historia

1. Sposoby rozumienia pluralizmu kulturowego

- Wielość i różnorodność kultur - wiele kultur współistnieje jednocześnie lub istniało w historii.

- Stanowisko ideologiczne - prawo społeczności do różnych stylów życia.

- Wszystkie kultury są równe (relatywizm kulturowy).

2. Zbiorowość etniczna a naród

- Mozaiki narodowościowe i etniczne mogą być źródłem konfliktów prowadzących do ruchów narodowych.

- W XX wieku ruchy te były potężną siłą polityczną i źródłem zaburzeń, często gwałtownych i krwawych.

- W XXI wieku sytuacja pozostaje podobna.

3. Zróżnicowanie kulturowe a wielokulturowość

Mniejszość narodowa to grupa obywateli Polski, która:

• jest mniejsza od reszty ludności,

• różni się językiem, kulturą lub tradycjami,

• chce zachować swoje tradycje,

• ma świadomość swojej wspólnoty narodowej,

• jej przodkowie mieszkali w Polsce od ponad 100 lat.

• Mniejszość etniczna to grupa, która spełnia te same warunki, ale nie utożsamia się z narodem mającym swoje państwo.

4. „Bycie Polakiem” w Rzeczpospolitej szlacheckiej (IRP):

• W XV i XVI wieku „bycie Polakiem” oznaczało bycie częścią królestwa, niezależnie od etniczności. Wszyscy mieszkańcy, którzy żyli na terytorium Polski i podlegali królowi, byli Polakami, mimo że mogli identyfikować się z różnymi regionami i narodami.

5. Sytuacja szlachty a chłopów w Rzeczpospolitej szlacheckiej (IRP):

• Rzeczpospolita szlachecka (od XV wieku) miała unikalny ustrój z silną szlachtą i słabą władzą centralną.

• „Demokracja szlachecka” – szlachta miała przywileje niezależnie od pochodzenia.

• Szlachta rozbijała społeczeństwo, ignorując język, obyczaje i religię chłopów.

• Chłopi byli pozbawieni praw i wolności, musieli pracować na pańszczyźnie, czuli się obcymi.

• W 1846 r. wybuchła rzeź galicyjska, gdy chłopi pod wodzą Jakuba Szeli wystąpili przeciwko szlachcie.

6. Struktura etniczna i wyznaniowa II RP:

• W II RP dominowali katolicy, ale istniały także inne grupy wyznaniowe, jak prawosławni, grekokatolicy, i Żydzi. W kraju żyły mniejszości etniczne, w tym Ukraińcy, Żydzi, Niemcy i Białorusini, zróżnicowane pod względem religijnym i kulturowym.

7. Mniejszości narodowa a mniejszość etniczna w polskim prawie

Mniejszość narodowa w Polsce to grupa, która:

• jest mniejsza od reszty ludności,

• różni się językiem, kulturą lub tradycjami,

• chce zachować te tradycje,

• ma świadomość swojej narodowej wspólnoty,

• jej przodkowie mieszkali w Polsce od ponad 100 lat.

• Mniejszość narodowa utożsamia się z narodem, który ma własne państwo.

Mniejszość etniczna to grupa, która spełnia te same warunki, ale nie identyfikuje się z żadnym narodem, który ma własne państwo.

8. Specjalny status Kaszubów jako mniejszości etnicznej:

• Zgodnie z ustawą z 2005 r., Kaszubi nie uzyskali statusu mniejszości narodowej, ale „grupy posługującej się językiem regionalnym” (na prośbę kaszubskich organizacji).

• Szacunkowa liczba Kaszubów: 350-500 tys.

• Dane spisowe:

- SP2002: 5053 osoby, 52,6 tys. mówiło po kaszubsku w domu

- SP2011: 229 tys. osób, 93% identyfikowało się jako Polak i Kaszub

- SP2021: 176,9 tys. osób, 162,2 tys. jako drugą tożsamość (Kaszub)

9. Mniejszości bez statusu mniejszości etnicznej w prawie:

- Górale podhalańscy

- Kurpie

- Warmiacy

- Mazurzy

- Ślązacy to grupa, która wielokrotnie stara się o status mniejszości.

10. Mniejszości narodowe i etniczne w III RP:

• W Polsce mieszka 9 mniejszości narodowych i 4 mniejszości etniczne, oficjalnie uznane przez państwo.

