Przedsiębiorczość

PRZEDSIĘBIORCA

• Definicja: Osoba odpowiedzialna za wymianę i obieg dóbr, poszukująca szans rynkowych, niepewna zysków (źródłosłów: francuski entrepreneur).

Cechy Przedsiębiorcy

• Wiara we własne siły:
  • Optymizm, entuzjazm.
  • Niezależność, indywidualność.
• Orientacja na zadania i rezultaty:
  • Potrzeba osiągnięć.
  • Orientacja na zysk.
  • Wytrwałość, upór, determinacja, energia, konsekwencja, inicjatywa.
• Podejmowanie ryzyka:
  • Zdolność do podejmowania ryzyka i wyzwań.
• Przywództwo:
  • Zachowania przywódcze.
  • Umiejętność współpracy, otwartość na sugestie i krytykę.
• Oryginalność:
  • Innowacyjność, kreatywność, otwartość umysłu, niezawodność, wszechstronność.
  • Dążenie do posiadania informacji.
• Zorientowanie na przyszłość:
  • Umiejętność postrzegania otoczenia i przewidywania skutków działań.

Przedsiębiorca organizuje przedsięwzięcia rynkowe, ponosi ryzyko w oczekiwaniu na sukces. Najważniejszym przejawem jest utworzenie przedsiębiorstwa.

Role Przedsiębiorcy

• Osoba ponosząca ryzyko.
• Inwestor.
• Organizator.
• Menedżer.
• Innowator.
• Osoba dostarczająca kapitał.
• Osoba podejmująca decyzje.
• Nadzorca.
• Organizator i koordynator zasobów ekonomicznych.
• Właściciel przedsiębiorstwa.
• Arbitier (dokonuje wyboru spośród alternatywnych zastosowań zasobów).
• Osoba energiczna, podejmująca umiarkowane ryzyko.
• Osoba korzystająca z okazji.
• Osoba podejmująca inicjatywy, akceptująca ryzyko, kreująca nowe wartości.
• Definicje przedsiębiorcy różnią się w zależności od ekonomistów, psychologów, ludzi biznesu i polityków.

Osoba Ponosząca Ryzyko

• Podejmuje decyzje w warunkach niepewności.
• Ryzyko może być rozłożone na wspólników lub umniejszone przez ubezpieczenia.

Inwestor

• Lokuje kapitał, skupia się na okazjach dających szybki zysk (spekulacje giełdowe, wykup przedsiębiorstw).

Organizator

• Tworzy nowe powiązania zasobów (pracy, materiałów, kapitałów).
• Wymaga kreatywności, pewności decyzji, umiejętności egzekwowania, porzucenia rutyny.
• Umiejętność pokonywania oporów zainteresowanych status quo.

Menedżer

• Posiada umiejętności administracyjne i kierownicze.

Innowator

• Wprowadza innowacje w poszukiwaniu zysku.
• Powinien być pionierem, a nie naśladowcą.

PRZEDSIĘBIORSTWO

Wybór Przedmiotu Działalności

• Wybierz dziedzinę, na której się znasz.
• Pamiętaj o cyklach koniunkturalnych i zmienności potrzeb klientów.
• Uwzględnij swoje zainteresowania i predyspozycje.
• Uwzględnij potrzeby kapitałowe, wymogi prawne, organizacyjne i techniczne.

Czynniki Przy Podejmowaniu Decyzji o Tworzeniu Własnego Przedsiębiorstwa

Lokalizacja i Obszar Działania

• Zasady lokalizacji:
  • Miejsca przy dużym ruchu ludności.
  • Punkty sprzedaży w ciągach handlowych lub centrach gospodarczych.
  • Sieci lokalizować w miastach, w pobliżu innych firm, przy ulicach handlowych, przy nowych osiedlach, w pobliżu klientów danej branży.
  • Na siedzibę wybierać znane miejscowości, ulice i place, w sąsiedztwie firm podobnych branż (kooperantów lub konkurentów).
  • Unikać osamotnienia.
  • Wybierać tylko miejsca z łatwym dojazdem i pełną infrastrukturą.
• Obszar działania:
  • Wielkość zależy od skali działania, musi być realnie zakreślony, aby można było badać rzeczywisty rynek i dostosowywać ofertę.
  • Wyznaczenie obszaru jest niezbędne do dalszych kalkulacji opłacalności.
• Popyt i podaż:
  • Nie wystarcza samo zbilansowanie istniejącego popytu z podażą. Trzeba pomyśleć o udoskonaleniach jakości wyrobów lub towarów.

