knowt logo

Zemsta

Aleksander Fredro → 1793 - 1876, ROMANTYZM, komediopisarz

geneza = okoliczności powstania, pomysł na utwór

Geneza ,,Zemsty”: Fredro przeglądał dokumenty zamku, który wniosła w posagu jego żona

Zamek w Odrzykoniu w XVII w. należał do dwóch właścicieli: Piotra Firleja (wojewoda), Jana Skotnickiego (kasztelan) → sąsiedzi toczyli ze sobą spór, precesowali się. Kres zatargom położył ślub Mikołaja Firleja z Zofią Skotnicką

czas akcji: XVII w. , czasy współczesne autorowi

miejsce akcji: wieś na Mazowszu, zamek należący do Cześnika Raptusiewicza i Rejenta Milczka

cześnik - urząd polegający na podawaniu trunków do stołu

rejent - pracownik wymiaru sprawiedliwości, notariusz

plan wydarzeń

  1. Plany małżeńskie Cześnika

  2. Papkin w roli swata

  3. Przyjęcie przez Podstolinę oświadczyn Raptusiewicza

  4. Schadzka Klary i Wacława

  5. Bójka o mur

  6. Wacław jeńcem Papkina

  7. Łapówka od syna Rejenta dla wiernego sługi Cześnika

  8. Spotkanie Wacława z Podstoliną - dawną kochanką

  9. Oświadczyny Papkina i warunki Klary

  10. Zgoda Podstoliny na oświadczyny Wacława

  11. Wysłanie Papkina do Rejenta z poselstwem

  12. Pisanie pozwy sądowego przez Rejenta

  13. Zmuszanie Wacława do małżeństwa z Podstoliną

  14. Przybycia Papkina do Rejenta z wyzwaniem na pojedynek od Cześnika

  15. Zdrada Podstoliny - przystanie na słub z Wacławem

  16. Powrót Papkina z wieścią o planie Rejenta

  17. Uknucie intrygi przez Cześnika w akcie zemsty

  18. Przybycie Rejenta do domu Cześnika w związku z pojedynkiem

  19. Ślub Wacława i Klary

  20. Pojednanie zwaśnionych rodów

Bohaterowie:

  • Cześnik (Maciej Raptusiewicz) → kawaler, zamek, wujek Klary

  • Rejent Milczek → wdowiec, syn - Wacław

  • Perełka (kucharz)

  • Podstolina Hanna Czerpiesińska

  • Klara Raptusiewiczówna - sierota, Cześnik - wujek

  • Wacław Milczek

  • Dyndalski (marszałek)

  • Śmigalski (dworzanin)

  • Józef Papkin (na łasce Cześnika)

  • murarze

Cele poszczególnych bohaterów:

  1. Cześnik → pozbycie się Rejenta, ślub z Podstoliną ze względu na majątek

  2. Rejent → pozbycie się Cześnika, wydanie Wacława za Podstolinę

  3. Wacław → poślubienie Klary, z miłości

  4. Klara → ślub z Wacławem, zgoda między Cześnikiem a Rejentem

  5. Papkin → chce, aby wszyscy go podziwiali

  6. Podstolina → chce wyjść za mąż, bo nie ma środków do życia

Wątki:

  1. główny - spór o mur między Cześnikiem a Rejentem

  2. poboczne:

    miłość Klary i Wacława

    wątek Podstoliny

    wątek Papkina

    plany małżeńskie Cześnika

Rodzaj literacki: dramat

Gatunek literacki: komedia

,,Zemsta'“ jako dramat:

  • dialogi i monologi

  • o wydarzeniach dowiadujemy się od bohaterów

  • brak narratora/podmiotu lirycznego

  • tekst główny i poboczny (didaskalia)

  • utwór sceniczny

  • akty i sceny

Część Dramatu

,,Zemsta’’

Ekspozycja (sytuacja wyjściowa)

rozmowa Cześnika i Dyndalskiego o planach małżeńskich

Zawiązanie akcji (początek akcji, konflikt)

bitwa o mur

Rozwinięcie akcji (dalsze wydarzenia, narastanie konfliktu)

Wacław jeńcem, spotkanie Wacława i Podstoliny, wyzwanie Rejenta na pojedynek, pozew sądowy, intryga Cześnika , zdrada Podstoliny

Punkt kulminacyjny (zwrot akcji, napięcie)