11. Status Ślązaków w III RP

Problem Ślązaków

• SP2002: 172,682 osoby zadeklarowały narodowość śląską, 56,6 tys. mówiło po śląsku

• SP2011: 817 tys. zadeklarowało identyfikację śląską, 423 tys. jako Ślązak i Polak

• SP2021: 585,7 tys. zadeklarowało identyfikację śląską, 231,8 tys. jako pierwszą tożsamość

• Ślązacy domagali się autonomii, uznani za zagrożenie dla integralności państwa, nie otrzymali praw mniejszości.

12. Czynniki, które przyczyniły się do wykształcenia tożsamości narodowych:

• Zniesienie podziałów stanowych – zrównanie obywateli wobec prawa.

• Upowszechnienie oświaty i wzrost piśmienności – integracja społeczna.

• Wzrost migracji – migracje ze wsi do miast, zatarcie granic między grupami.

• Laicyzacja – oddzielenie religii od innych aspektów życia, narodowy nacjonalizm.

• Rosnąca wielość ról społecznych – chwiejne poczucie tożsamości, stabilizacja przez tożsamość narodową.

14. Czynniki kształtujące stosunek wobec innych narodów:

• Stereotypy narodowościowe

• Uwarunkowania historyczne

• Własne doświadczenia

• Wydarzenia bieżące

• Polityka

15. Skale niechęci wobec obcych:

• Stereotyp – uproszczony, wyjaskrawiony obraz społeczności, stosowany do wszystkich jej członków.

• Uprzedzenie – negatywny, emocjonalny stereotyp (np. nacjonalizm, rasizm, ksenofobia).

• Dyskryminacja – nierówne traktowanie jednostek/grup z powodu stereotypów i uprzedzeń.

• Segregacja – izolacja grup objętych stereotypami i uprzedzeniami (np. apartheid).

• Prześladowanie – bezpośrednie ataki, kpiny i szykany wobec członków określonych grup.

• Eksterminacja – fizyczna eliminacja członków grupy, nasilona przez uprzedzenia.

16. Cechy megalomanii narodowej:

• Przekonanie o centralnym miejscu własnego narodu w świecie (etnocentryzm).

• Wiara w pochodzenie od sławnych ludów historycznych (np. Sarmatów).

• Przekonanie o wyższości własnej kultury, języka, obyczajów.

• Wiara w szczególny związek boga z własnym narodem (np. naród wybrany, polski mesjanizm).

• Przypisywanie swojemu narodowi wyłącznie pozytywnych cech.

17. Zróżnicowanie wyznaniowe współczesnej Polski -najważniejsze wyznania W Polsce działa 15 kościołów i związków wyznaniowych z odrębnymi regulacjami prawnymi:

• Kościół Rzymskokatolicki

• Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny

• Kościół Ewangelicko-Augsburski

• Kościół Ewangelicko-Reformowany

• Kościół Ewangelicko-Metodystyczny

• Kościół Chrześcijan Baptystów

• Kościół Adwentystów Dnia Siódmego

• Kościół Polskokatolicki

• Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich

• Kościół Katolicki Mariawitów

• Kościół Starokatolicki Mariawitów

• Wschodni Kościół Staroobrzędowy

• Muzułmański Związek Religijny

• Karaimski Związek Religijny

• Inne kościoły i związki wyznaniowe działają na podstawie wpisu do rejestru.

19. Cechy religijności ludowej w polskim katolicyzmie:

• Przewaga zbiorowych form uczestnictwa w praktykach religijnych.

• Duże znaczenie parafii.

• Eksponowanie roli tradycji i rodziny.

• Kult świętych, szczególnie „kult maryjny”.

• Klerykalizm.

• W PRL religijność ludowa nie tylko przetrwała, ale także się rozwinęła.

20. Pojęcie regionu reliktowego i regionu politycznego:

• Regiony reliktowe: o Obszary, które w przeszłości były odrębnymi jednostkami politycznymi lub administracyjnymi. o Nazwy tych regionów przetrwały i są nadal używane (np. Wielkopolska, Małopolska, Mazowsze, Śląsk, Pomorze, Galicja). o Niektóre zachowały autonomię, np. Bawaria w Niemczech, Toskania we Włoszech.

• Region polityczny: o Charakteryzuje się słabym poczuciem tożsamości regionalnej. o Funkcjonuje jako jednostka administracyjna i polityczna, gdzie odbywają się wybory władz regionalnych (np. województwo warmińsko-mazurskie).