Konkurencja

• Dobre rozpoznanie konkurencji pozwala wejść na rynek.
• Trzeba zbadać, czy sytuacja jest zbliżona do monopolu lub czy konkurencja jest „zorganizowania” – wtedy lepiej zrezygnować.

Ryzyko

• Im bardziej dostosowane założenia działalności do warunków, tym mniejsze ryzyko.
• Akceptowalność ryzyka:
  • Ryzyko do 20\% jest w pełni akceptowalne.
  • Ryzyko 20\%-50\% wymaga poprawek w planie działalności i/lub uwagi w jego realizacji; nie wymaga rezygnacji z pomysłu.
  • Ryzyko powyżej 50\% wskazuje na potrzebę rezygnacji.

Źródła Finansowania Rozpoczęcia Działalności

• Własne zasoby.
• Możliwość i warunki uzyskania kredytów.
• Możliwość zabezpieczenia kredytu lub uzyskania poręczeń.
• Możliwość pozyskania środków wspomagających, np. z PARP-u.
• Dobór odpowiedniej formy organizacyjno-prawnej (inwestorzy).

Opłacalność Ekonomiczna

• Konieczność skalkulowania przewidywanych przychodów i kosztów, z uwzględnieniem obliczeń własnych i zebranych opinii.

Zagrożenia i Bariery

• Silna, zorganizowana konkurencja.
• Ograniczenia popytowe.
• Biurokracja.
• Nadmierny fiskalizm.
• Drogie kredyty.
• Trudności w uzyskaniu kredytów.
• Trudności w uzyskaniu wypłat w ramach programów pomocowych.
• Niestabilność i niejasność prawa.

Własne Możliwości

• Zdolności organizatorskie.
• Umiejętność podejmowania decyzji.
• Stopień znajomości prawa.
• Podstawowa wiedza ekonomiczna.
• Rozumienie zasad działania firmy.
• Cechy osobowościowe.
• Przygotowanie i doświadczenie zawodowe w branży działania.

Podjęcie Decyzji

• Przemyśleć wszystkie aspekty działalności, zakładając skrajnie niekorzystne warunki.
• Uwzględniać czynniki pozaekonomiczne: społeczne, kulturowe, środowiskowe.
• Zestawić wszystkie ZA i PRZECIW.

Rozpoczęcie Działalności Gospodarczej

Nowa Działalność vs. Odkupienie Istniejącego Przedsiębiorstwa

• Przechodzenie od pomysłu przez procedury rejestracyjne do pozyskiwania pierwszych klientów i rozwoju.
• Zmniejszenie ryzyka poprzez zakup przedsiębiorstwa już funkcjonującego.
• Warianty wyboru:
  1. Współwłaściciel (kolejny wspólnik lub odkupienie udziałów).
  2. Jedyny właściciel: nabycie 1-osob. sp. z o.o. jako zorganizowanej całości (gdy spółka z większą liczbą wspólników – wszyscy musieliby zbyć swe udziały).
• Przejęcie firmy 1-osobowej nie jest możliwe z formalno-prawnego punktu widzenia (rejestrowana działalność gospodarcza osoby fizycznej nie może zostać przepisana na innego przedsiębiorcę ze względu na niepodzielność majątku własnego przedsiębiorcy i majątku firmy).
• Możliwy zakup aktywów (np.: maszyn, nieruchomości, znaków towarowych).

Korzystanie z Franchisingu

• Metoda prowadzenia działalności opartej na umowie podpisanej pomiędzy dwiema stronami: franchisodawcą i franchisobiorcą.
• Franchisobiorca otrzymuje prawo do korzystania ze znaku towarowego franchisodawcy, zobowiązując się do uiszczania opłat.
• Rodzaje franchisingu:
  • Formy czyste:
    • Franchising usługowy.
    • Franchising przemysłowy.
    • Franchising dystrybucyjny.
  • Formy mieszane:
    • łączenie różnych form aktywności, np.: produkcji ze sprzedażą detaliczną czy sprzedaż z usługami.

