VPK week 1

Werkgroep 1.1

gezondheidsvaardigheden → gezondheidsgedrag → gezondheidsvaardigheden

gezondheidsvaardigheden: zelfredzaamheid, zelfmanagement, adaptief vermogen

• toereikend?

• beperkt toereikend?

gezondheidsgedrag:

• adequaat?

• inadequaat?

gezondheid:

• bedreigd?

Positieve gezondheid

“Health as the ability to adapt and to self-manage, in the face of social, physical and emotional challenges”

6 dimensies van positieve gezondheid:

• lichaamsfuncties (gezond voelen, eten, slapen, pijn)

• mentaal welbevinden (vrolijk zijn, communicatie, concentratie)

• zingeving (levenslust, acceptatie, dankbaarheid)

• kwaliteit van leven (gelukkig zijn, lekker in je vel zitten, balans)

• meedoen (erbij horen, interesse in de maatschappij, contacten)

• dagelijks functioneren (selfcare, grenzen, hulp durven vragen)

Gezondheidspsychologie

• biomedisch ziektemodel → ziekten & symptomen hebben fysiologische verklaring

• biopsychaal ziektemodel → ziekten & symptomen kunnen verklaard worden door combinatie lichamelijke, sociale en psychologische factoren.

Illness, Sickness, Disease

• Illness - beleving individueel → psychologische visie

• Sickness - beleving omgeving → sociale visie

• Disease - diagnose → biologische visie

  

Werkgroep 1.2

Basisstructuur Nederlandse gezondheidszorg

• 0de lijn → eigen sociale netwerk

• 1e lijn → generalistisch, geen verwijzing, geen opname

• 2e lijn → specialistisch, met verwijzing, opname mogelijk

• 3e lijn → topklinisch, met verwijzing, opname mogelijk

Soorten zorg

• ambulant/extramuraal → bij client thuis

• intramuraal → in zorgorganisatie

• semimuraal → dagbehandeling

• transmuraal/ketenzorg → verschillende plekken

Nederlands zorgstelsel - stelselwetten

• ZVW - zorgverzekeringswet

• WLZ - wet langdurige zorg

• WMO - wet maatschappelijke ondersteuning

• JW - jeugdwet

• WPG - wet publieke gezondheid

Zorgsectoren

• publieke gezondheidszorg (JGZ, GGD)

• maatschappelijke zorg (huishoudelijke zorg)

• care (ouderenzorg, gehandicaptenzorg)

• cure (medische zorg)

• geestelijke gezondheidszorg (psychiatrie)

Moderne verpleegkunde

clienteigenschappen: divers, assertief, individualistisch, autonomie

→ westers

Werkgroep 1.3

Beroepsprofiel verpleegkundige

doel verpleging → bevorderen gezondheid, herstel, groei en ontwikkeling, en het voorkomen van ziekte, aandoening of beperking.

CanMEDS-rollen

Verpleegkunde → de leer van het verplegen

• wat is verplegen vergeleken met andere gezondheidszorg?

• hoe kan het beste verpleegd worden?

• waartoe wordt er verpleegd?

• bewezen effect (resultaat)

• wetenschappelijk verantwoorde onderbouwing → evidence based practice (EBP)

VPK week 2

Werkgroep 2.1

Groei en ontwikkeling van het kind

cognitief denken: vermogen om kennis op te nemen en te verwerken

Theorie van Jean Piaget

• Sensomotorische fase → 0-2 jaar

  • waarneming doormiddel van zintuigen

  • weinig denkwerk, vooral reflexmatig

  • leren door motorische handelingen

• Pre-operationele fase → 2-7 jaar

  • egocentrisch denken

  • leren door te spelen

  • eenvoudige cognitieve schema’s mogelijk door waarnemingen

• Concreet-operationele fase → 7-11 jaar

  • meer cognitieve schema’s mogelijk

  • besef dat dingen anders kunnen zijn als ze lijken

  • begrijpen verandering

• Formeel-operationele fase → 11+ jaar

  • ingewikkelde cognitieve gedachtenschema’s

  • abstracte begrippen, logisch redeneren en theoretiseren

Cognitieve groei

• egocentrisme → op zichzelf gericht zijn

• objectpermanentie → besef dat object los staat van eigen handelingen of aandacht

