Thema 2 Voortplanting en seksualiteit

Ongeslachtelijke voortplanting

Door celdeling ontstaan nakomelingen met dezelfde erfelijke eigenschappen als de ouder

Sporen

Voortplantingscellen van schimmels en sommige planten en bacteriën

Klonen

Kweken van organismen door ongeslachtelijke voortplanting

Ethische argumenten

Argumenten gebaseerd op wat goed of kwaad is

Biologische argumenten

Argumenten gebaseerd op biologie

Chromosomen

Lange moleculen DNA

Levenscyclus

De stadia die een individu doorloopt vanaf de bevruchting tot volwassenheid

Mitose

Het delen van de celkern

Gameet

Geslachtscel, cel met chromosomen in enkelvoud

Voortplantingsorganen van de mens

Organen van de mens waar gameten worden gevormd

Geslachtelijke voortplanting

Door celfusie ontstaan nakomelingen met erfelijke eigenschappen van beide ouders

Bevruchting

Het fuseren van twee gameten

Genetische variatie

Verschil in erfelijke eigenschappen

Haploïde cellen

Cellen met één volledige set chromosomen (n)

Diploïde cellen

Cellen met twee volledige sets chromosomen (2n)

Polyploïde cellen

Cellen met meer dan twee volledige sets chromosomen

Eierstokken

Orgaan waar eicellen worden gevormd

Teelballen

Orgaan waar zaadcellen worden gevormd

Meiose
Reductiedeling, proces waarbij het aantal chromosomen van een cel wordt gereduceerd

Primaire geslachtskenmerken

Kenmerken van een geslacht die direct bij de geboorte al zichtbaar zijn

Clitoris

Zeer gevoelig deel van het vrouwelijk geslachtsorgaan

Vagina

Ingang naar de vrouwelijke geslachtsorganen

Orgasme

Seksuele ontlading tijdens het vrijen of masturberen

Eicel

Vrouwelijke geslachtscel

Follikel

Blaasje om de eicel in het ovarium

Poollichaampje

Kleine haploïde cel, ontstaan uit de ongelijke deling van een eicel

Eileider

Trechtervormig orgaan dat de eierstokken met de baarmoeder verbindt

Gele lichaam

Corpus luteum, deel dat achterblijft in de eierstok na de eisprong

Baarmoeder

Voortplantingsorgaan waar een eicel zich innestelt

Zygote

Een bevruchte eicel

Penis

Mannelijk voortplantingsorgaan

Spermacel

Mannelijke geslachtscel

Hormonen

Signaalstoffen die de werking van processen in het lichaam regelen

Hormoonklieren

Klieren die hormonen afgeven aan het bloed

Geslachtshormonen

Signaalstoffen die verschillende aspecten van de voortplanting regelen

Secundaire geslachtskenmerken

Kenmerken van een geslacht die zich ontwikkelen in de puberteit

Hormoonconcentraties

De concentratie van hormonen in het lichaam

Hypothalamus

Deel van de hersenen dat de hormoonproductie door de hypofyse regelt

Hypofyse

Hormoonklier direct onder de hersenen

Releasing hormoon (RH)

Hormoon gemaakt door de hypothalamus om de hypofyse te activeren

Follikelstimulerend hormoon (FSH)

Hypofysehormoon, regelt onder andere de productie van geslachtshormonen

Luteïniserend hormoon (LH)

Hypofysehormoon, regelt onder andere de productie van geslachtshormonen

Testosteron

Mannelijk geslachtshormoon

Negatieve terugkoppeling

Het resultaat remt het proces; hierdoor ontstaat een constante hormoonconcentratie

Menstruatiecyclus

Vrouwelijke voortplantingscyclus

Oestrogeen

Vrouwelijk geslachtshormoon

Progesteron

Hormoon gevormd door het gele lichaam

Embryo

Een ongeboren baby in de eerste acht weken van de ontwikkeling

Embryonale ontwikkeling

Veranderingsproces van een ongeboren baby in de eerste weken na de bevruchting

Klievingsdelingen

Eerste delingen van de zygote waarbij geen celgroei plaatsvindt

Stamcellen

Cellen die nog niet gespecialiseerd zijn

HCG

Hormoon dat onder andere het gele lichaam in stand houdt

Placenta

Orgaan waarin uitwisseling van stoffen plaatsvindt tussen moeder en embryo

Navelstreng

Bloedvaten die het embryo met de placenta verbinden

Foetus

Een ongeboren baby vanaf acht weken na de bevruchting tot geboorte

Celtypen

Verschillende cellen met een specifieke vorm en functie

Celdifferentiatie

Proces waarbij cellen zich specialiseren en gaan verschillen in vorm en functie

Gespecialiseerde cellen

Cellen met een specifieke vorm en functie

Apoptose

Geprogrammeerde celdood

Levensfase

Periode in de levensloop

Adolescentie

De periode waarin een mens geestelijk volwassen wordt

Seksualiteit

Alle gevoelens, gedachten en handelingen die te maken hebben met seks

Seksuele opwinding

Zin hebben in seks

Voortplantingsprikkel

Voortplanting als reden om seks te hebben

Heteroseksueel

Iemand die zich aangetrokken voelt tot het andere geslacht

Homoseksueel

Iemand die zich aangetrokken voelt tot hetzelfde geslacht

Biseksueel

Iemand die zich aangetrokken voelt tot beide geslachten

Coming-out

Het moment waarop je kiest om je geaardheid aan je omgeving te vertellen

Gender

Geheel van psychologische, culturele en sociale kenmerken van een sekse

Transgender persoon

Iemand die zich anders voelt dan het geslacht waarmee hij of zij is geboren

Seksueel overdraagbare aandoening

Infectieziekte waarbij de ziekteverwekker via seksueel contact wordt overgedragen

Aids

Ziekte die voortkomt uit een besmetting met het hiv-virus

Anticonceptie

Voorkomen van zwangerschap

Voorbehoedsmiddelen

Middelen om zwangerschap te voorkomen

Hormonale regulatie

Beïnvloeden van lichaamsprocessen door toediening van hormonen

Kunstmatige inseminatie

Inbrengen van zaadcellen in de baarmoeder zonder seks te hebben

In-vitrofertilisatie (ivf)

Vruchtbaarheidsbehandeling waarbij de bevruchting buiten het lichaam plaatsvindt

Intracytoplasmatische sperma-injectie (ICSI)

Vorm van ivf waarbij er handmatig een spermacel in een eicel wordt gebracht