Script podcast

Olivia:
Nederlandstaligen kunnen het afrikaans grotendeels begrijen, toch zijn er enkele seciale kneerken. LAten we die alvast eens besreken. luister aa naar deze zin aten we het even over de kenmerken van het Afrikaans hebben. Er komt veel overeen met het Nederlands, maar toch zijn er een aantal grote verschillen. Luister even naar deze zin:

Voorlezen?
"Hierdie keer wil ek 'n koekie bestel."

Olivia:
In het Nederlands zeg je: "Deze keer wil ik een koekje bestellen." Hierbij zijn al meteen een paar typische verschillen tussen het Afrikaans en het Nederlands.

Eerst het woord "hierdie". In het Afrikaans wordt geen onderscheid meer gemaakt tussen "deze" en "dit", want beide worden gewoon "hierdie".

Dan het bepaalde lidwoord. In het Nederlands hebben we "de" en "het", maar in het Afrikaans is er nog maar één bepaald lidwoord: "die". Dat maakt alles een stuk eenvoudiger.

Dan hebben we het werkwoord, "wil". In het Nederlands zeggen we "ik wil", maar "jij wilt". In het Afrikaans is dat niet nodig. Werkwoorden worden niet vervoegd, alleen de stam wordt gebruikt. "Wil" blijft gewoon "wil", ongeacht de persoon. Het onderscheid tussen regelmatige en onregelmatige werkwoorden is ook verdwenen. Alle sterke werkwoorden (behalve een paar uitzonderingen) zijn zwak geworden (vinden, gevind): Elk werkwoord heeft dus nog maar 2 vormen: stam en voltooid deelwoord.

En dan "koekie". De verkleinvorm "-je" in het Nederlands wordt in het Afrikaans "-ie". Dus geen "koekje", maar "koekie". Dat klinkt wat schattiger, toch?

Amber:
Dus als ik nu zeg "Ek wil 'n hamburger by die restaurant eet." betekent dat eigenlijk gewoon "ik wil een hamburger eten in het restaurant."

Olivia:
Precies! Wist je dat het niet uitmaakt of je ou of au gebruikt in het Afrikaans? En voor g en ch wordt steeds g gekozen tenzij het een leenwoord is. Maar er zijn nog meer verschillen. Laten we eens kijken naar de volgende zin:

"Na skool stap ons tweetwee verby die hoetel."

Wat opvalt, is dat het Afrikaans de spelling en uitspraak een stuk makkelijker maakt. Bijvoorbeeld "school" wordt "skool", omdat de "sch"-klank is vervangen door een simpelere "sk". Dit zie je ook bij woorden als skraaif "skryf" in plaats van "schrijven". De letter c is volledig uit het Afrikaans verdwenen.

Een niet-beklemtoonde korte o zoals in hotel wordt in het Afrikaans uitgesproken als een oe, hoe-etel wordt meestal toegekend aan de Portugese invloed.

Een ander verschil is de "ij" die in het Afrikaans een "y" wordt. "Voorbij" wordt dus verbaai"verby".

Ook de meervouden zijn anders, in het Nederlands zeg je "apen", maar in het Afrikaans is dat aupe "ape". Meervouden eindigen hier vaak op "-e" of "-s" in plaats van "-en".

Typisch voor het Afrikaans zijn reduplicaties of verdubbelingen. Ze komen voor bij alle woordsoorten en drukken verschillende betekenissen uit: twejetweje tweetwee betekent per twee.

Amber:
Die elementen maken het eigenlijk wel uniek!

Olivia:
Klopt! Maar er is nog een ander opvallend verschil, en dat zie je in deze zin:

"Ons gee blomme en 'n woordeboek vir ons onderwyser"

In het Nederlands zeg je: "Wij geven bloemen en een woordenboek aan onze leerkracht."

Wat hier opvalt, is dat het voornaamwoord "ons" in het Afrikaans "wij" betekent, terwijl "ons" in het Nederlands een bezittelijk voornaamwoord is, zoals in "ons huis". In het Afrikaans worden "wij" en "ons" dus samengevoegd tot één vorm.

Dan heb je het werkwoord gehe "gee". Een g of een v tussen 2 klinkers kan in het Afrikaans soms wegvallen. Het werkvoord geven wordt dus gee. Ook woorden met veel medeklinkers bij elkaar worden gelijkaardig vereenvoudigd, dat zijn clustervereenvoudigingen

En dan het woordje fer "vir". In het Nederlands zeg je "aan onze leekracht", maar in het Afrikaans gebruik je "vir". "Vir ons onderwyser" betekent dus "aan onze leerkracht".

Ook opvallend is dat de tussen-n in samenstellingen wegvalt, woordenboek is dus woordeboek geworden.

Amber:
Dus als ik zeg "Ek gee 'n geskenkie vir my ma." dan zeg ik eigenlijk "Ik geef een cadeautje aan mijn moeder."

Olivia:
Exact!

Om kort even enkele elementen samen te vatten:
– De spelling en uitspraak zijn vereenvoudigd en liggen dichter bij de werkelijke uitspraak.
– Er zijn minder lidwoorden, alleen "die" blijft over.
– Meervouden eindigen vaker op "-e" of "-s".
– Verkleinwoorden krijgen "-ie" in plaats van "-je".
– En, fun fact: Afrikaans gebruikt vaak tweeledige negatie, zoals "Dit is nie mooi nie."

En nog een laatste tip mocht je naar zuid-afrika gaan: let goed op hoe je je cijfers schrijft want in Zuid-Afrika wordt de één zonder haakje bovenaan geschreven (als een I dus) en de zeven zonder dwarsstreepje door het opstaande beentje (als een 7, net zoals in een typoscript). Een handgeschreven één (als 1, met een haakje bovenaan) kan door een Zuid-Afrikaan makkelijk als een zeven geïnterpreteerd worden en tot financiële misverstanden leiden.