• Region w znaczeniu politycznym: o Największa jednostka podziału administracyjnego kraju. o Ma władze wybieralne, podmiotowość prawną i własny budżet. o Jest pośrednim ogniwem między gminą/powiatem a administracją centralną. o Stopień autonomii zależy od ustroju państwa.

21. Tożsamość regionalna Tożsamość regionalna to specyficzna forma tożsamości społecznej i kulturowej, związana z konkretnym obszarem i jego cechami społecznymi, kulturowymi, gospodarczymi czy topograficznymi. Może być powiązana z tożsamością etniczną, jak w przypadku Górnoślązaków czy Kaszubów. 10 perspektyw tożsamości regionalnej:

• Psychologiczna – indywidualna identyfikacja z regionem i jego kulturą.

• Socjologiczna – podział "my i oni", poczucie odrębności regionalnej.

• Geograficzna – przypisanie do terytorium i porównywanie z innymi miejscami.

• Antropologiczna i etnograficzna – zwyczaje, dziedzictwo kulturowe, język.

• Historyczna – związek z dziejami regionu i jego bohaterami.

• Ekonomiczna – wspólnota gospodarcza, wpływ globalizacji na tożsamość.

• Urbanistyczno-architektoniczna – tradycyjne formy budowlane i urbanistyczne.

• Politologiczna – preferencje polityczne i kultura polityczna regionu.

• Światopoglądowa – wspólne wartości religijne i etyczne.

• Ekologiczna – lokalny ekosystem i świadomość środowiska naturalnego.

22. Regionalizm a regionalizacja Rozwiązywanie kwestii regionalnej może przebiegać na dwa sposoby:

• Oddolnie (regionalizm) – ruch społeczny oparty na lokalnej kulturze, potrzebach i aspiracjach mieszkańców, dążących do większej sprawiedliwości.

• Odgórnie (regionalizacja) – działania specjalistów i planistów, którzy tworzą plany i programy często nie uwzględniające codziennych problemów mieszkańców.

23. Rozumienie pogranicza kulturowego • Hierarchiczny system krajobrazów kulturowych:

• 0 – Ekumena, 1 – Cywilizacje, 2 – Domeny, 3 – Państwa krajobrazowe, 4 – Dzielnice, 5 – Prowincje, 6 – Krainy, 7 – Ziemie, 8 – Okolice, 9 – Miejsca (Adresy).

• Granice krajobrazów kulturowych:

• Granice nie są ostre, mają rozmyty charakter i tworzą strefy przejściowe, gdzie wpływy różnych kultur się przenikają.

• Granice różnią się precyzyjnością w zależności od poziomu regionalizacji.

• Granice historyczno-kulturowe zmieniały się w wyniku wydarzeń politycznych (wojny, zabory) oraz procesów społecznych, ekonomicznych i kulturowych.

• Zmiany granic w XIX i XX w.:

• Reformy administracyjne i polityka gospodarcza w XX wieku miały na celu zatarcie granic historyczno-kulturowych i niwelowanie różnic między regionami.

• Różnicowanie krajobrazów kulturowych:

• W XIX w. kluczowe były reformy gospodarcze, takie jak uwłaszczenie chłopów, które miały wpływ na krajobrazy kulturowe.

• Granice zaborowe w Polsce często pokrywały się z dawnymi granicami administracyjnymi i kulturowymi, ale niektóre regiony zostały podzielone (np. Ziemia Kaliska, Kujawy, Ziemia Krakowska).

• Różnice religijne w zaborach:

• W różnych częściach Polski obowiązywały różne religie: prawosławie w Rosji, katolicyzm w Austrii, protestantyzm w Prusach. Skutki tych różnic są nadal widoczne w krajobrazie kulturowym.

24. Cechy Mazurów jako społeczności pogranicza

• Pogranicze – ogólna charakterystyka:

- Obszar, gdzie przenikają się różne kultury.

- Mieszka tam społeczność pogranicza, łącząca elementy dwóch lub więcej kultur.

- Obszar napięć etnicznych i konfliktów związanych z nacjonalizmami.

• Mazury jako społeczność pograniczna:

- Mieszkańcy Mazur

– Mazurzy, wyznawcy ewangelicyzmu, mówiący w gwarze mazurskiej.

- Religia: Ewangelicyzm.

- Lojalność: Lojalność wobec panujących.

- Zwyczaje: Własne tradycje i obyczaje.

- Społeczność agrarna: Uprawa roli, gospodarka leśna, rybołówstwo, rzemiosło.

