KABANATA 34-35

KABANATA 34

-Nanananghalian ang mga mayayaman sa lalawigan. (Kapitan T., Alperes, Alkalde, etc.)

-Nakatanggap si KT ng telegrama tungkol sa nasa bahay manunuluyan ni KT ang Heneral ay siya’y umalis sa hapag.

-Nakatanggap rin ang ibang tao ng telegrama.

-Sinabi ng Alkalde sa kaniyang mga kasama na mamaya ituloy ang pagkain, dahil mamayang ikaapat ng hapon dating ng Heneral.

-Dumating si PD at ito’y nakangiti nang mapanlibak. Lahat ay masayang bumati maliban kay Ibarra.

-Sinabi ng Alkalde kay PD na binabanggit ni CI ang arkitektong nagsitulong sa kaniyang binabalak nang dumating ang iyong Reverencia.

-Tugon ni PD, siya’y walang alam sa arkitektura ngunit binabaliwala niya ang mga arkitekto at dinudusta (scolded) niya ang mga mangmang na nagpapagawa sa kanila.

-Tugon ng Alkalde, ngunit ang isang paaralan na itinatayo ni CI ay nangangailangan ng dalubhasa (expert).

-Sabi ni PD, ano bang dalubhasa, iyan ay higit na kamangmangan ng hangal kaysa Indio na nakapapatayo ng sariling nilang bahay.

-Sa kabilang table, ang lahat ay lumingon kay CI na noon ay namumutla, ngunit nagpatuloy nang wari’y nakikipagmabutihan kay MC.

-Sabi ni PD, ang mga Indio ay natutong nang bahagya (barely) at itinuturi na syang duktor, lalo na siya’y napunta sa Espanya.

-Sabi ni PD, “At silang lahat ay magbabayad. (Indio). DIYOS ANG MAKAPANGYAYARI at upang huwag natin makita ang kahihinatnan (consequence) ay kailangan tayo’y maging bulag. Ang mga ama ng mga tao sukab ay pinaruruhasan na ngayon pa lamang… namamatay sa bilangguan at walang mahigang—” (Tinutukoy nya si CI)

-Hindi na natapos si PD. Nang mabanggit ang ama ni CI, biglaang sya sinuntukan sa ulo ni CI at agad nahilo si PD. Wala niisa ang kayang namagitan.

-Sabi ni CI, “lumayo ka PD, kung ayaw mo na mamatay”

-Nawala sa sarili si CI. Wala nais umawat dahil sa kutsilyong dala ni CI.

-Sabi ni CI, “ikaw ay isang sugo ng kabanalan, ang bibig ay puno ng pananalig (faith), ngunit ang puso ay puno ng imbi at lusak. Hindi mo man lamang naisip ang IYONG ama, ni ang kahalagahan niya sayo. Sa pagtitipong ito, ang mga naririto, wala kang katulad ni isa man sa kanila.”

-Sa pag-aakalang papatayin ni CI si PD, may mga lumapit pero sabi ni CI, “Huwag kayong lalapit. Takot ba kayo na madudumihan ng masamang dugo ang aking kamay? Inalipusta (Insulted) niya ang aking ama, siniraan, inusig, at ginamit ang mga mangmang laban sa kanya at ginamit ang kapangyarihan ng isang pari, nilapastangan ang kaniyang libingan, nilait ang kaniyang alaala, at ngayon ang kaniyang anak ay pinag-uusig.”

-Itatarak na lamang ni CI ang kutsilyo nang mabilis na namagitan si MC. Nawalan ng lakas si CI sa titig ng kasintahan at unti-unting lumuluwag ang hawak nya kay PD. Nabitawan ni CI ang kutsilyo at tinakpan nya ang kaniyang mukha at umalis ng parang baliw si CI.

KABANATA 35

-Iba-ibang balita ang mabilis na kumalat sa buong bayan ukol sa naganap na pangyayari sa pagitan ni Padre Damaso at ni Ibarra.

-Sabi ng isang lalaki, mabuti nga daw sa kaniya (Padre D.). Nagbayad na siya ng mga marami niyang utang. Kaninang umaga may ginawa syang hindi mabuti sa kumbento.

-Sa mga matatanda naman, na naghihintay sa pagdating ng Heneral, iba ang kanilang palagay: Sabi ng isa, hindi natin alam kung sino maysala. Kung nakapagtimpi man si CI ay sana’y…; Sabi ng Tenyete(?), ang nangyari ay kabaligtaran. Si PD ay nag-iisip bata at si CI ay nag iisip matanda.; Sabi ng isa, ang wika nyo’y umawat maliban kay MC. Iyan ay higit pa na makasasama sa binata. Hindi sya mapapatawad dahil sa takot niya.

-Ang mga matatandang babae ay may kanilang kuro-kuro.

-Sa ilalim ng isang tolda, usapan ng mga taga-bukid. Sabi ng isa, “Sa nangyaring ito’y hindi matutuloy ang pagtatayo ng paaralan.”. “Sino ang nagbalita nan sayo?”, “Ako ang nagbabalita sayo.” sabi ng isang lalaki, “Si CI ay tinatawagan ng pilibustero ng mga paring puti. Wala nang paaralan.”