• conservatie → besef dat eigenschappen hetzelfde blijven als het uiterlijk veranderd, verder niks

• animistisch denken →aannemen dat objecten levend zijn

• doelgericht gedrag → vermogen doel na te streven

• sensomotorisch denken -> minimaal denkwerk voor motorische handelingen

• abstract denken → denken over dingen die niet direct waarneembaar zijn

• centratie → aandacht niet op meer dan een ding kunnen richten

• logische operatie → oplossen van probleem door beelden te manipuleren in gedachten

• irreversibiliteit → onvermogen om situaties vooruit te denken en weer te terug te draaien

Opvoedstijlen

• Autoritaire opvoedstijl → koud, streng, veeleisend, straffen

• Autoritatieve opvoedstijl → warm, luisteren naar behoefte, zelf beslissen

• Permissieve opvoedstijl → verwennen, geen eisen, zelf beslissen (maar niet daartoe in staat)

• Onverschillige opvoedstijl → niet betrokken, geen verwachtingen, onoplettend

Nature vs Nurture

Nature : genetica, aangeboren

Nurture : omgevingsfactore, opvoeding

Werkgroep 2.2

Ontwikkeling van de persoonlijkheid

persoonlijkheid → de psychologische kenmerken die een zekere continuïteit verlenen aan het gedrag van een individu in verschillende situaties, op verschillende momenten

• emoties, normen & waarden, motieven, houdingen, opvattingen, gewoontes

Processen vorming persoonlijkheid

• biologische processen → hersenmodules vormen deel persoonlijkheid

  • seks, agressie, honger, affiliatie, dorst, prestaties

• situationele processen → nurture, omgeving

  • gedrag beinvloed door behavioristische conditionering, cognitief en sociaal

  • persoonlijkheid gevormd in vroege jeugd door opvoeding en omgeving

• psychologische processen → nature

  • karaktertrekken: stabiel persoonlijkheidspatroon → temperamenten en typen

  • persoonlijkheidsproces: interne werking → motivatie, emotie, perceptie, leren

Sociale en culturele bijdrage persoonlijkheid

→ geboorteland, religie, school

Persoonlijkheidstheorieën

Beschrijvende Persoonlijkheidstheorie → persoonlijkheid uitgedrukt in stabiele persoonlijkheidskenmerken en karaktertrekken

• Vijf-factoren theorie

Procestheorie → Interne persoonlijkheidsprocessen : motivatie, perceptie, leren en ontwikkeling

• psychoanalytische theorie van Freud

  • id → primitieve, onbewuste deel van de persoonlijkheid (fundamentele drijfveren)

  • superego → moralen, normen en waarden, ‘geweten’

  • ego → bewuste, rationele deel van de persoonlijkheid (bemiddellaar id en superego)

    
    

Ego-afweermechanismen → onbewust mechanisme dat de ervaring van een conflict of angst verzacht

• ontkenning → ontkennen dat probleem bestaat

• rationalisatie → sociaal acceptabele redenen geven voor sociaal onacceptabel gedrag

• reactieformatie → tegenovergesteld gaan gedragen aan onbewuste verlangens

• verschuiving → verschuiven reactie van bron van stress naar veiliger persoon of object

• regressie → terugkeren naar eerdere ontwikkelingsfase

• sublimatie → sociaal verantwoordelijke uitlaatkleppen gebruiken (heel hard werken, creativiteit)

• projectie → een ander beschuldigen van eigen probleem om zelf niet te hoeven ervaren

Behoeftehiërarchie van Maslow

→ procestheorie

Hechting → langdurige sociaal-emotionele relatie tussen kind en ouder

Veilige hechting → ontspannen bij verzorger en verdraagzaam tegenover nieuwe ervaringen

→ resultaat van gevoelige en responsieve ouders

Verlatingsangst →angst bij jonge kinderen die worden gescheiden van verzorgers (past bij veilige hechting)