- Brak elit: Społeczność nie miała wykształconych elit ani rozwiniętej kultury wyższej.

25. Cechy Warmiaków jako społeczności pogranicza

• Grupa etniczna: Warmiacy to polskojęzyczni mieszkańcy południowej Warmii, którzy od XIV wieku zasiedlali ten region.

• Język i religia: Odróżniali się od Mazurów swoją gwarą warmińską i katolickim wyznaniem.

• Kultura pruska: Zanikła w XVI wieku, zastąpiona przez wpływy niemieckie i polskie.

• Podbój Warmii: Zaczęło się od podboju przez Krzyżaków, co zapoczątkowało kolonizację regionu. • Napływ osadników: Przybywali osadnicy z Bremy, Lubeki, Meklemburgii, Śląska i Pomorza Zachodniego. Pierwsze niemieckie osady powstały na północy Warmii (w Braniewie około 1250 roku).

26. Druga Rzeczpospolita jako kraj rolniczy

• Chłopi jako główna klasa społeczna: Chłopi stanowili co najmniej połowę społeczeństwa i gospodarowali głównie na małych i średnich gospodarstwach.

• Wraz z robotnikami rolnymi: Razem z robotnikami rolnymi, związanymi z rolnictwem, stanowili 60-65% ludności.

• Zatrudnienie w rolnictwie: W 1931 roku około 61% ludności czynnej zawodowo pracowało w rolnictwie.

• Porównanie z innymi krajami: Polska miała jeden z najwyższych odsetków zatrudnionych w rolnictwie w Europie, tylko kraje bałkańskie i ZSRR miały wyższe wskaźniki.

• Rolnictwo tradycyjne: Polska była typowo rolniczym krajem, o rolnictwie niemal feudalnym, z nielicznymi gospodarstwami o kapitalistycznym charakterze, głównie w województwach zachodnich.

27. Bilans strat wojennych (struktura społeczna Polski)

• Zniszczenie trzech klas społecznych: Wojna i zmiany ustrojowe spowodowały prawie całkowite wyeliminowanie ziemiaństwa, burżuazji i drobnomieszczaństwa, w tym ludności żydowskiej.

• Inteligencja: Została zdziesiątkowana, rozproszona po świecie i utraciła swoją pozycję. Była podejrzliwie traktowana przez nowe władze, a w okresie stalinizmu szykanowana.

• Robotnicy przemysłowi: Znaleźli się w nowej sytuacji społecznej, zyskali silną broń polityczną, ale po wojnie nie stanowili licznej grupy. Ich krytycyzm wobec rządów przedwojennych nie oznaczał automatycznego poparcia dla nowego ustroju. 28. Chłopskie korzenie Polaków

• Teza o chłopskości społeczeństwa: Istnieje przeciwstawienie tej tezy do poglądów o szlacheckiej czy inteligenckiej proweniencji Polaków. Choć rola szlachty i inteligencji była istotna w historii Polski, ważniejsze jest, kto aktualnie przekazuje i wciela w życie tradycje oraz wzory.

• Rola chłopstwa: Chłopstwo, czyli ludność wiejska, było głównym nośnikiem tych wzorców w społeczeństwie.

• Badania ruchliwości społecznej: W latach 70. XX wieku blisko 30% elity administracyjnej i gospodarczej, 33% inteligencji, 40% wyższej i średniej kadry kierowniczej, 50% robotników wykwalifikowanych pochodziło z rodzin rolników.

• Większy udział w poprzednich dekadach: W latach 50. i 60. odsetek osób z rodzin rolniczych był wyższy.

• Wskaźnik „wiejskości”: W okresie dzieciństwa na wsi wychowywało się 35% elity gospodarczej i administracyjnej oraz ponad 60% robotników wykwalifikowanych w PRL.

• Pokolenia: Dane dotyczące mobilności społecznej odnoszą się głównie do dwóch pokoleń. Uwzględniając pokolenie dziadków, tylko ok. 15% współczesnych polskich rodzin nie ma wiejskich lub chłopskich korzeni.

29. Tradycyjne cechy biednego chłopa • Przywiązanie do ziemi i pracy na gospodarstwie.

• Zaradność i oszczędność – wszystko w gospodarstwie musi się przydać.

• Praca postrzegana jako ważna i moralnie obowiązkowa.

• Pokora wobec natury i podporządkowanie władzy pana.

• Niechęć do ryzyka oraz brak zaufania do obcych.

