Notas sa Filipino 7: Poly-topic Review ng Transcript

Pangunawang-ideya:

• Ito ay koleksyon ng mga tanong mula sa Unang Markahang Pagsusulit sa Filipino 7 na nakapaloob sa Transcript (Mga panuntunan, uri ng panitikan, karunungang bayan, wika, tekstong biswal at ekspositori, pati na rin ang mga tanong na may dayalogo at hakbang-hakbang na gawain). Sasaklawin ng notes ang mga pangunahing konsepto, definisyon, halimbawa, estruktura at mga kaugnay na kahingian upang magsilbing komprehensibong gabay na maaaring gamitin bilang study notes.

Mga pangunahing paksa at kaugnay na detalye:

1) Mga Uri ng Panitikan at Karunungang Bayan

• Epiko

  • Panukala: Nagsasalaysay ng kabayanihan ng pangunahing tauhan; karaniwang may malikhaing pagsulat at malalalim na suliranin.

  • Tunggalian at kapangyarihan: Ang pangunahing tauhan ay maaaring magkaroon ng kakaibang kapangyarihan o espesyal na kakayahan.

  • Kaisahan sa kultura: Bahagi ng tradisyong Pilipino na maipadala ang mga aral at damdamin ng lipunan.

  • Kaugnay na tanong saTranscript: Q6 (Nagsasaad ng kabayanihan ang pangunahing tauhan), Q27 (maaaring may supernatural na kapangyarihan ang tauhan), Q30 (epiko mula sa Bikol).

• Bugtong

  • Kahulugan: Isang nakakatawag-pansin na palaisipan na may nakatagong kahulugan.

  • Estruktura: Payak at maikli.

  • Kaugnay na tanong: Q3 (pahayag na may nakatagong kahulugan; payak at maikli).

• Salawikain

  • Kahulugan: Maiikling kasabihan na naglalaman ng aral at patnubay sa pamumuhay.

  • Kaugnay na tanong: Q4 (maiiksing kasabihang may dalang aral).

• Sawikain (Idyomátik na pahayag)

  • Kahulugan: Mga tiyak na pahayag na hindi tuwirang basahin ang kahulugan; may kahulugang di-gaanong tukoy sa literal.

  • Kaugnay na tanong: Q15 (halimbawa ng sawikain; iisang tanong na may pagpipilian).

• Tanaga

  • Kahulugan: Tradisyonal na maikling tula na may apat na taludtod na may sukat na 7-7-7-7.

  • Estruktura: 4 na taludtod, bawat linya ay may 7 pantig; kilala bilang isang anyo ng karunungang-bayan.

  • Kaugnay na tanong: Q12 (Ang tanaga ay may apat na taludtod na 7-7-7-7 na sukat).

  • Kaugnay na tanong: Q13 (Ang tanaga ay tila kabilang sa mga patulang pahayag na may aral).

• Karunungang-bayan (estilo, persona, sukat, tugma)

  • Elemento:

  • Estilo: paraan ng pagsasalita o estilo ng pagkatha.

  • Persona: panauhan (unang, ikalawa, o ikatlong panauhan).

  • Sukat: bilang ng pantig sa bawat taludtod.

  • Tugma: pagkakapareho ng tunog o katinig sa dulo ng taludtod.

  • Kaugnay na tanong: Q16 (pagsasagawa ng persona), Q17 (sukat), Q18 (pagbuo at pagkakasulat – tugma/estilo).

• Mga uri ng panitikang bayan at kaugalian

  • Awiting-bayan: pangkalahatang tawag sa mga kantahing-bayan na sumasalamin sa kultura at karanasan.

  • Sambotani, Talindaw, Diona: halimbawa ng mga anyo ng awitin (kanta) na naiugnay sa ibat ibang situwasyon (pangangailangan, kasiyahan, seremonyal, atbp.).

  • Kaugnay na tanong: Q19 (tinatawag ding kantahing-bayan; awiting-bayan), Q20–Q23 (mga uri ng awit tulad ng sambotani, talindaw, diona; halimbawa sa iba't ibang okasyon), Q24 (Si Pilemon ay halimbawa ng __ – maaaring awiting-bayan o ibang anyo depende sa tanong).

