Zemsta

Aleksander Fredro → 1793 - 1876, ROMANTYZM, komediopisarz

geneza = okoliczności powstania, pomysł na utwór

Geneza ,,Zemsty”: Fredro przeglądał dokumenty zamku, który wniosła w posagu jego żona

Zamek w Odrzykoniu w XVII w. należał do dwóch właścicieli: Piotra Firleja (wojewoda), Jana Skotnickiego (kasztelan) → sąsiedzi toczyli ze sobą spór, precesowali się. Kres zatargom położył ślub Mikołaja Firleja z Zofią Skotnicką

czas akcji: XVII w. , czasy współczesne autorowi

miejsce akcji: wieś na Mazowszu, zamek należący do Cześnika Raptusiewicza i Rejenta Milczka

cześnik - urząd polegający na podawaniu trunków do stołu

rejent - pracownik wymiaru sprawiedliwości, notariusz

%%plan wydarzeń%%

  1. Plany małżeńskie Cześnika
  2. Papkin w roli swata
  3. Przyjęcie przez Podstolinę oświadczyn Raptusiewicza
  4. Schadzka Klary i Wacława
  5. Bójka o mur
  6. Wacław jeńcem Papkina
  7. Łapówka od syna Rejenta dla wiernego sługi Cześnika
  8. Spotkanie Wacława z Podstoliną - dawną kochanką
  9. Oświadczyny Papkina i warunki Klary
    1. Zgoda Podstoliny na oświadczyny Wacława
    2. Wysłanie Papkina do Rejenta z poselstwem
    3. Pisanie pozwy sądowego przez Rejenta
    4. Zmuszanie Wacława do małżeństwa z Podstoliną
    5. Przybycia Papkina do Rejenta z wyzwaniem na pojedynek od Cześnika
    6. Zdrada Podstoliny - przystanie na słub z Wacławem
    7. Powrót Papkina z wieścią o planie Rejenta
    8. Uknucie intrygi przez Cześnika w akcie zemsty
    9. Przybycie Rejenta do domu Cześnika w związku z pojedynkiem
    10. Ślub Wacława i Klary
    11. Pojednanie zwaśnionych rodów

\
%%Bohaterowie:%%

  • Cześnik (Maciej Raptusiewicz) → kawaler, zamek, wujek Klary
  • Rejent Milczek → wdowiec, syn - Wacław
  • Perełka (kucharz)
  • Podstolina Hanna Czerpiesińska
  • Klara Raptusiewiczówna - sierota, Cześnik - wujek
  • Wacław Milczek
  • Dyndalski (marszałek)
  • Śmigalski (dworzanin)
  • Józef Papkin (na łasce Cześnika)
  • murarze

\
%%Cele poszczególnych bohaterów:%%

  1. Cześnik → pozbycie się Rejenta, ślub z Podstoliną ze względu na majątek
  2. Rejent → pozbycie się Cześnika, wydanie Wacława za Podstolinę
  3. Wacław → poślubienie Klary, z miłości
  4. Klara → ślub z Wacławem, zgoda między Cześnikiem a Rejentem
  5. Papkin → chce, aby wszyscy go podziwiali
  6. Podstolina → chce wyjść za mąż, bo nie ma środków do życia

\
%%Wątki:%%

  1. główny - spór o mur między Cześnikiem a Rejentem

  2. poboczne:

    miłość Klary i Wacława

    wątek Podstoliny

    wątek Papkina

    plany małżeńskie Cześnika

\
%%Rodzaj literacki%%: dramat

%%Gatunek literacki%%: komedia

\
%%,,Zemsta'“ jako dramat:%%

  • dialogi i monologi
  • o wydarzeniach dowiadujemy się od bohaterów
  • brak narratora/podmiotu lirycznego
  • tekst główny i poboczny (didaskalia)
  • utwór sceniczny
  • akty i sceny

\

%%Część Dramatu%%%%,,Zemsta’’%%
Ekspozycja (sytuacja wyjściowa)rozmowa Cześnika i Dyndalskiego o planach małżeńskich
Zawiązanie akcji (początek akcji, konflikt)bitwa o mur
Rozwinięcie akcji (dalsze wydarzenia, narastanie konfliktu)Wacław jeńcem, spotkanie Wacława i Podstoliny, wyzwanie Rejenta na pojedynek, pozew sądowy, intryga Cześnika , zdrada Podstoliny
Punkt kulminacyjny (zwrot akcji, napięcie)Spotkanie Cześnika i Rejenta twarzą w twarz
Rozwiązanie akcji (rozwiązanie konfliktu)małżeństwo, zgoda

