FILIPINO SA PILING LARANGAN

LAYUNIN NG PAGSULAT

• personal o ekspresibo - based on writer’s personal perspective

• panlipunan o sosyal - to communicate with other people or the society they live in

KAHALAGAHAN NG PAGSULAT

1. Masasanay ang kakayahang mag-organisa ng mga kaisipan at maisulat ito sa pamamagitan ng obhetibong paraan - to organize thoughts and write them in an objective manner

2. Malilinang ang kasanayan sa pagsusuri ng mga datos na kinakailangan sa isinasagawang imbestigasyon o pananaliksik - the skill of analyzing data required for the investigation or research will be developed

3. Mahuhubong ang isipan ng mga mag-aaral sa mapanuring pagbasa sa pamamagitan ng pagiging obhetibo - The students’ mind will be shaped in critical reading by being objective in presenting thoughts to be written based on the information gathered

4. Mahihikayat at mapauunlad ang kakayahan sa matalinong paggamit ng aklatan sa paghahanap ng mahahalagang datos - The ability to use the library wisely in finding important data

5. Magudulot ito ng kasiyahan sa pagtuklas ng mga bagong kalaman at pagkakaroon ng pagkakataong makapag-ambag ng kaalaman sa lipunan - discovering new knowledge and having the opportunity to contribute knowledge to society

6. Mahuhubong ang pagpapahalaga sa paggalng at pagkilala sa mga gawa at akda ng kanilang pag-aaral at akademikong pagsisikap - the appreciation for respecting and recognizing the works of their studies and academic efforts will be developed

7. Malilinang ang kasanayan sa pangangalap ng mga impormasyon mula sa iba’t ibang batis ng kaalaman para sa akademikong pagsusulat - The skill of gathering information from various sources of knowledge for academic writing will be developed.

   GAMIT SA PAGSULAT

   • wika - language

   • paksa - topic

   • layunin - purpose

   PARAAN NG PAGSUSULAT:

   • paraang impormatibo - give information

   • paraang ekspresibo - express own opinion

   • paraang naratibo - to tell a story or event

   • paraang deskriptibo - to describe the characteristics, form, shape, or events

   • paraang argumentatibo - to encourage or persuade a reader

   • kasanayang pampagisip - writer must have the ability to analyze or examine data, be logical and objective

   • kaalaman sa wastong pamamaraan ng pagsulat - sufficient knowledge of language and rhetoric

   • kasanayan sa paghabi ng buong sulatin - ability to lay out information

   URI NG PAGSULAT

   • malikahing pagsulat - creative writing

   • teknikal na pagsulat - studying a project or developing a study needed to SOLVE a problem or issue

   • propesyonal na pagsulat - writing or studying about the chosen PROFESSION

   • diyornalistik na pagsulat - writing news, editorial, feature, articles and more

   • reperensyal na pagsulat - to acknowledge sources of knowledge or information in the preparation og concept papers/theses

     -also recommend resources to others

   • akademikong pagsulat - giving support to the ideas being argued

MGA KATANGIANG DAPAT TAGLAYIN NG PAGSULAT

• Obhetibo

• Pormal

• Maliwanag at organisado

• May paninidigan

• May pananagutan

IBA’T IBANG URI NG AKADEMIKONG PAGSULAT:

• abstrak

• sintesis/buod

• bionote

• panukalang proyekto (project proposal)

• talumpati (speech)

• adyenda (agenda)

• katitikan ng pulong (minutes of the meeting)

• posisyong papel (position paper - an essay that presents an arguable opinion about an issue)

• replektibong papel (reflective paper - an essay that requires you to express your opinion on a topic)

• photo essay

• travel essay

MGA URI NG PAGLALAGOM

1.) ABSTRAK - uri ng lagom na karaniwang ginagamit sa pagsulat ng mga akademikong papel tulad ng tesis, lektyur, at mga report

-kadalasang nasa unang bahagi ng pananaliksik pagkatapos ng title page

-naglalaman ng pinakabuod (summary) o buong akdang akademiko o ulat

layunin ng abstrak:

-mapaikli o mabigyan ng buod ang mga akademikong papel (to give a summary to academic papers)

-tinataglay nito ang mahahalagang elemento o bahagi gaya ng introduksyon, kaugnay na literature, metodolohiya, resuta, at konklusyon (even though its short, it contains important elements)

katangian ng abstrak:

-hindi gaanong mahaba (100-500 words, usually 1 page only)