• Iba pang kategorya:

  • Awiting-pambayan tungkol sa kasiyahan, pakikidigma, himig ng paglalakbay, atbp. (Q21–Q23).

  • Epiko at nilalaman nito: kabayanihan, tunggalian, fortitude ng karakter, atbp. (Q26–Q31).

2) Heograpiya, Wika at Panitikan ng Pilipinas

• Waves Migration Theory (Henry Otley Bayer; Chua, 2013)

  • Kauna-unahang naninirahan sa Pilipinas: ang mga Pangkat na tinatawag na Ita/Negrito, na nangangahulugang maliit at maitim na tao.

  • Iba pang pangkat na nagmula sa Timog-silangang Asya na may kabihasnang natuklasan pagkatapos ng Negrito.

  • Kaugnay na tanong: Q8 (Ita/Negrito ang pamilya ng unang naninirahan).

• Mga pangkat etniko sa Pilipinas (paanong lumaganap ang mga ito): Indonesyo, Malayo, Igorot, atbp.

  • Madalas nating tinitingnan ang: (1) mga tao na nagdala ng pananampalatayang ibang relihiyon, (2) mga awiting panrelihiyon, (3) pagdala ng kultura at wika.

  • Kaugnay na tanong: Q9 (ikalawang pangkat mula Timog-silangang Asya; Malayo/Indonesyo/Igorot é), Q10 (pagdadala ng pananampalatayang pagan at awiting panrelihiyon).

• Baybayin at Alibata

  • Sinaunang sistema ng pagsulat bago dumating ang Kastila.

  • Kaugnay na tanong: Q7 (Baybayin).

• Kultura at panitikan bago at pagkatapos ng kolonisasyon

  • Pagburning o pagsira ng katutubong panitikan ng mga Espanyol dahil sa mga paniniwalang makapagpahina ng pananampalataya o alintuntunin (textual context ng Q11).

  • Kaugnay na tanong: Q11 (pagsusuri kung bakit sinunog ang katutubong panitikan).

• Pambansang personalidad at sanaysay tungkol sa komiks

  • Sino ang Ama ng Philippine Komiks? (Mga pilihan: Jose Rizal, Mars Ravelo, Andres Bonifacio, Francisco Balagtas). Kaugnay na tanong: Q25.

• Epiko at sangkap nito

  • Ano ang elemento ng epiko na maaaring magtaglay ng kapangyarihang supernatural o di-pangkaraniwang katangian? (Tauhan; Suliranin; Tagpuan; Tunggalian). Kaugnay na tanong: Q27.

  • Saan nagmula ang Ibalon epiko? (Ifugao; Visayas; Mindanao; Bikol). Kaugnay na tanong: Q30.

  • Katangian ng epiko: Paano ito isinasalita (tula/pasalita), sukat, atbp. Kaugnay na tanong: Q31 (maliban sa katangian ng epiko).

• Ano ang Filipino na epos at awit

  • Kahulugan ng salitang Griyegong “Epos”: A. Awit; B. Korido; C. Kundiman; D. Sayaw.

  • Kaugnay na tanong: Q29.

3) Teksto at Layunin: Tekstong Biswal at Tekstong Progresibo

• Tekstong Biswal

  • Mga katangian: tumatalakay sa mga katangian ng tao batay sa lahi, nasyonalidad, oryentasyon, atbp. (Estereotipo, Kasarian, Antas ng Pamumuhay, Edad).

  • Kaugnay na tanong: Q38–Q39.

• Tekstong Impormasyunal at Tekstong Ekspositori (at iba pang katimbang na termino)

  • Layunin: magpahayag ng impormasyong nararapat maunawaan; hindi ito kathang-isip, bagkus bunga ng pananaliksik at imbestigasyon.

  • Teksto na may sunod-sunod na paglalahad para madaling maunawaan; tinatalakay ang sanhi at bunga, kronolohikal na pagkakasunod-sunod, o iba pang katangian (depende sa ekspositori).

  • Kaugnay na tanong: 35–37 (pagkilala sa Tekstong Biswal, Impormasyunal, Ekspositori; katangian tulad ng pagkakasunod-sunod).

  • 37 ay partikular na tumatalakay sa katangian ng ekspositori: pagkakasunod-sunod.

