Współczesne badania geograficzne

§ 7. WSPÓŁCZESNE BADANIA GEOGRAFICZNE

Na mapie już nie pozostało „białych plam”. U różnych narodów ukształtował się jednakowy ogólny obraz kuli ziemskiej, będący wynikiem długotrwałego poznawania Ziemi. Czas odkrywania nowych ziem minął, lecz nie zbadano jeszcze wielu tajemnic naszej planety
Zaczynając od drugiej połowy XX w., geografowie nie tylko poznają prawa przyrody, lecz także próbują wniknąć w więzi wzajemne zachodzących na Ziemi zjawisk i procesów. Ich zrozumienie pozwoli ludziom wykorzystywać bogactwa przyrody bez szkody dla niej
Geografia z nauki opisowej stała się nauką objaśniającą
Obecnie uczeni prowadzą badania:
- Lądu
- Oceanów
- Atmosfery
Prace badawcze przeprowadzane są:
- Na stacjach naukowych
- W ekspedycjach
- W kosmosie, za pomocą złożonej nowoczesnej aparatury badawczej

W XX w. działalność gospodarcza człowieka stała się odczuwalna na całej planecie. Skutkiem tego są niesprzyjające a nawet szkodliwe dla zdrowia warunki życia
Ludzie pozostawiają wszędzie ujemne ślady swej działalności:
- Wyrąbane lasy
- Bezpłodne ziemie
- Zatrute rzeki
- Zanieczyszczone powietrze

W 1957 r. ekspedycja w Oceanie Spokojnym odkryła najgłębsze miejsce na kuli ziemskiej - Rów Mariański (11 022 m). Wkrótce Szwajcar Jacques Piccard i Amerykanin Don Walsh opuścili się na batyskafie na dno tego rowu i przeprowadzili tam badania
Znany badacz głębin morskich Jacques-Yves Cousteau znaczną część swego życia spędził pod wodą, badając życie w oceanach i morzach
Ekspedycje naukowe zajmują się także badaniem przestrzeni wodnych. Ich uczestnicy odkryli nieznane dawniej:
- Podwodne grzbiety górskie
- Wyspy
- Głębokie rowy oceaniczne

Życie człowieka oraz jego działalność gospodarcza w dużym stopniu zależy od stanu powłoki powietrznej naszej planety
Bardzo ważne jest badanie przestrzeni powietrznej w celu zapobiegania jej zanieczyszczeniu. Powietrze skażone przez dymy przedsiębiorstw i spaliny samochodów jest bardzo szkodliwe dla zdrowia człowieka
Obserwacją jej stanu w wielu miejscach na kuli ziemskiej zajmują się stacje meteorologiczne. Na podstawie ich obserwacji przewiduje się pogodę
Szczególnie ważne jest przewidywanie niesprzyjających zjawisk atmosferycznych takich jak:
- Burze
- Zamiecie
- Grad

Kontynent znajdujący się w oddali od zamieszkałych przez człowieka miejsc na Ziemi przez dłuższy czas pozostawał niezbadany. Nie sprzyjały badaniom bardzo surowe warunki naturalne: mrozy poniżej 80°C a także silne wiatry
Stałe badania Antarktydy prowadzone są dopiero od pół wieku
Na kontynencie oraz na przyległych wyspach różne kraje urządziły swe stacje naukowo-badawcze. Na jednej z nich - na stacji „Akademik Wernadskyj” od 1996 r. przeprowadza swe badania Ukraina
Współczesne badania pozwoliły ustalić, że Antarktyda jest pokryta pancerzem lodowym o grubości powyżej 2 km. Jej ogromna pokrywa lodowa wywiera wpływ na pogodę i klimat innych kontynentów
Kontynuowanie badań pokrywy lodowej może okazać się kluczem do odkrycia przeszłości nie tylko Antarktydy lecz także całej Ziemi

W 1957 roku ziemianie wypuścili w kosmos pierwszego sztucznego satelitę Ziemi, a nieco później statek kosmiczny z pierwszym człowiekiem na pokładzie. Odtąd zaczęła się era kosmiczna w badaniu kuli ziemskiej
W 1997 r. obywatel Ukrainy Leonid Kadeniuk był w kosmosie w składzie międzynarodowej ekipy amerykańskiego statku kosmicznego
Kosmonauci w ciągu bardzo krótkiego czasu (90 min) dokonują kosmicznej podróży dookoła Ziemi, na której poznanie ludzkość straciła tysiąclecia
Na orbicie Ziemi teraz stale przebywa tysiące satelitów. Aparaty kosmiczne są wyposażone w specjalne przyrządy do fotografowania. Zdjęcia szybko, a co najważniejsze bezpiecznie przekazują wiadomości o rejonach klęsk żywiołowych
Satelity meteorologiczne „oglądają” ziemię i określają stopień zachmurzenia i zasięg pokrywy śniegowej
Zdjęcia satelitarne pomagają nie tylko przewidywać pogodę, znajdować złoża kopalin użytecznych, lecz także określać rozprzestrzenienie pożarów leśnych i stopień zanieczyszczenia powierzchni ziemskiej. Dzięki nim powstają dokładne mapy Ziemi
Z kosmosu udało się obejrzeć trudno dostępne zakątki Ziemi:
- Wysokie góry
- Obszary polarne
- Przestrzenie oceanów
- Lasy
- Pustynie
Aparaty kosmiczne wykorzystuje się do obserwacji żywiołowych zjawisk:
- Wybuchów wulkanów
- Powodzi
- Spadania lawin śnieżnych
- Huraganów

Kiedyś podróże były podstawowym źródłem informacji o różnych krajach. W dzisiejszych czasach dynamicznie rozwija się turystyka, każdy człowiek może zorganizować podróż, a cel podróży może być różny
Wszystkie podróże mogą służyć rozszerzeniu wiedzy o Ziemi
Niezależnie od celu i miejsca podróży uważni obserwatorzy zawsze:
- Odkryją cechy szczególne ukształtowania powierzchni i zbiorników wodnych
- Zobaczą niewidziane dotąd rośliny i zwierzęta
- Poznają tradycje ludowe, cechy gospodarki i transportu oraz zabytki

Współczesne badania są ściśle związane z wykorzystaniem bogactw naturalnych i ochroną środowiska
Badania geograficzne Ziemi trwają nadal. Podstawowe ich obiekty w dzisiejszych czasach to:
- Antarktyda
- Ocean Światowy
- Atmosfera
- Litosfera