§ 7. WSPÓŁCZESNE BADANIA GEOGRAFICZNE

Co można jeszcze badać, jeżeli wszystko zostało już odkryte:

• Na mapie już nie pozostało „białych plam”. U różnych narodów ukształtował się jednakowy ogólny obraz kuli ziemskiej, będący wynikiem długotrwałego poznawania Ziemi. Czas odkrywania nowych ziem minął, lecz nie zbadano jeszcze wielu tajemnic naszej planety

• Zaczynając od drugiej połowy XX w., geografowie nie tylko poznają prawa przyrody, lecz także próbują wniknąć w więzi wzajemne zachodzących na Ziemi zjawisk i procesów. Ich zrozumienie pozwoli ludziom wykorzystywać bogactwa przyrody bez szkody dla niej

• Geografia z nauki opisowej stała się nauką objaśniającą

• Obecnie uczeni prowadzą badania:

  • Lądu

  • Oceanów

  • Atmosfery

• Prace badawcze przeprowadzane są:

  • Na stacjach naukowych

  • W ekspedycjach

  • W kosmosie, za pomocą złożonej nowoczesnej aparatury badawczej

Człowiek i przyroda:

• W XX w. działalność gospodarcza człowieka stała się odczuwalna na całej planecie. Skutkiem tego są niesprzyjające a nawet szkodliwe dla zdrowia warunki życia

• Ludzie pozostawiają wszędzie ujemne ślady swej działalności:

  • Wyrąbane lasy

  • Bezpłodne ziemie

  • Zatrute rzeki

  • Zanieczyszczone powietrze

Badania Oceanów:

• W 1957 r. ekspedycja w Oceanie Spokojnym odkryła najgłębsze miejsce na kuli ziemskiej - Rów Mariański (11 022 m). Wkrótce Szwajcar Jacques Piccard i Amerykanin Don Walsh opuścili się na batyskafie na dno tego rowu i przeprowadzili tam badania

• Znany badacz głębin morskich Jacques-Yves Cousteau znaczną część swego życia spędził pod wodą, badając życie w oceanach i morzach

• Ekspedycje naukowe zajmują się także badaniem przestrzeni wodnych. Ich uczestnicy odkryli nieznane dawniej:

  • Podwodne grzbiety górskie

  • Wyspy

  • Głębokie rowy oceaniczne

Badania Atmosfery:

• Życie człowieka oraz jego działalność gospodarcza w dużym stopniu zależy od stanu powłoki powietrznej naszej planety

• Bardzo ważne jest badanie przestrzeni powietrznej w celu zapobiegania jej zanieczyszczeniu. Powietrze skażone przez dymy przedsiębiorstw i spaliny samochodów jest bardzo szkodliwe dla zdrowia człowieka

• Obserwacją jej stanu w wielu miejscach na kuli ziemskiej zajmują się stacje meteorologiczne. Na podstawie ich obserwacji przewiduje się pogodę

• Szczególnie ważne jest przewidywanie niesprzyjających zjawisk atmosferycznych takich jak:

  • Burze

  • Zamiecie

  • Grad

Co bada się na Anktartydzie:

• Kontynent znajdujący się w oddali od zamieszkałych przez człowieka miejsc na Ziemi przez dłuższy czas pozostawał niezbadany. Nie sprzyjały badaniom bardzo surowe warunki naturalne: mrozy poniżej 80°C a także silne wiatry

• Stałe badania Antarktydy prowadzone są dopiero od pół wieku

• Na kontynencie oraz na przyległych wyspach różne kraje urządziły swe stacje naukowo-badawcze. Na jednej z nich - na stacji „Akademik Wernadskyj” od 1996 r. przeprowadza swe badania Ukraina

• Współczesne badania pozwoliły ustalić, że Antarktyda jest pokryta pancerzem lodowym o grubości powyżej 2 km. Jej ogromna pokrywa lodowa wywiera wpływ na pogodę i klimat innych kontynentów

• Kontynuowanie badań pokrywy lodowej może okazać się kluczem do odkrycia przeszłości nie tylko Antarktydy lecz także całej Ziemi

Co widać na Ziemi z Kosmosu:

• W 1957 roku ziemianie wypuścili w kosmos pierwszego sztucznego satelitę Ziemi, a nieco później statek kosmiczny z pierwszym człowiekiem na pokładzie. Odtąd zaczęła się era kosmiczna w badaniu kuli ziemskiej

• W 1997 r. obywatel Ukrainy Leonid Kadeniuk był w kosmosie w składzie międzynarodowej ekipy amerykańskiego statku kosmicznego

• Kosmonauci w ciągu bardzo krótkiego czasu (90 min) dokonują kosmicznej podróży dookoła Ziemi, na której poznanie ludzkość straciła tysiąclecia

• Na orbicie Ziemi teraz stale przebywa tysiące satelitów. Aparaty kosmiczne są wyposażone w specjalne przyrządy do fotografowania. Zdjęcia szybko, a co najważniejsze bezpiecznie przekazują wiadomości o rejonach klęsk żywiołowych

• Satelity meteorologiczne „oglądają” ziemię i określają stopień zachmurzenia i zasięg pokrywy śniegowej

• Zdjęcia satelitarne pomagają nie tylko przewidywać pogodę, znajdować złoża kopalin użytecznych, lecz także określać rozprzestrzenienie pożarów leśnych i stopień zanieczyszczenia powierzchni ziemskiej. Dzięki nim powstają dokładne mapy Ziemi

• Z kosmosu udało się obejrzeć trudno dostępne zakątki Ziemi:

  • Wysokie góry

  • Obszary polarne

  • Przestrzenie oceanów

  • Lasy

  • Pustynie

• Aparaty kosmiczne wykorzystuje się do obserwacji żywiołowych zjawisk:

  • Wybuchów wulkanów

  • Powodzi

  • Spadania lawin śnieżnych

  • Huraganów

Nasze podróże turystyczne:

• Kiedyś podróże były podstawowym źródłem informacji o różnych krajach. W dzisiejszych czasach dynamicznie rozwija się turystyka, każdy człowiek może zorganizować podróż, a cel podróży może być różny

• Wszystkie podróże mogą służyć rozszerzeniu wiedzy o Ziemi

• Niezależnie od celu i miejsca podróży uważni obserwatorzy zawsze:

  • Odkryją cechy szczególne ukształtowania powierzchni i zbiorników wodnych

  • Zobaczą niewidziane dotąd rośliny i zwierzęta

  • Poznają tradycje ludowe, cechy gospodarki i transportu oraz zabytki

Zapamiętaj:

• Współczesne badania są ściśle związane z wykorzystaniem bogactw naturalnych i ochroną środowiska

• Badania geograficzne Ziemi trwają nadal. Podstawowe ich obiekty w dzisiejszych czasach to:

  • Antarktyda

  • Ocean Światowy

  • Atmosfera

  • Litosfera