%%Nazwiska znaczące:%%

  1. Raptusiewicz → raptus/raptowny → gwałtowny, porywczy, choleryk, kieruje się emocjami
  2. Milczek → milcząc → cichy, milczący, działa podstępnie
  3. Papkin → papa → dużo mówi, mało robi, przechwala się

%%Rejent ":%%

  • wdowiec
  • około 60 lat
  • samotnie wychowuje syna → Wacława
  • mieszka z synem
  • Powiedzenia Rejenta - ‘‘ Niech się dzieje wola nieba, z nią się zawsze zgadzać trzeba’’
  • bogaty
nazwiskoMaciej Cześnik RaptusiewiczRejent Milczek
informacje ogólneród szlachecki, podstarzały, zubożały, zamek, w którym mieszka, schorowany, opiekun Klary, stary kawalerszlachcic, zamożny, ojciec Wacława, wdowiec, właściciel połowy zamku
powiedzenie‘‘mocium panie’’‘‘niech się dzieje wola nieba’’
wygląd zewnętrznyszlachecki kontusz, żupan, pas słucki, wysokie buty, do spania zakłada szlafmycęubrany skromnie ‘‘po szlachecku’’
osobowośćekstrawertyk, choleryk → “człowiek wulkan”flegmatyk, introwertyk → “słodki, cichy, z diabłem w duszy”
charakter- porywczy/gwałtowny (napaść na murarzy)-chciwy/interesowny (szuka żony dla majątku)- uparty (nie chce zgody z Rejentem)-nieśmiały wobec kobiet (Papkin: swat)- patriota (ogląda szablę, wspomina konfederacje barską)- kłamliwy/nieuczciwy (pozew sądowy, zmuszanie murarzy do fałszywych zeznań)- podstępny/manipulant (kazał Podstolinie wyjść za Wacława zamiast Cześnika)- małomówny/cichy/spokojny/ skryty (mówi skrótami, nie zdradza swoich planów)- ironiczny/sarkastyczny (traktowanie Cześnika)- zawzięty (za wszelką cenę chce wykurzyć Cześnika)- honorowy (przyjmuje wyzwanie na pojedynek, mimo że nie umie posługiwać się bronią)

%%“Zemsta” jako komedia charakterów%% → efekt humorystyczny wynika z przerysowania bohaterów i ich negatywnych cech

Józef Papkin:

  • kawaler, szlachcic bez majątku, na łasce Cześnika, spełnia jego rozkazy
  • cechy: kłamca, mówca, obyty, przekupny, hazardzista, tchórz
  • wygląd: krótkie spodnie, buty do połowy łydki, peruka w warkoczem, kapelusz, szabla (Artemiza)

\
TESTAMENT PAPKINA

majątekKomu zostawia?
nieruchomości-
gitara i kolekcja motyliKlara
ArtemizaCześnik (pierwotnie) później rycerz, który postawi mu nagrobek
ruchomości (ubiór)pochowany z nim
długiCześnik i Klara

RODZAJE KOMIZMU:

  • sytuacyjny (zawsze układy zdarzeń i sytuacji między bohaterami np. nieporozumienia, spiętranie się niefortunnych przypadków)
  • słowny (polega na śmiesznym zestawieniu rozmów, odpowiednio dobranych słów, barwnym języku, dwuznaczności)
  • postaci (charakterów) (kontrast charakterów, który powoduje wiele zabawnych sytuacji, wyolbrzymione cechy charaktery powodują także przesadne potęgowanie problemów)

\
,,Niech się czarci chwycą

Z taką pustą mózgownicą!

Mocium panie cymbał pisze”

,,Idź, serdeńko, bo cię trzepnę”

,,Co skłoniło Podstolinę

Za takową iść godzinę”

,,Hej! Serwacy! daj gwintówkę!

Niechaj starce tę makówkę”

\
Wyjaśnienie tytułu:

‘‘Zemsta’’ :

Czyja?Cześnika
Na kim?na Rejencie
Za co?za pokrzyżowanie planów małżeńskich
konsekwencje (3)ślub klary i Wacława, zgoda między Cześnikiem i Rejentem, majątek dla Podstoliny

\
Przysłowia:

Zgoda buduje, niezgoda rujnuje

Wszystko dobre, co się dobrze kończy

Nie ma tego złego, co by na dobre nie wyszło