4) Pagbasa at Pagsusuri ng Dayalogo

• 42–47: Pagsusuri ng dayalogo batay sa kilos/paniniwala ng mga tauhan

  • 42: Sabi ni: “Sige na, Bo. Salamat sa apat na taon. Mahal ka namin. Paalam.” – Samasaparing katangian: mapagmahal na ama o magulang. Sa Transcript, ang pangunahing paliwanag na sagot ay mapagmahal na magulang / ama.

  • 43: “Tay, may peya a?” (Tay, may pera ka?) – Anak na nanghihingi; hitsura ng relasyon at konteksto: anak na naglalambing o nanghihingi lamang ng pera.

  • 44: “Ano ka ba?” ni Aling Marta. Kung paano tinatalakay ang ugali: mapanghusga o iba pang katangian depende sa konteksto; Transcript mayroon na piniling sagot: mapanghusga.

  • 45: “Wala ho akong kinukuha sa inyong pitaka.” – Pagpapakita ng katapatan at mabuting ugali: mapagkumbaba.

  • 46: Nakasaksi sa palengke na nagsasabi: “Ang mabuti ho’y ipapulis ninyo…” – Pagbibigay konotasyon ng pagiging mapanghusga o tsismosa depende sa konteksto; Transcript nagmumulang sagot: mapanghusga.

  • 47: “Unang Sabado ng paglabas niya…” – Pagsasaad ng pagsunod-sunod ng pangyayari; ang naglalarawan ng pagkakasunod (unang, ikalawa, etc.). Sagot: D (unang) bilang ekspresyon ng pagkakasunod-sunod.

• Hakbang sa pagluluto at mga hakbang na teksto

  • 48: Pagsusuri ng tamang hakbang sa pagluluto ng itlog

  • Mga pagpipilian: A. 12345 B. 54321 C. 31254 D. 54312

  • Tamang sagot batay sa transcript: C. 31254 (3-1-2-5-4) – kahulugan: 3 (maghanda ng mantika), 1 (kumuha ng itlog at biyakin sa bowl), 2 (painitin ang kawali), 5 (lagay ng asin), 4 (hanguin kapag luto).

  • 49: Salawikaing “Kapag may itinanim, may aanihin” – Anong bahagi ang sanhi? Sagot: B. may itinanim.

  • 50: Bunga ng pagmimina sa mga kabundukan – Sagot: C. pagguho ng lupa (environmental impact).

5) Pakinabang, Epekto at Etika

• Paggarantiya ng kulturang katutubo at wika bago at pagkatapos ng kolonisasyon

  • Etikong isyu: pagsira at pagtakda ng dayalitang Kastila sa mga panitikang katutubo; paglalaan ng karunungang-bayan at panitikan bilang bahagi ng identidad ng bansa. Q11 at Q26–Q31 ay nagsasaad ng kahalagahan ng pag-unawa at pagprotekta sa ating kultura at wika.

6) Maliliit na detalye na karaniwang tinatalakay sa pagsusulit

• Pagtukoy sa kahulugan ng ilang salita na may underlined text (salungguhit) sa iba't ibang konteksto:

  • 32: Ano ang kasing-kahulugan ng salitang may salungguhit na may kontekstong beyblade sa kabaong? Halimbawa sa tanong: A. nagpahinga B. natulog C. nakahiga D. nagkasakit.

  • 33: Si Rebo ay may sakit na kanser — Ano ang ibig sabihin ng salitang may salungguhit? (Piliin ang pinaka-angkop na kahulugan ng kanser bilang medikal na kondisyon.)

  • 34: May maskot na dumating upang magbigay saya kay Rebo — Ano ang ibig sabihin ng salungguhit? (Piliin ang pinakatuwirang kahulugan batay sa konteksto.)

Pangunahing pattern at konsepto na dapat tandaan:

• Epiko at karunungang-bayan ay pundamental sa ating kultura; tandaan ang mga katangian tulad ng kabayanihan (epiko), aral o payak na karunungan (salawikain), at praktikal na payo sa pang-araw-araw (sawikain).

• Tanaga: apat na taludtod, bawat isa ay may 7 pantig; ito ang tipikal na halimbawa ng mahahabang tradisyunal na tula.

