2a.Sztuka_starożytna

Omówienia i materiały do naukiTemat: Historia sztuki część 2 - Starożytność.

Sztuka StarożytnaObejmuje różne cywilizacje: Mezopotamia, Egipt, Grecja, Rzym, oraz wczesnochrześcijańską.

Sztuka MezopotamiiNajstarsza cywilizacja na Bliskim Wschodzie. Położona między rzekami Tygrys i Eufrat. Główne okresy:

• Sumer (2 poł. 4 tysiąclecia p.n.e. - 3 tysiąclecie p.n.e.): Sumerowie stworzyli pierwsze miasta-państwa, posługując się pismem klinowym.

• Akad (4 ćw. 3 tysiąclecia p.n.e.): Czas rozwoju imperium Akadyjskiego.

• Renesans sumeryjski (koniec 3 tysiąclecia p.n.e.): Okres odbudowy i kultury.

• Okres starobabiloński (I poł. 2 tysiąclecia p.n.e.): Wzrost znaczenia Babilonu.

• Asyria (2 tysiąclecie p.n.e. - I poł. 1 tysiąclecia p.n.e.): Rozwój architektury i sztuki asyryjskiej.

• Okres nowobabiloński (VI w. p.n.e.): Kulminacja sztuki babilońskiej.

Sztuka Sumeryjska

• Pismo klinowe: pierwsze pismo znane ludzkości (ok. 3500 p.n.e.).

• Architektura: Tradycja budowy miast z cegły, wyodrębnione zespoły świątynno-pałacowe z ziguratem, np. w Ur.

• Rzeźba: Figury kultowe, orantów w modlitewnym geście. Reliefy z tryumfami wojennymi, np. Stela Sępów. Bogaty dorobek rzemiosła artystycznego, np. biżuteria z grobowca królowej Pu-abi.

• Zigurat w Ur: Budowla sakralna, charakterystyczna dla architektury mezopotamskiej, wznosząca się w tarasach z kaplicą na szczycie.

• Sztandar z Ur: Obiekt sumeryjski (2600-2500 p.n.e.), przedstawiający bitwę i ucztę. Używanie perspektywy kulisowej i izokefalii. Technika inkrustacji.

• Posąg Gudei: Władca Lagasz (2144-2124 p.n.e.). Cechy formy: Siedząca, frontalna, pełnoplastyczna. Zaburzone proporcje, brak wyrazu emocjonalnego.

Sztuka Starobabilońska

• Stela Praw króla Hammurabiego: Najstarszy kodeks prawny świata, zasada "oko za oko".

Sztuka Asyrii

• Architektura pałacowa: monumentalne kompleksy z reliefami przedstawiającymi sceny batalistyczne.

• Rzeźby lamassu: wyrafinowane przedstawienia z kombinacją cech ludzkich i zwierzęcych, np. byków z głowami ludzkimi.

Sztuka Nowobabilońska

• Etemenanki: Zigurat boga Marduka w Babilonie (ok. 580 p.n.e.), dostęp do architektury późno-babilońskiej.

Sztuka Starożytnego Egiptu

• Podział okresów: Predynastyczny, Wczesnodynastyczny, Stare Państwo, Średnie Państwo, Nowe Państwo, Ptolemejski.

• Hieroglif: Pismo używane w sztuce egipskiej, z Kamieniem z Rosetty jako klucz do jego odczytania w XIX w.

• Egipski kanon w sztuce: Kanon: zasady kompozycji w architekturze i sztukach plastycznych. Hierarchiczny podział postaci w zależności od ich społecznej rangi. Zasady kompozycji: sztywne, pełnoplastyczne postacie.

Sztuka sepulkralna Starożytnego Egiptu

• Wierzenia o pośmiertnych losach: ewolucja od mastab do piramid. Przechowywanie przedmiotów w grobach oraz mumifikacja.

• Kształtowanie świątyń egipskich: Schemat świątyni egipskiej: aleja sfinksów, pylony, dziedziniec kolumnowy, sala hypostylowa.

• Obiekty i budowle egipskie: Posągi, malowidła, piramidy oraz ich funkcje rytualne. Przykłady: Zigurat Marduka, Świątynia Amon-Ra w Karnaku.

Sztuka Wczesnochrześcijańska

• Rozwój po II w. n.e.: dominacja symboli i uproszczenie form. Użycie katakumb, pierwsze przedstawienia figuralne, np. Dobry Pasterz.

Sztuka Etruska

• Etruskowie: cywilizacja zamieszkująca północne Włochy, znana z umiejętności w rzeźbie i architekturze. Rzeźby etruskie często przedstawiają postacie ludzkie, zarówno w formie reliefów, jak i wolnostojących figur.

• Rzeźby etruskie: zazwyczaj charakteryzują się realizmem i wyrazem emocjonalnym, a także często są wykonane z brązu lub terakoty. Może przedstawiać zarówno sceny mitologiczne, jak i codzienne życie (np. posągi w kurhanach grobowych). Przykładem jest posąg Dzana, który ukazuje postać w naturalnej, pełnej formie.

• Reliefy: używane do ozdabiania grobowców, często przedstawiają różne aspekty życia codziennego, ceremonii oraz wizerunki bóstw. Ich styl może być mniej formalny niż w sztuce greckiej czy rzymskiej, oddając dynamizm i żywotność postaci.

Sztuka Klasyczna i Późno-Klasyczna

• Sztuka Klasyczna: Rozwój sztuki w starożytnej Grecji i Rzymie. Charakteryzuje się dążeniem do harmonii, proporcji oraz idealizmu. Główne cechy to duża dbałość o detale, reprezentacyjność i dokładne odwzorowanie rzeczywistości. W rzeźbie stosowano techniki takie jak woskowe modele do odlewania oraz pomocnicze kształty w marmurze. Przykłady to rzeźby Fidiasza oraz architektura świątyń, takich jak Partenon w Atenach.

• Sztuka Późno-Klasyczna: Obejmuje okres od IV wieku p.n.e. do II wieku n.e. W sztuce pojawiają się elementy emocjonalne, dramatyzm oraz więcej dynamiki w ukazaniu postaci. Twórcy zaczęli eksperymentować z nowymi tematami, takimi jak portrety i przedstawienia codziennego życia. Rzeźby takich artystów jak Lizyp pojawiają się w tym okresie, odzwierciedlając zmiany w postrzeganiu ludzkiej formy oraz wyrażaniu emocji. W architekturze zaczęto budować bardziej skomplikowane struktury, które łączyły elementy klasyczne z nowymi pomysłami, co doprowadziło do większej różnorodności stylów.