-walang nakasulat na opinyon. lahat ay nakabatay sa katotohanan

-nakasulat sa iaktlong panauhan (3rd person POV: siya, niya, kanya)

-organisado sa pagkakasunod-sunod ng nilalaman

mga dapat tandaan sa pag gawa ng abstrak:

-lahat ng detalye na ilalagay ay dapat makikita sa kabuoan ng papel

-iwasan ang paglalagay ng mga statistical figures table

-gumamit ng mga simple at direktang pangungusap

-maging OBHETIBO

-gawin maikli ngunit komprehensibo (the reader understands the content and purpose of the study)

mga hakbang sa pagsulat ng abstrak:

-basahing mabuti at pag-aralan ang papel

-isulat ang mga pangunahing ideya

-buoin ito ayon sa pagkakasunod sunod (chronological order)

-iwasang maglagay ng ilustrasyon maliban kung kailangan talaga

-suriing mabuti

-isulat ang pinal na sipi

2.) SINOPSIS - uri ng paglalagom na kalimitang ginagamit sa akdang nasa tekstong naratibo tulad ng kwento, salaysay, nobela, dula, at iba pa

mga katangian ng sinopsis:

-isang talata (paragraph) oilang pangungusap lamang

-maibuod ang nilalaman ng akda gamit ang SARILING SALITA

- payak ang mga salitang gagamitin

llayunin ng sinopsis:

- maisulat ang pangunahing ideya (write the main idea by defining the thesis statement)

mga dapat tandaan sa pag gawa ng sinopsis:

-gumamit ng ikatlong panauhan

-isulat batay sa tono ng orihinal na pagkakasulat nito

-describe the roles and problems faced by the main characters

-use appropriate transitional words sa pang-ugnay ng mga pangyayari

-tiyaking wasto ang gramatika, spelling, at punctuation

-isulat ang sangguniang ginamit o references

mga hakbang sa pagsulat ng sinopsis:

-basahin at unawaing mabuti ang buong akda

-suriin at hanapin ang pangunahing ideya at suportang ideya

-magtala at gumawa ng balangkas (outline)

-isulat sa sariling pangugusap at WAG lagyan ng sariling opinyon

-ihanay ang ideya sang-ayon sa orihinal

-basahin muli

3.) BIONOTE - isang uri ng lagom na ginagamit sa pgsulat ng personal profile ng isang tao

-nilalaman ng buod ng kanyang academic career

katangian:

-higit na maikli kumpara sa talambuhay, autobiography at biography

llayunin:

-ginagamit sa pag-gawa ng bio-data, resume, o upang ipakilala ang sarili para sa PROPESYONAL na layunin

-maipakilala ang sarili sa pamamagitan ng pagbanggit ng mga personal na impormasyon tugkol sa sarili

dapat tandaan:

-isulat ito nang maikli (resume-200 salita, networking site- 5-6 na pangungusap)

-magsimula sa pagbanggit ng mga personal na impormasyon, interes, at tagumpay

-isulat gamit ang IKATLONG panauhan

-gumamit ng mga payak na salita

-basahin muli

-can be passed on to others to ensure its accuracy

4.) MEMORANDUM - nagmula sa salitang latin na memoro na ang ibig sabihin ay “bigyang paalala” or to remember

-nagbibigay kabatiran tungkol sa gagawing pulong o paalala sa mahalagang impormasyon,gawain,tungkulin o utos (provides information)

-nakasaad anf layunin o pakay ng gagawing miting

-ang pagsulat nito ay maituturing na isang sining (art)

-ito ay hindi liham (letter) at maikli lamang

-layunin nito magbigay ng mga anunsiyo o magbaba ng mga patakaran na kinakailangan mabatid ng lahat (announcements or rules that everyone needs to know)

iba’t ibang kulay:

• puti - karaniwang ginagamit sa pangkalahatang kautusan, direktiba, o impormasyon (general orders or information)

• pink/rosas - ginagamit para sa request o order na galing sa purchasing department

• dilaw/luntian - ginagamit naman para sa mga memo na galing sa marketing at accounting department

iba’t ibang uri:

• kahilingan (request)

• kabatiran (information)

• pagtugon (response)

5.) ADYENDA - naglalahad ng mga paksang tatalakayin sa pulong.

