Balladyna
^^"Balladyna”^^
^^rodzaj literacki: dramat^^
^^gatunek literacki: tragedia^^
%%Wątki:%%
- ^^polityczny^^ → droga Balladyny do władzy
- ^^baśniowy^^ → dzieje Goplany, Skierki i Chochlika
- ^^miłosny^^ → rywalizacja Aliny i Balladyny o Kirkora, Alina i Filon, Goplana i Grabiec, miłość matki do córek
- ^^legendarny^^ → dzieje korony Popielidów
- ^^kryminalny^^ → zbrodnie Balladyny
- ^^obyczajowy^^ → życie codzienne wdowy i córek
%%Symbole:%%
- ^^Korona^^ → symbol władzy → droga Balladyny do zostania królową
- ^^Miecz (nóż)^^ → symbol zbrodni → zabójstwo Aliny i innych osób
- ^^Serce^^ → symbol miłości
- ^^Piorun^^ → symbol sprawiedliwości
PLAN WYDARZEŃ
- Przybycie Kirkora do chaty Wdowy.
- Zbieranie malin przez dziewczęta i zabicie Aliny.
- Ślub Kirkowa i Balladyny.
- Rozmowa Balladyny z Pustelnikiem.
- Wyparcie się przez Balladynę matki i wygnanie jej z zamku.
- Zabicie Grabca i przejęcie korony Lecha.
- Wyprawa Balladyny do Gniezna i zabicie Kirkora w walce.
- Podanie Kostrynowi zatrutego chleba.
- Sąd nowej królowej.
- Śmierć Balladyny.
| bohaterowie fantastyczni | bohaterowie realistyczni |
|---|---|
| Chochlik i Skierka, Goplana → decydują o biegu akcji, z rozkazu Goplany dochodzi do spotkania sióstr z Kirkorem, Skierka wywyołuje miłość obu sióstr do Kirkora | Pustelnik, Grabiec, Balladyna, Wdowa, Kirkor, Filon, Alina, Fon Kostryn, Gralon |
^^czas akcji:^^ nieokreślony, akcja trwa 4 dni
^^miejsce akcji:^^ okolice jeziora Gopło, Gniezno, zamek Kirkora, chata Wdowy, chata Pustelnika, las, sala królewska, wieża, namiot Balladyny i Kostryna
Tragizm losu poszczególnych bohaterów
- Goplana - przyczynienie się do wielu zbrodni, konieczność ucieczki
- Alina - ginie zamordowana przez własną siostrę
- Wdowa - włąsna córka się jej wyrzekła, wypędziła ją, Wdowa myślała, że Alina uciekła i ją opuściła
- Kostryn - pomógł zbodyć władzę Balladynie, a ta go otruła
- Kirkor - nie wie, że jego żona jest zbrodniarką, ginie w wojnie
- Balladyna - ginie rażona piorunem
- Grabiec - odebrano mu koronę, ginie
- Pustelnik - został powieszony mimo swojej pomocy
Legenda = elementy fantastyczne + realistyczne (miejsca, czas, postacie)
Elementy legendarne w ,,Balladynie”:
miejsca - Gniezno (dawna stolica Polski, początek polskiej państwowości)
czas - rządy dynastii Popielidów
postać:
^^Pustelnik^^
- król Popiel III
- pozbawiony korony przez brata Popielida IV
- brat wymordował jego rodzinę
- władca Gniezna
- ocalił koronę Lecha
Dzieje korony Popielidów:
- Była własnością Popiela III, który uciekając z Gniezna ocalił ją przed bratem
- Pustelnik przez nieuwagę zostawił koronę w lesie, korona weszła w posiadanie Skierki i Chochlika, którzy przekazali ją Goplanie
- Goplana przekazała koronę Grabcu, rekwizyt króla dzwonkowego
- Na koniec korona trafia do Balladyny - posiadacz korony obejmuje prawowitą władzę
Elementy baśniowe:
- postacie fantastyczne - Goplana, Chochlik, Skierka
- występuje magia - wydarzenia fantastyczne → zamiana Grabca w drzewo, wyrok Balladyny, przeobrażenie Goplany w Alinę
- dobro zwycięża, a zło zostaje ukarane → piorun sprawiedliwości
- kontrastowe bohaterki - Balladyna i Alina
- rola natury → wymierza karę, jest świadkiem zbrodni, jaskółki (uciekają przed Balladyną), maliny
- symbole - nóż, serce, korona…
Po co Słowacki wprowadza elementy baśniowe?
Elementy baśniowe tworzą nastrój tajemniczości i grozy, a postacie fantastyczne tworzą akcję.
Wątek miłości Goplany i Grabca:
- Grabiec wpada do wody, Goplana się w nim zakochuje.
- Grabiec kocha Balladynę, Goplana nakazuje Skierce ich rozdziellić.
- Grabiec odrzuca Goplanę, ta przemienia go w drzewo (wierzbę płaczącą).
- Goplana obiecuje spełnić każde życzenie Grabca, zostaje któlem, dostaje koronę Lecha/Popielidów
- Grabiec zostaje zamordowany.
