Rozdział: Sztuka w kulturze. Co nas otacza?

Kultura

  • Całokształt materialnego oraz duchowego dorobku ludzi
  • Ogół elementów i obszarów ludzkiego życia, które mają różną wartość i zostały wytworzone od początku istnienia człowieka do chwili obecnej
  • Przyswajanie i przekazywanie następnym pokoleniom wartości cennych dla rozwoju danej społeczności
  • Przekształcanie środowiska życiowego w celu stworzenia jak najlepszych warunków do funkcjonowania
  • Każdy naród i lud na ziemi ma swoją kulturę
  • Przetrwała dzięki komunikacji
  • O odrębności kultur od siebie decydują kody kulturowe
  • Współczesna kultura często nazywana jest kulturą wizualną

\

^^Elementy kultury:^^

  • Obyczaje, obrzędy, mity, wierzenia, styl życia
  • Stan wiedzy danej społeczności
  • Prawo
  • Wartości, przekonania i normy etyczne
  • Religia, etyka, filozofia
  • Znaki, symbole, kody, ideologie, języki
  • Sztuka i dzieła sztuki
  • Wynalazki, narzędzia, maszyny, przedmioty codziennego użytku
  • Umiejętności, typy zachowań
  • Nauka, technika

\

^^Teksty kultury:^^

  • Przestrzeń miasta
  • Dzieło sztuki
  • Spektakl teatralny
  • Książka

\

Sztuka

  • Oparte na umiejętnościach i opanowaniu określonych zasad przekształcanie materiału tak, aby przyjął on nową, odrębną formę, czyli stał się dziełem
  • Współczesna sztuka to ogólna zdolność człowieka do twórczego działania, polegającego na utrwalaniu i interpretacji rzeczywistości lub kreowaniu nowej, z intencją oddziaływania na odbiorców
  • Obejmuje wiele rodzajów świadomej i celowej aktywności człowieka
  • Praca artystów wyrażających swoje poglądy i przeżycia w nietypowej formie, w celu wywołania w widzach emocji

\

^^Rodzaje sztuki:^^

  • Sztuki piękne:
    • XVII - XVIII w.
    • Piękno jest podstawowym dążeniem artystów i najważniejszą cechą dzieł
    • Obejmuje:
    • Malarstwo
    • Rzeźbę
    • Architekturę
    • Poezję
    • Wymowę
    • Taniec
    • Muzykę
    • Teatr
  • Sztuki plastyczne:
    • XIX w.
    • Dziedziny, które oddziałują na zmysł wzroku
    • Obejmuje:
    • Malarstwo
    • Grafikę
    • Rzeźbę
    • Architekturę
    • Rzemiosło artystyczne
  • Sztuki wizualne i audiowizualne:
    • Współczesne określenia
    • Formy twórczości artystycznej, odbierane za pomocą różnych zmysłów
    • Wykracza poza zbiór dziedzin zaliczanych do sztuk plastycznych

\

Dzieło sztuki

  • Materialny obiekt wytworzony zgodnie z określonymi regułami, w celu odwzorowania rzeczywistości, wykonania określonego przedmiotu lub wyrażenia przeżycia w sposób poruszający lub pouczający
  • Powszechnie uważane za piękne, oryginalne, wyróżniające się spośród innych wytwory człowieka
  • Dziełem sztuki może być nie tylko przedmiot, ale także sama aktywność twórcy, czy nawet jego pomysł lub projekt
  • Współczesne dzieła sztuki są efektem poszukiwania nowych form wyrazu

\

^^Formy dzieł sztuki:^^

  • Tradycyjne:
    • Obrazy
    • Rysunki
    • Grafiki
    • Rzeźby
    • Budowle
    • Przedmioty sztuki użytkowej
  • Nowoczesne:
    • Fotografie
    • Fotokolaże
    • Fotomontaże
    • Filmy
    • Przedmioty gotowe
    • Przedmioty znalezione
  • Nowe praktyki sztuki:
    • Obiekty
    • Asamblaże
    • Instalacje
    • Nagrania audio-wideo
    • Happening
    • Performance

\

^^Funkcje sztuki:^^

  • Ekspresywna:
    • Wyrażanie przez artystę jego subiektywnych doznań i oglądu świata
  • Ludyczna:
    • Widoczna zwłaszcza w sztuce służącej rozrywce i odpoczynkowi
  • Komunikacyjna:
    • Odczytywanie przez odbiorcę sensów nadanych dziełu przez artystę
    • Mogą one dotyczyć:
    • Obyczajowości
    • Wiary
    • Historii
  • Magiczna:
    • Przejawiała się w proszeniu bóstw o dobrobyt za pomocą dzieł sztuki
    • Ukazywała i tłumaczyła porządek świata
  • Użytkowa:
    • Przedmioty służące celom praktycznym, a jednocześnie odznaczające się wartościami estetycznymi
  • Religijna:
    • Wytwarzanie przedmiotów związanych z obrzędami religijnymi
    • Mogą to być:
    • Grobowce
    • Wizerunki świętych
  • Dydaktyczna:
    • Demaskuje przejawy zła i niesprawiedliwości społecznej
    • Kształtuje krytyczną postawę wobec rzeczywistości
  • Symboliczna:
    • Realizowana poprzez:
    • Piramidy, uwidaczniające status faraona
    • Katedry, ukazujące potęgę Boga
    • Wieżowce korporacji, manifestujące władzę pieniądza
  • Estetyczna:
    • Zyskała na znaczeniu wraz z rozwojem malarstwa świeckiego i prywatnego mecenatu
    • Dzieła sztuki miały umożliwiać człowiekowi obcowanie z pięknem

