Spreekwoorden en gezegden

Aan de bel trekken

• Duidelijk maken dat er iets aan de hand is; duidelijk maken dat er iets niet klopt.

Al draagt een aap een gouden ring, het is en blijft een lelijk ding.

• Wie zich mooi aankleedt wordt daarmee zelf nog niet mooi.

Als de kat van huis is, dansen de muizen op tafel.

• Als er geen toezicht is, doet iedereen zijn zin.

Als een God in Frankrijk leven

• Een aangenaam en zorgeloos leven hebben.

Als kat en hond leven

• Steeds ruzie hebben.

Beter een goede buur dan een verre vriend.

• Van mensen in je omgeving kan je meer hulp verwachten.

Beter één vogel in de hand dan tien in de lucht.

• Liever een beetje dan helemaal niets; kleine concrete resultaten zijn beter dan grootse plannen.

Blaffende honden bijten niet.

• Zij die het hardst roepen, zijn het minst gevaarlijk.

Boontje komt om zijn loontje.

• Hij krijgt wat hij verdient, de gevolgen zal iemand altijd wel een keer moeten gaan dragen.

Buiten de boot vallen

• Niet mogen meedoen aan iets.

De aap komt uit de mouw.

• De waarheid komt aan het licht.

De appel valt niet ver van de boom.

• Kinderen lijken vaak op de ouders.

De baard in de keel krijgen

• Overgang van kinderstem naar volwassen stem (vooral bij jongens).

De bloemetjes buitenzetten

• Feesten.

De bom is gebarsten.

• De (verwachte) problemen zijn begonnen.

De boot missen

• Te laat zijn.

De draad kwijt zijn

• De loop van het verhaal niet meer kunnen volgen.

De draak met iemand/iets steken

• Ergens niets van geloven en er grapjes over maken/spotten met iemand.

De druppel die de emmer doet overlopen

• Dat is maar een kleine ergernis, maar samen met wat er al gebeurd is, wordt het niet meer geaccepteerd.

De handen uit de mouwen steken

• Aan de slag gaan en aanpakken.

De kat uit de boom kijken

• Een afwachtende houding aannemen.

De koe bij de hoorns vatten

• Met de lastige zaak beginnen.

De kogel is door de kerk

• Men heeft een besluit genomen.

De nagel op de kop slaan

• Precies zeggen waar het op staat.

De pot verwijt de ketel dat hij zwart ziet.

• Een ander aanwijzen als schuldige, terwijl die zelf hetzelfde gedaan heeft.

De sigaar zijn

• Pech hebben.

De spuigaten uitlopen

• De grenzen van het toelaatbare worden overschreden.

De stoute schoenen aantrekken

• Iets doen wat moed vergt.

De toon aangeven

• Bepalen welke richting het op gaat.

Door de bomen het bos niet meer zien

• Door alle details het overzicht verliezen.

Door de mand vallen

• Betrapt worden.

Door de zure appel heen bijten

• Het onaangename doen of over zich heen laten gaan.

Door het oog van de naald kruipen

• Op het nippertje ontsnappen.

Een appeltje voor de dorst

• Een reserve voor moeilijke tijden die mogelijk nog gaan komen.

Een blok aan het been zijn

• Een last zijn.

Een boom van een vent

• Een heel grote man.

Een boompje opzetten (over)

• Een (informele) discussie starten.

Een ezel stoot zich geen tweemaal aan dezelfde steen

• Men maakt geen twee keer dezelfde fout.

Een gat in de lucht springen

• Heel blij zijn.

Een gat in zijn hand hebben

• Te veel geld uitgeven.

Een gegeven paard niet in de bek kijken

• Als men een geschenk krijgt, dan moet men niet zoeken of er hier of daar wat aan mankeert.

Een hart onder de riem steken

• Iemand moed inspreken.

Een kat in een zak kopen

• Iets kopen zonder het gezien te hebben - bedrogen worden.

Een knuppel in het hoenderhok gooien.

• De rust verstoren; opschudding onrust veroorzaken; een discussie op gang brengen.

