Aantekeningen over de Rechterlijke Organisatie in Nederland

Inleiding

• Nederland heeft drie onafhankelijke machten: wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht.
• Dit hoofdstuk richt zich op de rechterlijke macht en de rol van buitengewone opsporingsambtenaren (BOA's) in de strafrechtspraak.

Rechterlijke Macht

A. Organisatie van de Rechterlijke Macht

• De rechterlijke macht omvat rechters, magistraten, en andere juridische ambtenaren.
• Rechters worden life-time benoemd en hun positie is wettelijk geregeld.
• Het recht wordt doorgaans openbaar behandeld, behalve in uitzonderlijke gevallen.

B. Garanties voor Deugdelijke Rechtspraak

• Artikel 17 Grondwet geeft iedereen recht op een rechtmatige rechter.
• Uniek gerecht kan alleen door wetgever worden toegestaan (Art. 116 Grondwet).
• Onpartijdigheid van rechters wordt beschermd door hun levenslange aanstelling.
• Publieke zittingen zijn essentieel voor transparantie (Art. 121 Grondwet).

De Gerechten

A. Type Gerechten

1. Rechtbanken: 11 rechtbanken, met verschillende zittingsplaatsen per arrondissement.
2. Gerechtshoven: 4 gerechtshoven en behandelen hoger beroep.
3. Hoge Raad: Hoogste rechtscollege voor cassatie en herzieningen.

B. Rechters bij de Gerechten

• Rechters van rechtbanken zijn onafhankelijk voor het leven benoemd.
• Er zijn verschillende soorten rechters, zoals kantonrechters, politierechters en kinderrechters, die gespecialiseerde zaken behandelen.

Rolverdeling in de Strafrechtspraak

A. Hoofdrolspelers

1. Verdachte: Iemand tegen wie een strafbaar feit wordt vermoed.
2. Openbaar Ministerie (OM): De aanklager die het bewijs levert en straf eist.
3. Rechter: Neutraal figuur die de rechtszaak leidt en oordeelt.

B. Competentie van Rechters

• Absolute competentie: Welke rechter voor welk soort misdrijf bevoegd is.
  • Kantongerechten voor overtredingen.
  • Politierechter en meervoudige kamers voor misdrijven.
  • Kinderrechters voor jeugdigen (12-18 jaar).
• Relatieve competentie: Waar een zaak aanhangig gemaakt moet worden op basis van feiten.

Dagvaarding

• De officier van justitie brengt de zaak voor door middel van een dagvaarding, officiële oproep voor de verdachte.
• Bevat informatie over het ten laste gelegde feit, tijd, en plaats van de overtreding.

De Procedures in Strafzaken

A. Opsporing en Vervolgen

• Opsporing onder leiding van de officier van justitie; hij neemt beslissingen over vervolging.
• Vervolgen omvat het betrekken van de rechter in de zaak door dagvaarding of strafbeschikking.
• Seponeren: Beslissing om niet te vervolgen; kan gemaakt worden op basis van haalbaarheid en opportuniteit.

B. Strafbeschikking en Transactie

• Strafbeschikking: OM legt buiten de rechter om een straf op bij specifieke delicten.
• Transactie: Vervolgingsalternatief met voorwaarden die, indien nageleefd, leiden tot seponering.

Procedure in Strafzaken

• Start met een redelijke verdenking en leider is de officier van justitie.
• Voorbereidend onderzoek; toezicht door rechter-commissaris.
• Onderzoek ter terechtzitting met uitspraak door de rechter.
• Mogelijkheid voor beroep en cassatie na uitspraak.

Cassatie en Herziening

• In cassatie kan alleen de juiste toepassing van het recht aan de orde zijn.
• Herziening mogelijk bij nieuwe feiten die niet bekend waren eerder; dit kan zowel ten nadele als ten voordele zijn.

Organisatie van het Openbaar Ministerie

A. Structuur en Taken

• Bestaat uit procureurs-generaal en officieren van justitie.
• Verantwoordelijk voor opsporing, vervolging en uitvoering van straffen.

B. Hulpofficier van Justitie

• Staan de officier bij en hebben aanvullende opsporingsbevoegdheden.
• Niet formeel onderdeel van het OM, maar werken onder leiding van de minister van Justitie.