Spotkanie Cześnika i Rejenta twarzą w twarz

Rozwiązanie akcji (rozwiązanie konfliktu)

małżeństwo, zgoda

Nazwiska znaczące:

  1. Raptusiewicz → raptus/raptowny → gwałtowny, porywczy, choleryk, kieruje się emocjami

  2. Milczek → milcząc → cichy, milczący, działa podstępnie

  3. Papkin → papa → dużo mówi, mało robi, przechwala się

Rejent ":

  • wdowiec

  • około 60 lat

  • samotnie wychowuje syna → Wacława

  • mieszka z synem

  • Powiedzenia Rejenta - ‘‘ Niech się dzieje wola nieba, z nią się zawsze zgadzać trzeba’’

  • bogaty

nazwisko

Maciej Cześnik Raptusiewicz

Rejent Milczek

informacje ogólne

ród szlachecki, podstarzały, zubożały, zamek, w którym mieszka, schorowany, opiekun Klary, stary kawaler

szlachcic, zamożny, ojciec Wacława, wdowiec, właściciel połowy zamku

powiedzenie

‘‘mocium panie’’

‘‘niech się dzieje wola nieba’’

wygląd zewnętrzny

szlachecki kontusz, żupan, pas słucki, wysokie buty, do spania zakłada szlafmycę

ubrany skromnie ‘‘po szlachecku’’

osobowość

ekstrawertyk, choleryk → “człowiek wulkan”

flegmatyk, introwertyk → “słodki, cichy, z diabłem w duszy”

charakter

- porywczy/gwałtowny (napaść na murarzy)-chciwy/interesowny (szuka żony dla majątku)- uparty (nie chce zgody z Rejentem)-nieśmiały wobec kobiet (Papkin: swat)- patriota (ogląda szablę, wspomina konfederacje barską)

- kłamliwy/nieuczciwy (pozew sądowy, zmuszanie murarzy do fałszywych zeznań)- podstępny/manipulant (kazał Podstolinie wyjść za Wacława zamiast Cześnika)- małomówny/cichy/spokojny/ skryty (mówi skrótami, nie zdradza swoich planów)- ironiczny/sarkastyczny (traktowanie Cześnika)- zawzięty (za wszelką cenę chce wykurzyć Cześnika)- honorowy (przyjmuje wyzwanie na pojedynek, mimo że nie umie posługiwać się bronią)

“Zemsta” jako komedia charakterów → efekt humorystyczny wynika z przerysowania bohaterów i ich negatywnych cech

Józef Papkin:

  • kawaler, szlachcic bez majątku, na łasce Cześnika, spełnia jego rozkazy

  • cechy: kłamca, mówca, obyty, przekupny, hazardzista, tchórz

  • wygląd: krótkie spodnie, buty do połowy łydki, peruka w warkoczem, kapelusz, szabla (Artemiza)

TESTAMENT PAPKINA

majątek

Komu zostawia?

nieruchomości

-

gitara i kolekcja motyli

Klara

Artemiza

Cześnik (pierwotnie) później rycerz, który postawi mu nagrobek

ruchomości (ubiór)

pochowany z nim

długi

Cześnik i Klara

RODZAJE KOMIZMU:

  • sytuacyjny (zawsze układy zdarzeń i sytuacji między bohaterami np. nieporozumienia, spiętranie się niefortunnych przypadków)

  • słowny (polega na śmiesznym zestawieniu rozmów, odpowiednio dobranych słów, barwnym języku, dwuznaczności)

  • postaci (charakterów) (kontrast charakterów, który powoduje wiele zabawnych sytuacji, wyolbrzymione cechy charaktery powodują także przesadne potęgowanie problemów)

,,Niech się czarci chwycą

Z taką pustą mózgownicą!

Mocium panie cymbał pisze”

,,Idź, serdeńko, bo cię trzepnę”

,,Co skłoniło Podstolinę

Za takową iść godzinę”

,,Hej! Serwacy! daj gwintówkę!

Niechaj starce tę makówkę”

Wyjaśnienie tytułu:

‘‘Zemsta’’ :

Czyja?