Een lans voor iemand breken

• Het voor iemand opnemen, voor iemand je best doen diegene ergens mee te helpen iets te verkrijgen.

Een naald in een hooiberg zoeken

• Iets zoeken dat bijna niet te vinden is/ iets onmogelijks proberen.

Een vinger in de pap hebben

• Invloed hebben.

Een wolf in schaapskleren

• Een gevaarlijk persoon die zich onschuldig voordoet.

Eén zwaluw maakt de lente niet.

• Eén omstandigheid laat nog geen eindconclusie toe.

Elk vogeltje zingt zoals het gebekt is.

• Ieder laat zich uit op een wijze die door zijn eigen aard en opvattingen bepaald worden.

Er als de kippen bij zijn

• Er razendsnel bij zijn.

Ergens de buik van vol hebben

• Ergens genoeg van hebben.

Ergens je voeten aan vegen

• Iets doen zonder hoge kwaliteit af te leveren.

Ergens met je pet naar gooien

• Iets niet serieus nemen, een taak bijzonder slordig uitvoeren.

Gebakken lucht

• Onzin.

Geen blad voor de mond nemen

• Precies durven zeggen hoe er over iets gedacht wordt.

Geen katje om zonder handschoenen aan te pakken

• Geen gemakkelijk persoon.

Geen slapende honden wakker maken

• Beter niet over een bepaald onderwerp beginnen / aan mensen die ergens niets van weten en het er wellicht niet mee eens zijn, niets erover vertellen.

Geld over de balk gooien

• Geld verspillen.

Goed gemutst zijn

• Goedgezind zijn.

Haar op je tanden hebben

• Van zich af kunnen bijten.

Het been stijf houden

• Niet toegeven.

Het bloed kruipt waar het niet gaan kan.

• Iemand kan proberen zijn ware aard te verbergen, maar uiteindelijk zal toch uit allerlei dingen blijken hoe hij echt is.

Het geld groeit niet op de rug

• Geld komt niet zomaar binnen, er moet hard voor gewerkt worden.

Het hoofd boven water houden

• Financieel rondkomen, juist genoeg geld hebben om te kunnen leven.

Het zwarte schaap (van de familie)

• Iemand die een beetje buiten de familie staat qua gedrag.

Hoge bomen vangen veel wind.

• In een hoge positie heeft men ook veel verantwoordelijkheid.

Ieder huisje heeft zijn kruisje.

• Ieder gezin heeft eigen zorgen en problemen.

Iemand de deur wijzen

• Iemand wegsturen.

Iemand de mond snoeren

• Iemand (plots) doen zwijgen.

Iemand iets op het hart drukken

• Een ander heel nadrukkelijk zeggen wat hij wel of niet moet doen.

Iemand om de tuin leiden

• Iemand bedriegen, misleiden.

Iemand onder de duim houden

• Iemand in je macht hebben, iemand de baas zijn.

Iemand uit de tent lokken

• Iemand zover krijgen dat hij of zij iets doet of zegt, terwijl hij of zij dat eigenlijk niet wil.

Iemand van het kastje naar de muur sturen

• Iemand voor niets heen en weer laten lopen.

Iemand voor het lapje houden

• Iemand voor de gek houden, iemand iets wijsmaken.

Iemand zwart maken

• Slecht spreken over iemand.

Iets uit je duim zuigen

• Iets verzinnen.

In de nesten zitten

• In de problemen zitten.

In de put zitten

• Droevig, neerslachtig zijn.

In de wolken zijn

• Heel blij zijn.

In het land der blinden is eenoog koning.

• Als je de enige bent die iets van een bepaalde zaak afweet, dan lijkt het of je er erg veel verstand van hebt.

In het water vallen

• Falen (een opzet, een voornemen, een plan), mislukken, niet doorgaan.

In zak en as zitten

• Het helemaal niet meer zien zitten.

Je boekje te buiten gaan

• Zijn eigen terrein verlaten, zijn bevoegdheid te buiten gaan; spreken over zaken die niet aan de orde zijn of waarvan men geen verstand heeft.

Je eigen boontjes doppen

• Zelfstandig zijn.

