → 3 categorieën:

  • Misdaad

    • Criminele Hoofdstraffen

      • 5j. - levenslang

  • Wanbedrijven

    • Correctionele Hoofdstraffen

      • 8d. - 5j.

      • Werkstraf: 46 uren en meer

      • 26 EUR < …

  • Overtredingen

    • Politionele Hoofdstraffen

      • 1d. - 7d.

      • Werkstraf: 20 - 45 uren

      • 1 EUR - 25 EUR

  • Inbreuken op bijzondere wetten.

• Bijkomende straffen:

  • Verbeurdverklaring

  • Ontzetting uit bepaalde rechten

  • Bekendmaking uitspraak

  • Beroepsverbod

  • Afzetting titel

  • Terbeschikkingstelling

    • Na zoveel tijd aan strafrechtbank melden → zien wat met je levenaan het doen.

• Inbreuken op bijzondere wetten (bv. Verkeerswetten, Milieuwetten, Sociale/Fiscale/Economische wetgeving) en de gevolgen daarvan kunnen leiden tot administratieve sancties/strafrechtelijke vervolging afhankelijk van ernst v/D overtreding en spicifieke bepalingen in de wet.

• Sedert 2000:

  • Hetzelfdesinds 2015:

    • Daling met + 100.000 feiten

    • Daling met ± 10%