Cześnika

Na kim?

na Rejencie

Za co?

za pokrzyżowanie planów małżeńskich

konsekwencje (3)

ślub klary i Wacława, zgoda między Cześnikiem i Rejentem, majątek dla Podstoliny

Przysłowia:

Zgoda buduje, niezgoda rujnuje

Wszystko dobre, co się dobrze kończy

Nie ma tego złego, co by na dobre nie wyszło

O

Zemsta

Aleksander Fredro → 1793 - 1876, ROMANTYZM, komediopisarz

geneza = okoliczności powstania, pomysł na utwór

Geneza ,,Zemsty”: Fredro przeglądał dokumenty zamku, który wniosła w posagu jego żona

Zamek w Odrzykoniu w XVII w. należał do dwóch właścicieli: Piotra Firleja (wojewoda), Jana Skotnickiego (kasztelan) → sąsiedzi toczyli ze sobą spór, precesowali się. Kres zatargom położył ślub Mikołaja Firleja z Zofią Skotnicką

czas akcji: XVII w. , czasy współczesne autorowi

miejsce akcji: wieś na Mazowszu, zamek należący do Cześnika Raptusiewicza i Rejenta Milczka

cześnik - urząd polegający na podawaniu trunków do stołu

rejent - pracownik wymiaru sprawiedliwości, notariusz

plan wydarzeń

  1. Plany małżeńskie Cześnika

  2. Papkin w roli swata

  3. Przyjęcie przez Podstolinę oświadczyn Raptusiewicza

  4. Schadzka Klary i Wacława

  5. Bójka o mur

  6. Wacław jeńcem Papkina

  7. Łapówka od syna Rejenta dla wiernego sługi Cześnika

  8. Spotkanie Wacława z Podstoliną - dawną kochanką

  9. Oświadczyny Papkina i warunki Klary

  10. Zgoda Podstoliny na oświadczyny Wacława

  11. Wysłanie Papkina do Rejenta z poselstwem

  12. Pisanie pozwy sądowego przez Rejenta

  13. Zmuszanie Wacława do małżeństwa z Podstoliną

  14. Przybycia Papkina do Rejenta z wyzwaniem na pojedynek od Cześnika

  15. Zdrada Podstoliny - przystanie na słub z Wacławem

  16. Powrót Papkina z wieścią o planie Rejenta

  17. Uknucie intrygi przez Cześnika w akcie zemsty

  18. Przybycie Rejenta do domu Cześnika w związku z pojedynkiem

  19. Ślub Wacława i Klary

  20. Pojednanie zwaśnionych rodów

Bohaterowie:

  • Cześnik (Maciej Raptusiewicz) → kawaler, zamek, wujek Klary

  • Rejent Milczek → wdowiec, syn - Wacław

  • Perełka (kucharz)

  • Podstolina Hanna Czerpiesińska

  • Klara Raptusiewiczówna - sierota, Cześnik - wujek

  • Wacław Milczek

  • Dyndalski (marszałek)

  • Śmigalski (dworzanin)

  • Józef Papkin (na łasce Cześnika)

  • murarze

Cele poszczególnych bohaterów:

  1. Cześnik → pozbycie się Rejenta, ślub z Podstoliną ze względu na majątek

  2. Rejent → pozbycie się Cześnika, wydanie Wacława za Podstolinę

  3. Wacław → poślubienie Klary, z miłości

  4. Klara → ślub z Wacławem, zgoda między Cześnikiem a Rejentem

  5. Papkin → chce, aby wszyscy go podziwiali

  6. Podstolina → chce wyjść za mąż, bo nie ma środków do życia

Wątki:

  1. główny - spór o mur między Cześnikiem a Rejentem

  2. poboczne:

    miłość Klary i Wacława

    wątek Podstoliny

    wątek Papkina

    plany małżeńskie Cześnika

Rodzaj literacki: dramat

Gatunek literacki: komedia

,,Zemsta'“ jako dramat:

  • dialogi i monologi

  • o wydarzeniach dowiadujemy się od bohaterów

  • brak narratora/podmiotu lirycznego

  • tekst główny i poboczny (didaskalia)

  • utwór sceniczny

  • akty i sceny

Część Dramatu

,,Zemsta’’

Ekspozycja (sytuacja wyjściowa)

rozmowa Cześnika i Dyndalskiego o planach małżeńskich

Zawiązanie akcji (początek akcji, konflikt)

bitwa o mur

Rozwinięcie akcji (dalsze wydarzenia, narastanie konfliktu)

Wacław jeńcem, spotkanie Wacława i Podstoliny, wyzwanie Rejenta na pojedynek, pozew sądowy, intryga Cześnika , zdrada Podstoliny

Punkt kulminacyjny (zwrot akcji, napięcie)