Je hart vasthouden

• Je ernstig zorgen maken, bang zijn dat het mis gaat.

Je kop in het zand steken

• Doen alsof er geen gevaar dreigt en er niets aan doen.

Je sporen verdiend hebben

• Bewezen hebben dat je ergens goed in bent.

Je steentje bijdragen

• Ergens mee helpen, (financieel) bijdragen.

Je wilde haren verliezen

• Ouder en rustiger worden.

Liefde maakt blind.

• Door verliefdheid zie je de gebreken van een ander niet.

Met de gebakken peren zitten

• Voor de moeilijkheden opdraaien.

Met de hakken over de sloot

• Nipt, maar net, nauwelijks, op het nippertje.

Met de kippen op stok gaan

• Vroeg gaan slapen.

Met de neus in de boter vallen

• Onverwacht veel geluk hebben.

Met iemand een appeltje te schillen hebben

• Iets met iemand te bespreken hebben naar aanleiding van iets wat men die ander verwijt.

Met je mond vol tanden staan

• Niet weten wat zeggen.

Met je tijd meegaan

• Je telkens weer aanpassen aan hippe en nieuwe dingen terwijl je zelf steeds ouder wordt.

Na regen komt zonneschijn

• Na een periode van tegenslag, komt er een betere tijd.

Naar iemands pijpen dansen

• Alles doen wat een ander wil.

Naast je schoenen lopen

• Arrogant zijn.

Niet verder kijken dan je neus lang is

• Niet goed nadenken wat de gevolgen van iets zijn.

Olie op het vuur gooien

• Een al bestaande ruzie/gespannen situatie nog wat aanwakkeren.

Op eieren lopen

• Heel voorzichtig zijn (meestal zodat iemand niet boos wordt).

Op rozen zitten

• Onbezorgd en gelukkig zijn.

Roet in het eten gooien

• Iets leuks bederven, het plezier vergallen, een (goed) plan verpesten.

Schoon schip maken

• Het verleden achterlaten of vergeten.

Spreken is zilver, zwijgen is goud.

• In vele gevallen is het beter niets te zeggen, dan door woorden, hoe goed bedoeld ook, alles erger te maken.

Tegen de lamp lopen

• Betrapt worden.

Tijd is geld.

• Zaken zo snel mogelijk voor elkaar krijgen is het goedkoopste.

Twee handen op één buik

• Ze werken samen, ze denken er hetzelfde over.

Uit de lucht vallen

• Doen alsof men van niets weet / iets gebeurt erg plotseling en onverwacht.

Uit je dak gaan

• Dolenthousiast raken (van iets); zijn zelfbeheersing verliezen.

Uit zijn vel springen

• Zeer kwaad zijn.

Van de hak op de tak springen

• Steeds weer van onderwerp wisselen en geen duidelijke rode draad in een verhaal hebben.

Van een mooi bord kun je niet eten.

• Aan uiterlijk alleen heb je niets.

Voor aap staan

• In het openbaar belachelijk zijn.

Voor een appel en een ei

• Goedkoop.

Waar het hart van vol is, loopt de mond van over.

• Mensen spreken graag over dingen waar ze van houden.

Waar rook is, is vuur.

• Waar geruchten over wangedrag zijn, zal er ook wel iets mis zijn.

Water bij de wijn doen

• Compromissen zien te sluiten.

Wie a zegt, moet ook b zeggen.

• Als je eenmaal ergens aan begonnen bent, moet je het ook afmaken.

Wie een kuil graaft voor een ander, valt er zelf in. (ook wel: Wie een put graaft voor een ander, …)

• Wie een ander iets wil misdoen, kan er zelf het slachtoffer van worden.

Ze alle vijf op een rijtje hebben

• Niet gek zijn.

Zich op glad ijs begeven

• Ergens over gaan praten waar die weinig van af weet

Zich verspreiden als een lopend vuurtje

• =zich snel verspreidend (van een bericht of nieuwtje

Zo gek als een deur

• Stapelgek.

Zo vals als een kat zingen

• Heel erg vals zingen.

Zoals het klokje thuis tikt, tikt het nergens.

• Het is nergens zo goed als thuis.