Onveilige hechting

• angstig-ambivalente hechting → extreme verlatingsangst, moeilijk te troosten als verzorger terug is

  → resultaat inconsequent ouderschap

• angstig-vermijdende hechting → geen interesse in verzorger, geen emotie bij scheiding of terugkomst

  → resultaat verwaarlozend ouderschap

Werkgroep 2.3

Socialisering

• sociale context → combinatie van mensen, activiteiten en interacties, omstandigheden en verwachtingen in een situatie

• sociale rol → sociaal gedefinieerd gedragspatroon dat verwacht wordt in een bepaalde situatie

• sociale afstand → waargenomen verschillen of overeenkomsten tussen jezelf en anderen

• sociale norm → de gedragingen en attitudes die een groep passend vind voor zijn eigen leden

• conformisme → de neiging om gedragingen, attitudes en meningen van groepsleden over te nemen

Sociale druk, groepsdenken → leden conformeren met consensus van de groep of groepsleider, individueel zou het onverstandig zijn

• omstandigheden die groepsdenken bevorderen:

  • dominante leider

  • cohesie, geen afwijkende meningen

  • gebrek aan ruimte stimulatie zorgvuldige beoordeling situatie

  • homogeniteit sociale achtergrond en ideologie leden

  • externe dreiging → sterke druk

Beoordelen van een ander

• aantrekkingskracht → mensen die we het aardigst vinden zijn de mensen die ons maximale beloning geven tegen minimale kosten

• aantrekkelijkheid → mensen vinden meer beloning in omgaan met voor hun fysiek aantrekkelijke mensen

• nabijheid → we sluiten vooral vriendschappen met mensen wie we het meeste contact hebben

• gelijkenis → zich aangetrokken voelen tot degenen die het meeste op hunzelf lijken

• openheid → het delen van persoonlijke informatie en gevoelens met een ander waarbij vertrouwen wordt ontwikkeld.

Vooroordeel → negatieve (soms positieve) houding tegenover een individu die lid is van een bepaalde groep

• stereotype → overdreven beeld dat vaak niet (volledig) overeenkomt met de werkelijkheid

• discriminatie → negatieve actie tegenover een individu die lid is van een bepaalde groep

• dehumanisering → anderen als minder dan menselijk zien

VPK week 3

Werkgroep 3.1

Groei en ontwikkeling 0-12 jaar

prematuur → < 32 weken

randprematuur → 32-37 weken

a terme zuigeling → 37-42 weken

serotien → > 42 weken

Circulatie voor de geboorte

O₂ via placenta i.p.v. longen (weinig bloedvoorziening longen nodig)

foramen ovale → bloed stroomt van rechter atrium naar linker atrium

ductus arteriosus → bloed stroomt van arterius pulmonalis naar aorta

O₂ aanvoer → vena umbilicus

CO₂ afvoer → 2 arteriae umbilicales

APGAR-score → toestand pasgeborene, momentopname

Hielprik (4e-7e dag na geboorte)

• PKU → enzym afwezig, ophoping phenylalanine, zenuwbeschadiging

  → gevolg: hersenbeschadiging, verstandelijke beperking

• CH → congenitale hypothyreoïdie, tekort aan schildklierhormoon

  → gevolg: ontwikkelingsachterstand, behandeling mogelijk → screening

Gehoorscreening

OAE → oto-akoestische emissies

• speaker zend klikgeluidjes uit: bij gezond binnenoor vangt microfoon geluid op

  • nadeel: alleen binnenoor, neurologische problemen niet onderzocht

Rijksvaccinatieprogramma → alle Nederlandse kinderen

groepsimmuniteit → als de groep om je heen de ziekte niet door kan geven, kan je de ziekte ook niet krijgen. (in Nederland: streven vaccinatiegraad 95%)

biblebelt → lage vaccinatiegraad

mazelen → hersenontsteking

tetanus → geen groepsimmuniteit, geen mens-mens besmetting

Prematuren verhoogd risico, vaccinatie onder bewaking

Contra-indicaties vaccinatie:

• absoluut:

  • allergie

• relatief (tijdelijke uitstel):

  • koorts

  • immuunstoornis

  • operatie

Groeicurve

• invloed op groeicurve:

  • zwangerschapsduur

  • borst/flesvoeding

  • puberteit

  • target height

  • meetvariaties → meting niet altijd consistent → invloed interpretatie curve

• kijk niet alleen naar de lijn, maar ook naar het kind

Van Wiechenschema → vroegtijdig signaleren achterblijven ontwikkeling

→ geen screeningsinstrument, geen diagnostische test

• lijnen gewoonlijke ontwikkeling, 90e percentiel + of m

Ondergewicht → Overgewicht → Obesitas

BMI= gewicht : lengte²

Nederland → internationale afkapwaarden, kinderen anders dan volwassenen

Comorbiditeit Obesitas

• diabetes mellitus

• cardiovasculaire aandoeningen

• gewrichtsklachten

• slaapapneu

• hoger risico kanker

• galstenen

• verminderde vruchbaarheid

gevolg → levensverwachting 6-7 jaar korter

Interventie kinderen met overgewicht → BBOFT

• borstvoeding

• buitenspelen

• ontbijt met granen

• minder frisdrank en fast food

• minder TV

• minder tussendoortjes

Vragenlijsten → welbevinden jongeren

Werkgroep 3.2

Jeugdgezondheidszorg

→ biedt preventieve gezondheidszorg aan alle jeugdigen woonachtig in Nederland tot 18 jaar

→ valt onder de wet JGZ

VPK week 4

Klinisch redeneren

Klinisch redeneren en kritisch denken

→ ‘Het continu procesmatig gegevens verzamelen en analyseren gericht op het vaststellen van vragen en problemen van de zorgvrager, en het kiezen van daarbij passende zorgresultaten en interventies.

CanMEDS rol 1: de zorgverlener → competentie klinisch redeneren

Inductief en deductief redeneren

• inductief: specifieke observatie → generalisatie → welk label past hierbij?

• deductief: vanuit generalisatie zoeken naar specifieke waardes

Evidence Based Practice

→ ‘Het op een zorgvuldige, uitvoerige en deskundige wijze gebruikmaken van het best beschikbare huidige bewijsmateriaal bij het nemen van beslissingen over de zorg voor een individuele zorgvrager’

dus: onderzoekende houding is belangrijk

Verpleegkundig proces - Anamnesefase

• Anamnesefase → gegevens verzamelen, verifiëren, ordenen, vastleggen door gespreksvaardigheden, observeren, onderzoek doen

  → hulpmiddel: 11 gezondheidspatronen van Gordon, ICF model

  • Gegevens verzamelen: gesprek, observatie, lichamelijk onderzoek

  • Verifiëren van gegevens met zorgvrager en naasten: vergelijken subjectieve en objectieve gegevens, tegenstrijdige gegevens verifiëren

  • Gegevens ordenen en vastleggen: afhankelijk van soort anamnese welk soort formulier

  → Soorten gegevens: subjectief (symptoms): wat de zorgvrager verteld. objectief (signs): meetbare gegevens.

11 Gezondheidspatronen van Gordon

1. Patroon van gezondheidsbeleving en -instandhouding

2. Voedings- en stofwisselingspatroon

3. Uitscheidingspatroon

4. Activiteitenpatroon

5. Slaap-rustpatroon

6. Cognitie- en waarnemingspatroon

7. Zelfbelevingspatroon

8. Rollen- en relatiespatroon

9. Seksualiteits- en voortplantingspatroon

10. Coping en Stressverwerkingspatroon

11. Waarden- en levensovertuigingenpatroon

13 domeinen NANDA-I

1. Gezondheidsbevordering

2. Voeding

3. Uitscheiding / uitwisseling

4. Activiteiten / rust

5. Waarneming / cognitie

6. Zelfperceptie

7. Rollen / relaties

8. Seksualiteit

9. Coping / stresstolerantie

10. Levensprincipes

11. Veiligheid / bescherming

12. Welbevinden

13. Groei / ontwikkeling

International Classification of Functioning, Disability and Health (ICF)