Umowa Franchisingu

• Umowa nienazwana, można ją formułować w dowolny sposób, pod warunkiem że zapisy umowy nie będą sprzeczne z obowiązującymi przepisami.

Zalety Systemu Franchisingowego dla Biorcy

• Możliwość korzystania ze znaku towarowego.
• Można liczyć na dużą grupę klientów przywiązanych do danej marki.

Wady Systemu Franchisingowego dla Biorcy

• Konieczność uiszczania opłat (wstępna, bieżąca, fundusz reklamowy).
• Spełnienie wymagań franchisodawcy (status prawny, lokalizacja, wielkość lokalu).
• Akceptacja lokalu i narzuconego wystroju wnętrza.

System Franchisingowego dla Franchisodawcy

• Szkolenia.
• Przekazanie podręcznika operacyjnego (podręcznika franchisingowego).
• Działania marketingowe.
• Niektóre sieci oferują prawo do wyłączności działania.

Zalety dla Dawcy

• Korzyści finansowe.
• Rozwój w oparciu o cudze środki.
• Zwiększa się rozpoznawalność i renoma marki.
• Możliwość kontroli placówek franchisingowych.

Firmy Rodzinne – Problem Sukcesji

• Znaczenie sukcesji w polskich przedsiębiorstwach rodzinnych wzrasta.
• Sukcesja obejmuje elementy zarządzania: strategię firmy, strategię personalną, kulturę organizacyjną i strukturę własności.
• Proces sukcesji trwa nawet kilkadziesiąt lat. Przejęcie przedsiębiorstwa przez następcę stanowi końcowy akt procesu sukcesji.
• Tylko około 50\% przedsiębiorstw rodzinnych dochodzi do momentu sukcesji, a tylko 15\% przechodzi do trzeciego pokolenia.
• Firmy rodzinne stanowią swoisty inkubator i kolebkę przedsiębiorczości.

Model Sukcesji z „Ojca na Syna” (siedem faz)

• Przed biznesowa.
• Wprowadzająca w biznes.
• Wprowadzająca funkcjonalna.
• Funkcjonalna.
• Zaawansowana funkcjonalna.
• Wczesna sukcesja.
• Dojrzała sukcesja.

Czynniki Determinujące Jakość Sukcesji

• Zmiennych indywidualnych.
• Czynniki relacyjne.

Konstytucje Rodzinne (lub protokoły rodzinne)

• Praktyka powszechna w firmach rodzinnych z wielu krajów.
• Konstytucja rodzinna jest oświadczeniem zasad, które określają zaangażowanie w podstawowe rodzinne wartości. Zawiera m.in.: wizję, strategię, politykę podziału zysku, sposoby rozwiązywania sporów.
• Określa role, skład oraz zakres władzy kluczowych struktur/organów nadzoru w firmie.
• Dokument powinien zostać ratyfikowany na pierwszym spotkaniu rodzinnego zgromadzenia przez całą rodzinę.

Firma, Umowa, Chałupnictwo

• Osoba, która osobiście wykonuje zlecone zadania i uzyskuje z tego tytułu dochody – nie musi nigdzie rejestrować tego rodzaju aktywności.
• Aktywność osobista powstała na potrzeby rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych.
• Osobiście można wykonywać dzieła m.in. artystyczne, literackie, świadczyć usługi trenerskie, naukowe i inne.
• Aby rozróżnić aktywność wykonywaną osobiście od działalności gospodarczej istotne jest ustalenie:
  • stopnia odpowiedzialności,
  • zakresu odpowiedzialności,
  • rodzaju ponoszonej odpowiedzialności,
  • samodzielności,
  • ryzyka gospodarczego.
• W przypadku aktywności osobistej nie wchodzi w rachubę przyjmowanie przez wykonawcę odpowiedzialności wobec osób trzecich (spoczywa ona na zleceniodawcy).
• Osobę przyjmującą do wykonania określonego zadania na podstawie umowy cywilnoprawnej czy kontraktu menedżerskiego obciąża ryzyko gospodarcze związane z odejmowaną czynnością.
• Dodatkowo - PROCES TWORZENIA MAŁEGO PRZEDSIĘBIORSTWA –– umiejętność opisania zgodnie z procedurą rejestracji takiej firmy (materiał z projektu _ćwiczenia).