-nagbibigay impormasyon sa mga taong kasangkot sa mga temang pag-uusapan at sa mga usaping kailangan ng pansin at pagtugon (to people involved on the themes to be discussed and issues that require attention)

kahalagahan:

-maayos na pagtakbo ng pagpupulong at lahat ng kasama ay patungo sa isang direksyon (smooth flow of the meeting)

-mas mabilis matatapos ang pagpupulong kung alam ng lahat ang lugar ng pagarausan (location), oras ng pagsisimula at pagtatapos, ang mga kailangang talakayin (topics to be discussed), at ang maaring kalabasan ng pulong (outcome of the meeting)

epekto ng hindi paghahanda:

-nawawala sa pokus ang mga kalahok

-tumatagal ang pagpupulong ay sayang ang oras ng mga kalahok

nilalaman ng adyenda:

- saan at kailan idaraos ang pagpupulong? anong oras ito magsisimula at magtatapos? (location and time)

-ano-ano ang mga layuning inaasahang matamo sa pulong? (objectives expected to achieve)

-ano-ano ang mga paksang tatalakayin at ilang oras ang igugugol para sa bawat paksa? (what topics will be discussed and how much time is spent on each?)

hakbang sa pag gawa ng adyenda:

1. magpadala ng memo (papel o email)

2. ilagay na kailangan nilang magbigay ng tugon (response is needed)

3. gumawa ng balangkas (outline of topics to discuss)

4. ipadala ang sipi ng adyenda sa mga dadalo bago ang takdang-araw (send a copy before the due date)

5. sundin ang ginawang agenda sa pulong (follow the agenda you created)

6.) KATITIKAN NG PULONG - paglalagom sa mahahalagang tinalakay sa isang miting

-pagbuod ng mahahalagang napagusapan (summary of important things discussed in a meeting)

kahalagahan:

-ito ang magpapaalam sa mga sangkot ng pulong sa mga nagyari rito (inform the meeting participants of what happened)

-nagsisilbing permanenteng record (permanent record)

-maaring magkaroon ng nahahwakang kopya ng mga nangyaring komunikasyon (tangible copy of the communication that occured)

-hanguan ng mga impormasyon para sa susunod na pulong (provide information for the next meeting)

-magpapaalala sa mga indibidwal ng kanilang responsibilidad sa gawain (remind individuals of their responsibilites in a task)

gabay sa pagsulat:

-bago ang pulong, lumikha ng template at basahin ang inihandang agenda (make template based on the agenda)

-habang nagpupulong (DURING), hindi kailangan itala ang bawat salita. magpokus sa pag-unawa sa pinag-usapan at pagtala ng mga desisyon (focus on understanding what was discussed and recording discussions)

-pagkatapos ng pulong (AFTER), review what was written. lumapit at magtanong agad kung may hindi naintindihan. give it to the meeting attendees once the copy is completed

mga parte:

-heading

-mga kalahok o dumalo

-pagbasa at pagpapatibay ng katitikan ng pulong (reading and approval of previous meeting minutes)

-usaping napagkasunduan

-iskedyul ng susunod na pulong

-pagtatapos

-lagda (signature of the person who took the minutes and when they were submitted)

7.) PANUKALANG PROYEKTO - detalyadong deskripsyon ng isang serye ng mga aktibidad na naglalayong maresolba ang isang tiyak na problema (detailed description of a series of activities aimed at solving a specific problem)

layunin:

makatulong at makalikha ng positibong pagbabago

katangian:

nangangailangan ng sapat na kaalaman, kasanayan (skills), at sapat na pagsasanaysay (training)

mga dapat gawin:

1. pagsulat ng panimula

   -identify the needs of the community

   -the needs will be the basis for the written proposal

   -start by answering the questions: pangunahing suliranin at solusyon

2. pagsulat ng katawan

   a. layunin - mga bagay na gusto mong makamit

   b. plano na dapat gawin - plan of action kung saan naglalaman ng hakbang na isasagawa upang malutas ang problema

   c. badyet - talaan ng mga gasutin na kakailanganin sa pagsasakatuparan ng layunin (expenses required to achieve the goal)

3. paglalahad ng benepisyo ng proyekto at makikinabang

   -kadalasan ang panukalang proyekto ay naaaprubahan kung malinaw nakasaad dito kung sino ang matutulungan ng proyekto at kung paano ito makakatulong sa kanila

balangkas ng pangunahing proyekto

1. pamagat - malinaw at maikli

2. pangalan ng nagpadala - address and name of the sender

3. petsa - day when the proposal was submitted

4. haba ng panahonng gugulin para sa proyekto - project duration, where the problem lies, and why the project needs to be done

I. problem statement

II. objective

III. action plan

IV. budget

V. benefits