\

^^Dziedziny sztuk wizualnych:^^

  • Rysunek:
    • Dzieła są tworzone głównie przy użyciu:
    • Ołówka
    • Węgla
    • Kredy
    • Tuszu
    • Najważniejszą rolę odgrywają:
    • Linia
    • Walor
    • Światłocień
  • Grafika:
    • Dzieła w których kluczowa jest linia
    • Głównie cyfrowe projektowanie graficzne
  • Malarstwo:
    • Plamy barwne tworzą różne kompozycje
    • Główne środowiska wyrazu to:
    • Kształt
    • Kolor
  • Fotografia:
    • Technika tworzenia, utrwalania i powielania w formie śladu na materiale światłoczułym lub w postaci cyfrowej obrazu będącego fragmentem rzeczywistości
    • Podstawowym środkiem wyrazu jest kadr
  • Architektura:
    • Sztuka kształtowania miejsca, w którym żyje człowiek
    • Projektowanie przestrzeni i budowanie obiektów z uwzględnieniem ich funkcji oraz usytuowania
    • Podstawowe elementy kompozycji architektonicznej:
    • Bryła
    • Rozmieszczenie brył w przestrzeni
    • Proporcje brył w przestrzeni
    • Do tych czynników powinno dostosować się:
    • Wygląd miejsc
    • Wygląd budowli
    • Rodzaj zastosowanego materiału
  • Film:
    • Ruchowe, udźwiękowione obrazy, tworzące opowieść w czasie, zwaną fabułą
    • Najważniejszym środkiem wyrazu jest montaż
    • Najmniejsza część dzieła filmowego to kadr
    • Kadr to pojedyncza, zatrzymana klatka filmowa
  • Sztuka użytkowa:
    • Projektowanie przedmiotów codziennego użytku, tak aby ich wygląd odpowiadał przeznaczeniu
    • Powinna mieć zastosowanie praktyczne
    • Najważniejszymi zagadnieniami są:
    • Funkcja
    • Forma
    • Technika
  • Rzeźba:
    • Operuje formatami trójwymiarowymi czyli bryłami
    • Jej wytwory można oglądać ze wszystkich stron
    • Najważniejszymi środkami są:
    • Tworzywo
    • Technika opracowania tworzywa
    • Faktura
  • Nowe praktyki sztuki:
    • Nietypowe i współczesne dzieła i zabiegi artystyczne
    • Najważniejsza w tej dziedzinie jest strategia artysty
    • Kluczowe kwestie:
    • Problematyka pracy artysty
    • Tworzywo
    • Sposób kontaktu z dziełem
    • Praktyki sztuki:
    • Instalacje
    • Happeningi
    • Performace

\

Typy kultury i sztuki

%%Kultura globalna%% %%i Sztuka światowa%%

^^Kultura globalna:^^

  • Powstała w wyniku połączenia elementów kultur poszczególnych krajów i narodowości, które nastąpiło za sprawą środków masowego przekazu, głównie telewizji i internetu
  • Dzięki nowoczesnym środkom przekazu wszyscy mogą uczestniczyć w kulturze globalnej, korzystać z jej dorobku i szybkiego, nieograniczonego przepływu informacji

\

^^Sztuka światowa:^^

  • Wielki zbiór twórczości różnych regionów i narodów, o cechach podobnych niezależnie od miejsca powstania i poruszającej te same tematy
  • Zjawisko ciągłego przepływu, rozpowrzechniania i przetwarzania informacji o sztuce oraz reprodukowaniu dzieł
  • Funkcjonowanie świata sztuki, jako wspólnoty ludzi na całym globie

\

%%Kultura europejska%% %%i Sztuka europejska%%

^^Kultura europejska:^^

  • Powstała z połączenia dziedzictwa Starożytnej Grecji i Rzymu oraz wartości świata chrześcijańskiego
  • Kształtowała się w kręgu średniowiecznej kultury, a potem renesansowych Włoch, XVII- i XVIII- wiecznej Francji oraz XIX-wiecznych Niemiec i Anglii
  • Nierozerwalnie powiązana z rozwojem dorobku kulturowego wszystkich krajów kontynentu

\

^^Sztuka europejska:^^

  • Ogół osiągnięć artystycznych krajów tego kontynentu
  • Zbiór wspólnych cech dzieł powstałych na tym obszarze, wynikłych z jednakowych źródeł informacji oraz z podobnej historii
  • Style:
    • Romański
    • Gotycki
    • Renesanz
    • Barok
    • Klasycyzm
    • Romantyzm

