literatura_1945-1989

Literatura od 1945 do 1989 roku

Plan lekcji

• Charakterystyka twórczości i pokolenia literackie tego okresu

• Poezja:

  • Czesław Miłosz

  • Jarosław Marek Rymkiewicz

  • Wisława Szymborska

  • Zbigniew Herbert

  • Stanisław Barańczak

• Powieści:

  • Dżuma - Albert Camus

  • Rok 1984 - George Orwell

• Dramat:

  • Tango - Sławomir Mrożek

• Wybrane opowiadania - Marek Nowakowski

Wstęp do epoki

• Literatura polska po 1945 roku:

  • Nowe pokolenia twórców

  • Literatura ograniczona przez nowy ustrój polityczny - komunizm

  • Funkcja propagandowa utworów (socrealizm)

  • Próby opisania powojennej rzeczywistości

Socrealizm

• Przedstawiciele:

  • Andrzej Braun

  • Tadeusz Konwicki

  • Witold Wirpsza

  • Wiktor Woroszylski

  • Wisława Szymborska

• Charakterystyka:

  • Ideologia socrealizmu związana z stalinizmem

  • Sztuka propagandowa umacniająca pozycję władzy

  • Odcinanie się niektórych twórców od swojej wcześniejszej twórczości

Cechy twórczości socrealistycznej

• Apoteoza klasy robotniczej i przywódców partii

• Ukazywanie potęgi państwa i władzy

• Monumentalizm

• Piętnowanie wrogów ludu

• Budowanie czarno-białej wizji świata

Pokolenie '56 - Współczesności

• Twórcy debiutujący około 1950 roku:

  • Miron Białoszewski, Andrzej Bursa, Stanisław Grochowiak, Marek Hłasko, Halina Poświatowska, Edward Stachura

• Rola przełomu październikowego 1956 roku:

  • Zrywanie z socrealizmem

  • Krytyka literacka Jana Błońskiego

Pokolenie '68 - Nowa Fala

• Twórcy:

  • Stanisław Barańczak, Julian Kornhauser, Ryszard Krynicki, Ewa Lipska, Adam Zagajewski

• Rola poezji:

  • Bunt wobec fałszywego obrazu świata

  • Eksperymenty językowe

Pokolenie '76 - Nowa Prywatność

• Twórcy:

  • Paweł Huelle, Tomasz Jastrun, Bronisław Maj, Antoni Pawlak, Jan Polkowski

• Tematyka:

  • Człowiek a polityka

  • Koncentracja na przeżyciach jednostki

Wybrane poezje okresu powojennego

• Czesław Miłosz, Wisława Szymborska, Zbigniew Herbert, Stanisław Barańczak, Jarosław Marek Rymkiewicz

Czesław Miłosz

• Tom poezji:

  • Ocalenie

• Tematyka:

  • Sprzeciw wobec nihilizmu

  • Wiara w uniwersalne wartości

  • Cierpienie jako nieodłączna część istnienia

Wisława Szymborska

• Poezja pytań i wątpliwości

• Tematyka:

  • Życie codzienne

  • Jasność i precyzja języka

  • Ironia w opisie rzeczywistości

Zbigniew Herbert

• Tematyka:

  • Pan Cogito jako poeta myślący

  • Motywy antyczne i moralność w twórczości

  • Przesłanie Pana Cogito – wezwanie do heroizmu

Sławomir Mrożek - Tango

• Gatunek:

  • Groteskowy dramat rodzinny

• Tematyka:

  • Konfrontacja tradycji z nowoczesnością

  • Upadek wartości i dominacja siły

Marek Nowakowski

• Raport o stanie wojennym:

  • Ironia w opowiadaniach przedstawiających Polaków w obliczu stanu wojennego

• Górą Edek:

  • Aluzja do Tanga Mrożka

  • Krytyka brutalnych realiów społecznych

Podsumowanie

• Literatura w latach 1945-1989 kształtowała się pod wpływem polityki, uwarunkowań społecznych oraz walki o wolność, co wpływało na stylistykę, formy literackie oraz tematy, które były podejmowane przez twórców.