• Solidarność w społeczności i obawa o przyszłość. Te cechy były typowe dla biednych ludzi żyjących w niepewności, choć stereotypy, takie jak „chłopska pazerność”, często je wyolbrzymiają.

30. Podstawowe tendencje w migracjach • Globalizacja migracji – migrują ludzie z niemal wszystkich krajów świata.

• Przyspieszenie migracji – coraz więcej osób migruje, co stanowi wyzwanie dla rządów i polityki.

• Zróżnicowanie migracji – migracje mają różne formy, np. zarobkowe, osiedleńcze, uchodźcze czy wahadłowe. • Feminizacja migracji – coraz więcej kobiet bierze udział w migracjach.

• Transnarodowość – ludzie żyją i funkcjonują w wielu miejscach jednocześnie, np. pracują za granicą, ale utrzymują więzi z ojczyzną.

• Upolitycznienie migracji – potrzebne są działania na poziomie krajowym i międzynarodowym, aby radzić sobie z wyzwaniami migracyjnymi. 31. Teoria systemu światowego (I. Wallerstein) Immanuel Wallerstein wyjaśnia globalne nierówności za pomocą podziału świata na trzy strefy:

• Centrum: Zróżnicowana gospodarka (masowa produkcja, zaawansowane usługi i rolnictwo), wysokie zarobki i status. Dominuje produkcja wysoko przetworzonych dóbr.

• Peryferia: Gospodarka oparta na rolnictwie i wydobyciu surowców, niskie dochody i status.

• Semiperyferia: Pośrednie miejsce między centrum a peryferiami – pełni funkcję bufora. Migracje w teorii systemu światowego:

• Migracje różnią się w zależności od warunków społeczno-ekonomicznych w centrum i peryferiach.

• Peryferia dostarczają centrum siły roboczej w wyniku międzynarodowego podziału pracy.

• Nielegalne migracje są głównie zarobkowe. Migranci pracują za niższe stawki, co czyni ich atrakcyjnymi ekonomicznie, ale mają ograniczone prawa i możliwości protestu.

• Podczas kryzysów centrum zwalnia imigrantów, przenosząc koszty recesji na peryferia, gdy migranci wracają do swoich krajów.

32. Teoria dualnego rynku pracy Peter Doeringer i Michael Piore opisali rynek pracy jako podzielony na dwa sektory:

• Sektor pierwotny:

- Wysokie płace, dobre warunki pracy, stabilne zatrudnienie, możliwość awansu.

- Oparty na kwalifikacjach i umiejętnościach (kapitał ludzki).

- Chroniony przed rynkowymi niepewnościami przez instytucje i procedury.

• Sektor wtórny: o Niskie płace, złe warunki pracy, brak stabilności i możliwości awansu.

- Opiera się na sile fizycznej, płci czy wieku, a nie kwalifikacjach.

- Prace w tym sektorze są mało atrakcyjne dla lokalnych pracowników.

Rola migracji:

- Migranci z krajów słabiej rozwiniętych wypełniają luki na wtórnym rynku pracy, którego nie chcą podejmować lokalni pracownicy.

- Te prace są często wykonywane tymczasowo, traktowane jako sposób na gromadzenie pieniędzy, bez aspiracji społecznych.

- Mechanizmem napędowym migracji jest atrakcyjność wtórnego rynku pracy, który wymaga niewykwalifikowanej siły roboczej.

34. Wielokulturowość wg W. Burszty

• Wielokulturowość, według Wojciecha Burszty, to zjawisko, w którym różne kultury współistnieją w jednym państwie, a mniejszości etniczne i religijne domagają się miejsca w narodowej kulturze. Współczesna wielokulturowość jest wynikiem globalizacji, migracji i łatwiejszej komunikacji, co sprzyja różnorodności kulturowej.

35. Asymilacja a integracja kulturowa

• Asymilacja - germanizacja Na przełomie XIX/XX w.

• Mazurzy masowo przyjmowali tożsamość niemiecką.

• Co służyło asymilacji?

• • szkoła,

• • urzędy,

• • wojsko (wojna prusko-francuska),

• • migracje zarobkowe (do Zagłębia Ruhry i Berlina)

36. Scharakteryzuj krótko subkultury: punków, skinheadów, metalowców, szalikowców, dresiarzy, hiphopowców, skaterów, emo, gotów, hipsterów

Punki

• Ideologia: Bunt wobec społeczeństwa, anarchizm, sprzeciw wobec autorytetów, dyskryminacji i hierarchii. Hasła: „Anarchy”, „No future”.

