Aleksander Fredro → 1793 - 1876, ROMANTYZM, komediopisarz
geneza = okoliczności powstania, pomysł na utwór
Geneza ,,Zemsty”: Fredro przeglądał dokumenty zamku, który wniosła w posagu jego żona
Zamek w Odrzykoniu w XVII w. należał do dwóch właścicieli: Piotra Firleja (wojewoda), Jana Skotnickiego (kasztelan) → sąsiedzi toczyli ze sobą spór, precesowali się. Kres zatargom położył ślub Mikołaja Firleja z Zofią Skotnicką
czas akcji: XVII w. , czasy współczesne autorowi
miejsce akcji: wieś na Mazowszu, zamek należący do Cześnika Raptusiewicza i Rejenta Milczka
cześnik - urząd polegający na podawaniu trunków do stołu
rejent - pracownik wymiaru sprawiedliwości, notariusz
%%plan wydarzeń%%
\
%%Bohaterowie:%%
\
%%Cele poszczególnych bohaterów:%%
\
%%Wątki:%%
główny - spór o mur między Cześnikiem a Rejentem
poboczne:
miłość Klary i Wacława
wątek Podstoliny
wątek Papkina
plany małżeńskie Cześnika
\
%%Rodzaj literacki%%: dramat
%%Gatunek literacki%%: komedia
\
%%,,Zemsta'“ jako dramat:%%
\
%%Część Dramatu%% | %%,,Zemsta’’%% |
---|---|
Ekspozycja (sytuacja wyjściowa) | rozmowa Cześnika i Dyndalskiego o planach małżeńskich |
Zawiązanie akcji (początek akcji, konflikt) | bitwa o mur |
Rozwinięcie akcji (dalsze wydarzenia, narastanie konfliktu) | Wacław jeńcem, spotkanie Wacława i Podstoliny, wyzwanie Rejenta na pojedynek, pozew sądowy, intryga Cześnika , zdrada Podstoliny |
Punkt kulminacyjny (zwrot akcji, napięcie) | Spotkanie Cześnika i Rejenta twarzą w twarz |
Rozwiązanie akcji (rozwiązanie konfliktu) | małżeństwo, zgoda |
%%Nazwiska znaczące:%%
%%Rejent ":%%
nazwisko | Maciej Cześnik Raptusiewicz | Rejent Milczek |
---|---|---|
informacje ogólne | ród szlachecki, podstarzały, zubożały, zamek, w którym mieszka, schorowany, opiekun Klary, stary kawaler | szlachcic, zamożny, ojciec Wacława, wdowiec, właściciel połowy zamku |
powiedzenie | ‘‘mocium panie’’ | ‘‘niech się dzieje wola nieba’’ |
wygląd zewnętrzny | szlachecki kontusz, żupan, pas słucki, wysokie buty, do spania zakłada szlafmycę | ubrany skromnie ‘‘po szlachecku’’ |
osobowość | ekstrawertyk, choleryk → “człowiek wulkan” | flegmatyk, introwertyk → “słodki, cichy, z diabłem w duszy” |
charakter | - porywczy/gwałtowny (napaść na murarzy)-chciwy/interesowny (szuka żony dla majątku)- uparty (nie chce zgody z Rejentem)-nieśmiały wobec kobiet (Papkin: swat)- patriota (ogląda szablę, wspomina konfederacje barską) | - kłamliwy/nieuczciwy (pozew sądowy, zmuszanie murarzy do fałszywych zeznań)- podstępny/manipulant (kazał Podstolinie wyjść za Wacława zamiast Cześnika)- małomówny/cichy/spokojny/ skryty (mówi skrótami, nie zdradza swoich planów)- ironiczny/sarkastyczny (traktowanie Cześnika)- zawzięty (za wszelką cenę chce wykurzyć Cześnika)- honorowy (przyjmuje wyzwanie na pojedynek, mimo że nie umie posługiwać się bronią) |
%%“Zemsta” jako komedia charakterów%% → efekt humorystyczny wynika z przerysowania bohaterów i ich negatywnych cech
Józef Papkin:
\
TESTAMENT PAPKINA
majątek | Komu zostawia? |
---|---|
nieruchomości | - |
gitara i kolekcja motyli | Klara |
Artemiza | Cześnik (pierwotnie) później rycerz, który postawi mu nagrobek |
ruchomości (ubiór) | pochowany z nim |
długi | Cześnik i Klara |
RODZAJE KOMIZMU:
\
,,Niech się czarci chwycą
Z taką pustą mózgownicą!
Mocium panie cymbał pisze”
,,Idź, serdeńko, bo cię trzepnę”
,,Co skłoniło Podstolinę
Za takową iść godzinę”
,,Hej! Serwacy! daj gwintówkę!
Niechaj starce tę makówkę”
\
Wyjaśnienie tytułu:
‘‘Zemsta’’ :
Czyja? | Cześnika |
---|---|
Na kim? | na Rejencie |
Za co? | za pokrzyżowanie planów małżeńskich |
konsekwencje (3) | ślub klary i Wacława, zgoda między Cześnikiem i Rejentem, majątek dla Podstoliny |
\
Przysłowia:
Zgoda buduje, niezgoda rujnuje
Wszystko dobre, co się dobrze kończy
Nie ma tego złego, co by na dobre nie wyszło