→ biopsychosociaal model, invloed omgevings- en persoonlijke factoren op gezondheidstoestand

Verpleegkundig proces - Diagnosefase

• Diagnosefase

  • verpleegkundige diagnose → omschrijving van een probleem als conclusie van de verzamelde gegevens ten behoeve van de te bepalen zorgverlening

  • onderscheid medische diagnose: geen label betreffend een ziekte ed., maar label betreffend menselijke reactie op actuele of potentiële gezondheidsproblemen

• Resultatenfase

  • vaststellen doel en gewenste zorgresultaten

• Interventiefase

  • planning verpleegkundige interventies die nodig zijn om zorgresultaat te behalen

  • planmatig uitvoeren zorg

• Evaluatiefase

  • evaluatie voortgang doelen en zorgresultaten

PESS-structuur

• Probleem → label verpleegkundige diagnose

• Etiologie → factoren die het gezondheidsprobleem veroorzaken of eraan bijdragen (oorzaak probleem)

• Signs → objectief te meten

• Symptoms → subjectieve gegevens, wat de zorgvrager zelf zegt

Risicodiagnose

PR-structuur

• Probleem

• Risicofactoren

GNK

Werkgroep 1

Anatomie → bouw (ontleedkunde)

Fysiologie → functie

Functionele anatomie → bouw en functie in relatie tot elkaar

Pathologie → ziekteleer

pathologische anatomie & pathologische fysiologie

Onderzoeksmethoden

• anamnese → voorgeschiedenis

• inspectie → observeren

• palpatie → tasten, voelen

• percussie → kloppen

• auscultatie → luisteren

• laboratoriumbepaling onderzoek

  • urine, feces, bloed, cytologisch onderzoek (=uitstrijkje)

• beeldvormende onderzoeken

  • röntgenfoto, CT-scan → straling

  • MRI-scan → magneet

  • echografie, echoscopie, döppler → geluidgolven

  • scopieën → licht (camera), soms met punctie of biopsie

Punctie/biopsie → lichaamsvocht/weefsel afnemen met naald.

Werkgroep 2

De huid (cutis)

Functies:

• bescherming

• uitscheiding

• vitamine D synthese

• sensorische functie

• warmteregulatie

Bouw

bot→ spieren → huid

epidermis (opperhuid) → geen bloedvaten en geen lymfevaten, wel fijne vertakkingen zenuwuiteinden → bij beschadiging cellen veel vrije stoffen (histamine), dus pijnsensatie. bij weinig vrije stoffen jeuk

• hoornlaag → geen celdeling

  • corneum → afgestorven cellen

  • lucidum

• kiemlaag

  • granulosum → alleen celdeling bij beschadiging

  • spinosum → alleen celdeling bij beschadiging

  • moederlaag → altijd celdeling (mitose)

basale membraan

dermis (lederhuid) → bloedvaten, zenuwen en tastzintuigjes

• papillaire

• reticulaire → meer rekbaarheid

subcutis (onderhuids bindweefsel) → behoort niet tot huid

Temperatuurregulatie

warmteproductie → aerobe dissimilatie (verbrandingsproces)

• glucose + O₂ → CO₂ + H₂O + E

de lever is de kachel van het lichaam

in lever → stofwisseling

lever heeft dubbele bloedaanvoer

warmteoverdracht:

• warmte-uitstraling

• warmtegeleiding

• verdamping van water

vasoconstrictie → vernauwen slagaders, minder warmteafgifte

vasodilatatie → verwijden bloedvaten, meer warmteafgifte

Werkgroep 3

Voortplanting

mannelijke geslachtsorganen

• organen die zaadcellen vormen

  • mannelijke geslachtsklieren, teelballen, zaadballen, testes

• organen die zaad afvoeren

  • bijbal, epididymus en zaadleiderm, ductus deferens

• organen die vocht afscheiden

  • zaadblaasjes, vesiculae seminales, voorstanderklier, glandulaprostata, klier van cowper

inwendige & uitwendige organen

uitwendig → scrotum en penis

Werkgroep 4

Afweer

→ natuurlijke reactie van organisme dat zich lichamelijk, geestelijk of maatschappelijk bedreigt voelt

immuunsysteem → systeem dat reageert op vreemde prikkels in het lichaam door specifieke cellen en antistoffen te maken om zich te beschermen