\

%%Kultura narodowa%% %%i Sztuka narodowa%%

^^Kultura narodowa:^^

  • Całokształt dorobku danej nacji
  • Czynnik spajający miekszańców wielu różnych regionów w zbiorowość mającą poczucie jedności
  • Chroniona przez instytuty państwowe, m.in.:
    • Muzea
    • Teatry narodowe
    • Instytuty sztuki filmowej
  • Elementy kultury narodowej:
    • Historia
    • Język
    • Wyznanie
    • Sztuka
    • Zwyczaje
    • Symbole
    • Bohaterowie historyczni
    • Bohaterowie literaccy

\

^^Sztuka narodowa:^^

  • Twórczość artystów czujących przynależność do danego kraju i dających temu wyraz w swojej działalności
  • Dzieła powstałe na terenie określonego państwa
  • Przykładowe dzieła to prace nawiązujące tematyką do:
    • Narodowej historii
    • Tradycji
    • Mitologii
    • Literatury
    • Piękna rodzimych pejzaży

\

%%Kultura regionalna%% %%i Sztuka regionalna%%

^^Kultura regionalna:^^

  • Dorobek ludzi zamieszkujących tereny poza miastami, w niewielkich, odizolowanych społecznościach
  • Prace powstają wedle ustalonych wzorców, przekazywanych z pokolenia na pokolenie
  • Dążenie do zachowania elementów charakterystycznych dla danego miejsca, podtrzymywania tryadycji i pogłębiania wiedzy o historii danego miejsca
  • Wpółtworzenie i ożywianie ruchu kulturalnego w danej okolicy
  • Składają się na nią:
    • Język (gwara)
    • Ubiór
    • Kuchnia
    • Zwyczaje
    • Wyznanie
  • Wytwory związane są z:
    • Codziennym życiem na wsi
    • Zwyczajami
    • Dorocznymi świętami

\

^^Sztuka regionalna:^^

  • Autorami są niewykształceni ludowi twórcy
  • Nazywana sztuką nieprofesjonalną
  • Powiela obowiązujące w danym regionie typy przedstawień, często religijnych
  • Stanowi źródło rozrywki i wzmacnia poczucie tożsamości w lokalnych społecznościach
  • Najbardziej popularne formy:
    • Malarstwo
    • Rzeźba
    • Grafika
    • Rzemiosło artystyczne

\

%%Kultura lokalna%% %%i Sztuka lokalna%%

^^Kultura lokalna:^^

  • Związana z przestrzenią w której przebywamy na codzień i z którą czujemy więź

  • Zaangażowanie w jej współtworzenie to wspieranie miejscowych twórców i dbałość o zachowanie unikalnego charakteru okolicy

    \

^^Sztuka lokalna:^^

  • Zjawiska artystyczne występujące w danym, niewielkim środowisku
  • Twórczość - tradycyjna i nowoczesna - lokalnego kręgu

\

%%Kultura elitarna%% %%i Sztuka elitarna%%

^^Kultura elitarna:^^

  • Tworzyła ją dawna elita społeczna
  • Współcześnie jest rozwijana przez profesjonalnych twórców dla ludzi wykształconych, mających przygotowanie by odbierać trudne komunikaty
  • Komunikaty te zmuszają do:
    • Myślenia
    • Ciągłego poszerzania wiedzy
    • Samodzielnego poszukiwania odpowiedzi

\

^^Sztuka elitarna:^^

  • Działalność artystów, znawców sztuki i specjalistów związanych ze szkołami artystycznymi
  • Nazywana sztuką profesjonalną
  • Wymaga od odbiorców:
    • Wiedzy o kulturze
    • Przygotowania do interpretacji najnowszych zjawisk w sztuce
  • Często:
    • Zawiera krytykę rzeczywistości
    • Wykracza poza nasze przyzwyczajenia
    • Zmusza do reflekcji
    • Wywołuje silne przeżycia
  • Dzieła prezentowane:
    • Na festiwalach sztuki
    • W muzeach
    • W galeriach

\

%%Kultura popularna%% %%i Sztuka popularna%%

^^Kultura popularna:^^

  • Zjawisko, w którym dobra są produkowane fabrycznie i anonimowo dla zysku
  • Czerpie z dorobku kultury elitarnej, ale jest dostępna dla szerokiego grona odbiorców, dostosowana do upodobań większości z nich
  • Jest związana z rozwojem nowych środków przekazu:
    • Gazet
    • Radia
    • Telewizji
    • Internetu

\

^^Sztuka popularna:^^

  • Zapewnia widzom przede wszystkim rozrywkę
  • Powiela powrzechnie znane i akceptowane wzorce, często będące uproszczeniem osiągnięć sztuki elitarnej
  • Przekazywane treści są proste, związane z codziennym życiem
  • Wiele wytworów powstaje w celach komercyjnych
  • Autorami tych dzieł są wykwalifikowanie producenci i projektanci
  • Jest to m.in.:
    • Wystrój wnętrz
    • Moda
    • Wygląd miast

\
\
\
\
\
\
\
\
\
\
\
\
\
\
\
\
\