Spotkanie Cześnika i Rejenta twarzą w twarz

Rozwiązanie akcji (rozwiązanie konfliktu)

małżeństwo, zgoda

Nazwiska znaczące:

  1. Raptusiewicz → raptus/raptowny → gwałtowny, porywczy, choleryk, kieruje się emocjami

  2. Milczek → milcząc → cichy, milczący, działa podstępnie

  3. Papkin → papa → dużo mówi, mało robi, przechwala się

Rejent ":

  • wdowiec

  • około 60 lat

  • samotnie wychowuje syna → Wacława

  • mieszka z synem

  • Powiedzenia Rejenta - ‘‘ Niech się dzieje wola nieba, z nią się zawsze zgadzać trzeba’’

  • bogaty

nazwisko

Maciej Cześnik Raptusiewicz

Rejent Milczek

informacje ogólne

ród szlachecki, podstarzały, zubożały, zamek, w którym mieszka, schorowany, opiekun Klary, stary kawaler

szlachcic, zamożny, ojciec Wacława, wdowiec, właściciel połowy zamku

powiedzenie

‘‘mocium panie’’

‘‘niech się dzieje wola nieba’’

wygląd zewnętrzny

szlachecki kontusz, żupan, pas słucki, wysokie buty, do spania zakłada szlafmycę

ubrany skromnie ‘‘po szlachecku’’

osobowość

ekstrawertyk, choleryk → “człowiek wulkan”

flegmatyk, introwertyk → “słodki, cichy, z diabłem w duszy”

charakter

- porywczy/gwałtowny (napaść na murarzy)-chciwy/interesowny (szuka żony dla majątku)- uparty (nie chce zgody z Rejentem)-nieśmiały wobec kobiet (Papkin: swat)- patriota (ogląda szablę, wspomina konfederacje barską)

- kłamliwy/nieuczciwy (pozew sądowy, zmuszanie murarzy do fałszywych zeznań)- podstępny/manipulant (kazał Podstolinie wyjść za Wacława zamiast Cześnika)- małomówny/cichy/spokojny/ skryty (mówi skrótami, nie zdradza swoich planów)- ironiczny/sarkastyczny (traktowanie Cześnika)- zawzięty (za wszelką cenę chce wykurzyć Cześnika)- honorowy (przyjmuje wyzwanie na pojedynek, mimo że nie umie posługiwać się bronią)

“Zemsta” jako komedia charakterów → efekt humorystyczny wynika z przerysowania bohaterów i ich negatywnych cech

Józef Papkin:

  • kawaler, szlachcic bez majątku, na łasce Cześnika, spełnia jego rozkazy

  • cechy: kłamca, mówca, obyty, przekupny, hazardzista, tchórz

  • wygląd: krótkie spodnie, buty do połowy łydki, peruka w warkoczem, kapelusz, szabla (Artemiza)

TESTAMENT PAPKINA

majątek

Komu zostawia?

nieruchomości

-

gitara i kolekcja motyli

Klara

Artemiza

Cześnik (pierwotnie) później rycerz, który postawi mu nagrobek

ruchomości (ubiór)

pochowany z nim

długi

Cześnik i Klara

RODZAJE KOMIZMU:

  • sytuacyjny (zawsze układy zdarzeń i sytuacji między bohaterami np. nieporozumienia, spiętranie się niefortunnych przypadków)

  • słowny (polega na śmiesznym zestawieniu rozmów, odpowiednio dobranych słów, barwnym języku, dwuznaczności)

  • postaci (charakterów) (kontrast charakterów, który powoduje wiele zabawnych sytuacji, wyolbrzymione cechy charaktery powodują także przesadne potęgowanie problemów)

,,Niech się czarci chwycą

Z taką pustą mózgownicą!

Mocium panie cymbał pisze”

,,Idź, serdeńko, bo cię trzepnę”

,,Co skłoniło Podstolinę

Za takową iść godzinę”

,,Hej! Serwacy! daj gwintówkę!

Niechaj starce tę makówkę”

Wyjaśnienie tytułu:

‘‘Zemsta’’ :

Czyja?

Cześnika

Na kim?

na Rejencie

Za co?

za pokrzyżowanie planów małżeńskich

konsekwencje (3)

ślub klary i Wacława, zgoda między Cześnikiem i Rejentem, majątek dla Podstoliny

Przysłowia:

Zgoda buduje, niezgoda rujnuje

Wszystko dobre, co się dobrze kończy

Nie ma tego złego, co by na dobre nie wyszło