- Goplana opuszcza Gopło, leci na północ z kluczem żurawii.
Wątek obyczajowy:
- biedna chłopska rodzina
- mieszkanie w ubogiej chacie
- praca na polu
- matka kocha obie córki, ale faworyzuje Balladynę
- Alina troszczy się o matkę
- Balladyna źle traktuje matkę, lekceważy rady siostry
| ^^Balladyna^^ | ^^Alina^^ | |
|---|---|---|
| wygląd | piękna, wysoka, jasna alabastrowa karnacja, czarne oczy, różane usta, jasne włosy | różana karnacja, fiołkowe oczy, różane usta, jasne włosy splecione w warkocz |
| relacje z innymi | wywyższa się, wykorzystuje innych, obłódna | przyjazne, bezpośrednie, oparte na zaufaniu |
| osobowość | zła, okrutna, podstępna, arogancka, władcza, silna | dobra, szczera, spokojna, delikatna, otwarta |
zbrodnia:
- z premedytacją - dokładnie przemyślana, zaplanowana
- w afekcie - pod wpływem silnych emocji, niezaplanowana
| zbrodnia | typ zbrodni | ślad zbrodni | okoliczności | motyw |
|---|---|---|---|---|
| zabójstwo Pustelnika | w afekcie | powieszone ciało Pustelnika | chata Pustelnika, powieszenie jego ciała przez Kostryna na rozkaz Balladyny | obawa, że tajemnica o śmierci Aliny wyjdzie na jaw (znamię) |
| śmierć Aliny | w afekcie | zwłoki Aliny w lesie, znamię na czole Balladyny | zabójstwo w lesie, podczas rywalizacji w ,,malinowym turnieju“ | chęć poślubienia KIrkora, chęć poprawy swojego losy, bytu, stanowiska |
| zabójstwo Gralona | w afekcie | zakrwawiony miecz | w zamku, Gralon przybywa do Balladyny jago goniec | przekonanie, że Gralon zna prawdę, obawa, że znalazł ciało Aliny |
| wypędzenie matki | z premedytacją | skargi pokrzywdzonej matki, ślepota | pojawienie się matki na sali królewskiej, Balaldyna nakazuje Kostrynowi ją wypędzić | chęć ukrycia faktu, że pochodzi z biednej rodziny |
| zabójstwo Grabca | z premedytacją | ciało pozostawione w wieży, zakrwawiony nóż | zabicie Grabca we śnie, w wieży, Kostryn znalazł koronę | chęć zdobycia korony - władzy |
| przyczynienie się do zabójstwa Kirkora | z premedytacją | wieść o wojnie, przekupstwo | na wzgórzu, podczas bitwy, Kirkor ginie w wojnie, którą wywołała Balladyna | chęć ukrycia przed mężem zbrodni, pragnienie przejęcia nieograniczonej władzy |
| otrucie Kostryna | z premedytacją | zatruty chleb, zatruty nóż | namiot Kostryna i Balladyny, Balladyna udaje, że jest wdzieczna za pomoc | cheć pozbycia się jedynego żwiadka, niechęć do dzielenia się władzą |
Kolejna zbrodnie przedstawiają drogę Balladyny do władzy.
Plama na czole Balladyny to rozmazana krew jej siostry, znamię morcercy. Podobne znamię pojawiło się w Biblii, gdy Kain zabił swojego brata Abla.
^^Cechy charakteru Balladyny:^^
- Leniwa - nie chce jej się pracować, wysługuje się siostrą i matką
- Żądna władzy, chciwa - chciała całą władzę tylko dla siebie
- Ambitna - postwa wieśniaczka chciała zostać królową, nie cofnęła się przed kolejnymi morderstwami, aby osiągnąć swój cel
- Bezduszna/Bezwzględna - wygnała swoją matkę, otruła Kostryna, zabiła wiele osób
- Kłamliwa/Fałszywa - kluje intrygi, wykorzystuje innych do relizacji własnych celów
- Wyniosła/Pyszna - uważała się za lepszą od innych, gardziła ludźmi, wstydziła się swojego pochodzenie
- Pomysłowa - przecięła chleb zatrutym nożem, aby pozbyć się świadka
| Argumenty oskarżające Balladynę | Argumenty na obronę Balladyny |
|---|---|
| okrutna, popełniła wiele morderstw, wyparła się własnej matki, skazała ją na tortury, uknuła spisek przeciwko własnemu mężowi, wartości materialne były dla niej ważniejsze niż rodzina, patrzyła tylko na siebie, była egoistką | Balladyna konsekwentnie dąży do celu (,,cel uświęca środki'‘), chciała poprawić swój los, wyrwać się z biedy, za całą sytuację odpowiedzialna jest Goplana, Skierka i Chochlik, wiele zbrodni popełniła w afekcie, owładnięta była szaleństwo |
cechy dramatu:
- zawiera dialogi i monologi bohaterów
- brak narratora i podmiotu lirycznego
- o wydarzeniach dowadujemy się od bohaterów
- utwór jest przeznaczony do wystawiania na scenie
- zawiera tekst główny i poboczny (didaskalia)