• Tekstong Biswal vs Tekstong Prosa (Impormasyunal/Ekspositori): Biswal ay tumatalakay sa imahe, larawan, at stereotype; Ekspositori/Impormasyunal ay nagbibigay-linaw na impormasyon at pananaw tungkol sa isang paksa sa maayos na pagkakasunod-sunod at lohikal na estruktura.

• Kronolohikal vs Sikwensyal na pagkakasunod-sunod: Kronolohikal ay sunod-sunod ayon sa panahon; Sikwensyal ay sumusunod sa lohikal na pagkakasunod-sunod ng mga hakbang o proseso.

• Estereotipo at Edad/Antas ng Pamumuhay bilang bahagi ng Tekstong Biswal: pagsusuri sa kung paano ipinapakita ang lahi, nasyonalidad, atbp. ay maaaring magpakilala ng reputasyon o pananaw.

• Pagsusuri ng dayalogo: intindihin ang mga tauhan batay sa kanilang kilos, ugali, at relasyon sa isa't isa; ito ang batayan para maipakita kung ang mga tauhan ay mapagmahal, mapagmataas, mapagtimpi, atbp.

• Paghahanda para sa pagsusulit: pag-alam sa tamang hakbang (order ng mga kilos), tamang interpretasyon ng mga salita sa konteksto (underlined terms), at pag-ugnay ng teorya sa praktikal na halimbawa.

Mga halimbawang konsepto na may LaTeX notation (para sa anumang numeric/formal na detalye):

• Tanaga sukat: 7-7-7-7

• Pagkakasunod-sunod na halimbawa: 2\rightarrow 3\rightarrow 1\rightarrow 5\rightarrow 4 (halimbawa ng tamang hakbang sa pagluluto ayon sa eksaktong sequence sa tanong 48, batay sa transcript; tandaan na ang eksaktong pagpipilian mula sa test ay 31254, na kumakatawan sa: 3-1-2-5-4)

• Ibalon epiko: mula sa Bikol region (kung tatanungin saan nagmula ang epikong Ibalon).

Tip sa pagsusulit:

• Kung may hanay ng tanong na may mga kahulugan ng underlined na salita, tingnan ang konteksto ng buong pangungusap at ang posibleng kahulugan batay sa konotasyon.

• Sa mga tanong tungkol sa pananaw o estilo (estilo, sukat, tugma, persona), hanapin ang pinakamalapit na paglalarawan batay sa defnisyon.

• Para sa mga tanong tungkol sa kronolohikal o sikwensyal, tandaan ang pagkakasunud-sunod ng mga pangyayari o hakbang.

• Kapag tinanong tungkol sa etika o kahalagahan ng kultura, bagayan ang sagot sa kahalagahan ng pagpreserba ng ating wika at panitikan laban sa kolonisasyon at pag-unlad ng modernong lipunan.

Nota sa mga napiling sagot sa Transcript:

• 32: Paliwanag tungkol sa kahulugan ng salungguhit (depende sa konteksto ng beyblade).

• 33: Kahulugan ng kanser bilang sakit na sanhi ng abnormal na pagdami at pagkalat ng mga selula.

• 34: Katumbas ng kahulugan ng may salungguhit (depende sa konteksto ng pangungusap).

• 35–37: Mga uri ng teksto at katangian (ekspositori/impormasyunal/biswal) at katangian ng pagkakasunod-sunod.

• 38–39: Tekstong biswal at kinalabasan ng stereotyping; lutuin sa konteksto ng lahi, nasyonalidad, atbp.

• 40–41: Sikwensyal at kronolohikal; kahalagahan ng pagkakasunod-sunod.

• 42–47: Pagtukoy sa uri ng relasyon ng tauhan batay sa dayalogo.

• 48–50: Tamang hakbang sa pagluluto, sanhi sa sawikain, at posibleng bunga ng pagmimina.

Kung kailangan mo, maaari kitang tulungan gumawa ng mas maayos na outline o flashcards batay sa bawat pangunahing paksa at key terms para mas madali mong ma-review før ng exam. Sa kasong ito, maaari kang magbigay ng diin kung alin sa mga paksa ang mas kailangan mong balikan para mas mapakinabangan ang study notes na ito.