• Wygląd: Kolorowe irokezy, wyćwiekowane kurtki, glany, podarte spodnie, łańcuchy, obroże, agrafki w ciele.

• Muzyka: Punk rock jako wyraz buntu, teksty krytykujące rzeczywistość.

• Polska: Aktywność w latach 80., zespoły: Dezerter, KSU, Kryzys.

Skinheadzi

• Pochodzenie: Lata 60. w Anglii, młodzież robotnicza.

• Ideologia: Nacjonalizm, ksenofobia, silna więź z lokalną społecznością. Sprzeciw wobec mniejszości etnicznych, homoseksualistów, narkomanów.

• Wygląd: Ogolona głowa, kurtki flyers, dżinsy, glany.

• Polska: Działalność od lat 80., związki z ugrupowaniami nacjonalistycznymi, np. Narodowe Odrodzenie Polski.

Metalowcy

• Muzyka: Heavy metal – dynamiczna, ciężka muzyka.

• Wygląd: Długie włosy, ramoneski, czarne T-shirty z nazwami zespołów, ćwiekowane dodatki.

• Ideologia: Brak spójnej ideologii, jedność na koncertach. Tematyka tekstów: mitologia, okultyzm, satanizm.

• Polska: Popularność w latach 80. i 90., zespoły: TSA, KAT. Szalikowcy

• Tożsamość: Kibice piłkarscy związani z konkretnym klubem.

• Kodeks honorowy: Brak współpracy z policją, walka fair play, szacunek dla pokonanych.

• Historia w Polsce: Rozkwit w latach 90., konflikty między grupami kibiców, także śmiertelne.

Dresiarze

• Styl: Dresy znanych marek, czapki baseballówki, złota biżuteria. Jeżdżą drogimi samochodami (np. BMW).

• Charakterystyka: Brak ideologii, związki z przestępczością, popisy przed innymi.

• Działalność: Kradzieże, przestępczość zorganizowana, „żołnierze” mafii.

Hiphopowcy

• Muzyka: Hip-hop – rap, melodeklamacja, nawiązania do reggae, funky i soulu.

• Styl: Szerokie spodnie, bluzy z kapturami, sportowe buty, czapki baseballówki.

• Historia: Pochodzenie w latach 70. w USA, w Polsce popularność od lat 90.

Skaterzy

• Sport: Jazda na deskorolce (street style), uliczne przestrzenie jako naturalne środowisko.

• Styl: Luźne bluzy, kolorowe bermudy, specjalne trampki, bandamy.

• Historia: Od końca lat 80. subkultura obecna w polskich miastach.

Emo • Emocje: Ekspresja uczuć, wrażliwość, melancholia.

• Styl: Czarne ubrania z kolorowymi dodatkami, asymetryczne fryzury, mocny makijaż.

• Muzyka: Emo rock, teksty o emocjach i relacjach. Gotycy • Styl: Czerń, koronkowe ubrania, symbolika związana ze śmiercią i tajemniczością.

• Muzyka: Gothic rock, darkwave.

• Ideologia: Fascynacja śmiercią, mroczną estetyką, literatura gotycka.

Hipsterzy

• Styl: Niezależność, retro, modne i niszowe ubrania.

• Zainteresowania: Sztuka alternatywna, ekologia, nowoczesne technologie.

• Charakterystyka: Ironia, podkreślanie indywidualizmu.

37. Czym są wojny kulturowe? (W. Burszta)

• Wojny kulturowe to konflikt między grupami o różnych wartościach i światopoglądach. Z jednej strony mamy populistów, którzy bronią tradycyjnych wartości i "kanonu", a z drugiej elitarystów, którzy promują różnorodność i walczą o prawa marginalizowanych grup. Konflikt ten nie dotyczy już tylko definicji kultury, ale stał się globalnym starciem o realną politykę i wpływy w społeczeństwie.

38. Cechy fundamentalizmu religijnego

• Fundamentalizm religijny – ruch religijny, który cechuje (S. Bruce):

• • przekonanie o nieomylności tekstu (Biblii, Koranu, Talmudu etc.)

• • afirmacja dawnej religijnej „Arkadii” (kościół wczesnochrześcijański, Mekka i Medyna z VII w.),

• • konieczność restauracji porządku tradycyjnego w teraźniejszości (państwa bożego, kalifatu),

• • obrona konkretnych warstw społecznych (z reguły zepchniętych na margines).