OSOBA NIEPEŁNOLETNIA A MOŻLIWOŚCI PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

• Rosnące zainteresowanie młodych własną działalnością biznesową.
• W 2024 r. podjęto prace nad zmianami przepisów prawa, bowiem nie wskazują one jednoznacznie na to, w jaki sposób osoby, które nie ukończyły jeszcze 18. roku życia, mogą prowadzić własną firmę.

Zauważane zjawiska:

• */ nadużywanie regulacji i prób omijania przepisów (na przykład pozorowanie zakładania działalności gospodarczej „w imieniu” kilkuletnich dzieci przez ich rodziców),
• */ utrudnianie osobom młodym, ambitnym rozpoczęcie działalności biznesowej jeszcze przed osiągnięciem pełnoletności.
  W praktyce - prowadzenie firmy przez nastolatka określa się jako utrudnione, ale możliwe.
  Zgodnie z przepisami przedsiębiorca to osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna, która prowadzi działalność gospodarczą i posiada zdolność prawną. A zdolność prawną każda osoba nabywa w chwili urodzenia.

Zdolność prawna

• Posiada ją każdy z nas od chwili przyjścia na świat aż do śmierci. Oznacza to, że posiadamy określone prawa i obowiązki, jak również możemy być właścicielami rzeczy oraz spadkobiercami.

Zdolność do czynności prawnych

• Ma zupełnie inne znaczenie i uzależniona jest m.in. od wieku osoby fizycznej. Jedynie w sytuacji, gdy ją posiadamy dysponujemy możliwością samodzielnego zawierania umów i zaciągania różnorodnych zobowiązań. Gdy kończymy 13 lat uzyskujemy ograniczoną zdolność do czynności prawnych, wówczas do wykonywania wszelkich działań prawnych i biznesowych musimy posiadać zgodę swojego przedstawiciela ustawowego, najczęściej rodzica.

Warunki do spełnienia przez osobę nieletnią:

• ukończyła 13 lat
• czynności związane z założeniem i prowadzeniem działalności wymagają każdorazowo zgody rodzica lub opiekuna prawnego,
• niepełnoletni figuruje w oficjalnych rejestrach pod własnym nazwiskiem a umowy z kontrahentami zawiera np.: za niego rodzic.

Ilość wnioskodawców składanych przez osoby nieletnie celem otwarcia firmy

• 2021 r. – 13 wniosków
• 2022 r. – 62 wnioski
• 2023 r. (od 1 do V) – 48 wniosków

Najczęstsze rodzaje podejmowane przez nieletnich m.in.

• Usługi fotograficzne
• Usługi komputerowe
• Usługi opiekuńcze
• Usługi rowerowe / naprawa rowerów / sprzętu sportowego
• Usługi ogrodnicze
• Sprzedaż produktów online
• Sprzedaż produktów z naturalnych składników
• Influencerzy youtuberzy,
• Młodzi artyści,
• Osoby działające w branży muzycznej

Zmiany od października 2024 mają wymóc na nastolatkach

• Konieczność posiadania zezwolenia na podjęcie lub wykonywanie działalności gospodarczej będzie mogło być wydane, o ile nie sprzeciwia się to dobru małoletniego oraz stopień rozwoju umysłowego, a stan zdrowia i stopień dojrzałości małoletniego będzie pozwalał na wykonanie działalności osobiście.
• Jak zapowiada resort rozwoju, małoletni biznesmeni nie będą musieli również płacić składek na ubezpieczenie społeczne, co ma być dodatkowym ułatwieniem w stawianiu pierwszych kroków w biznesie.
• Według wstępnych założeń, rozwiązania mają zacząć obowiązywać od października 2024 r.