Verschillende vormen afweer:

• aspecifieke afweer → tegen alle ziekteverwekkers (antigenen)

  • eerste lijn: huid en slijmvliezen, zuur,, zout

  • tweede lijn: fagocytose door leukocyten (witte bloedcellen)

    → bij ontsteking meer vorming leukocyten

specifieke afweer → cellulair en humoraal

• T-cellen → specifiek tegen veroorzaker van infectie, maken geen antistoffen (cellulair)

• B-cellen → delen zich tot plasmacellen en die maken immunoglobulines (antistoffen) die zich aan de indringer hechten en de T-cellen helpen bij de herkenning (humorale afweer)

→ beide maken geheugencellen

Vormen van immuniteit

• natuurlijke immuniteit

  • actief → door ziekteverwekker immuunsysteem geactiveerd en immuniteit wordt opgebouwd

  • passief → van moeder naar kind tijdens zwangerschap en borstvoeding

• kunstmatige immuniteit

  • actief → verzwakte ziektekiem leidt tot activatie immuunsysteem en immuniteit wordt opgebouwd ( = vaccinatie)

  • passief → antistoffen worden in het lichaam gebracht. geen immuniteit opgebouwd (=antiserum)

antigeen → een vreemde stof of ziekteverwekker die ons lichaam binnenkomt

• metalen voorwerpen, chemische stoffen, delen van planten, micro-organismen

besmetting → blootstelling aan een ziektekiem of het overbrengen van antigeen van de een op de ander

• besmettingswegen:

  • cutaan (huid)

  • aerogeen (ademhaling)

  • entraal/oraal (spijsvertering

  • genitaal (geslachtsgemeenschap)

  • hematogeen (bloed

incubatietijd → tijd tussen besmetting en ziek worden

infectie → plaatselijke reactie van het weefsel op een besmetting (ontsteking)

infectieziekten:

• primaire infectie → direct (voedselinfectie, luchtweginfectie)

• secundaire infectie → indirect (brandwond en verontreinigd verbandmateriaal)

• superinfectie → infectie door micro-organisme in deel van het lichaam dat reeds is geïnfecteerd met ander micro-organisme

• kruisinfectie → contactinfectie, van de ene patiënt naar de ander

• opportunistische infectie → infectie die alleen plaatsvind als het immuunsysteem verzwakt is (aids)

• verticale overdracht → van moeder op kind (in utero, tijdens bevalling of borstvoeding)

ontsteking → natuurlijke en nuttige reactie lichaam op beschadigd weefsel of op prikkels van buiten

oorzaken ontsteking:

• heamatoom (bloeduitstorting)

• thermisch letsel (hoge/lage temperatuur)

• allergische prikkel (hooikoorts)

• immunologische oorzaken

• chemische prikkel (zuur)

• mechanische prikkel (ongeval, kneuzing)

• ziekteverwekkers

verschijnselen ontsteking:

• rubor (roodheid)

• tumor (zwelling)

• calor (warm)

• dolor (pijn)

• functio laesa (functieverlies)

verschillende soorten ontstekingen:

• catarrale ontstekingen: oppervlakkige ontsteking (huid, slijmvliezen, darm)

• infiltratieve ontstekingen: ontsteking in orgaan (longontsteking)

• necrotiserende ontstekngen: weefselversterf

  • abces → eerder niet bestaande holte gevuld met pus

  • empyeem → bestaande holte door infectie gevuld met pus

  • flegmone → ontsteking die zich via weefselspleten onder de huid verspreidt

• fistel: gang tussen twee organen

• sepsis: bacteriën in bloedbaan

MID: Minimale Infectieuze Dosis → hoeveel micro-organismen er nodig zijn om ziek te worden