mózg

Fiszki: Podstawy rdzenia kręgowego

Fiszka 1: Lokalizacja rdzenia kręgowego

● Gdzie się znajduje?
Przebiega wzdłuż kanału kręgowego w kręgosłupie.

● Długość rdzenia:
~45 cm (od I kręgu szyjnego do II kręgu lędźwiowego).

● Koniec rdzenia:
Kończy się tzw. stożkiem rdzeniowym, a dalej znajduje się "koński ogon".

Fiszka 2: Budowa ochronna rdzenia

● Rdzeń otaczają trzy opony:

1. Twarda (przyrośnięta do kanału kręgowego).

2. Pajęczynówka.

3. Miękka (przylegająca do rdzenia).

● Przestrzeń podpajęczynówkowa:
Wypełniona płynem mózgowo-rdzeniowym (amortyzuje wstrząsy i usuwa zbędne metabolity).

Fiszka 3: Struktura wewnętrzna rdzenia

● Część biała:
Drogi nerwowe:

○ Własne rdzenia kręgowego: Łączą jego ośrodki.

○ Domózgowe (wstępujące): Przenoszą informacje czuciowe.

○ Odmózgowe (zstępujące): Sterują ruchem.

● Część szara:
Skupiska ciał komórek nerwowych. Znajdują się tu ośrodki:

○ Ruchowe.

○ Czuciowe.

○ Wegetatywne (np. serca, wydalania).

Fiszki: Łuk odruchowy

Fiszka 1: Co to jest odruch?

● Automatyczna, nieuświadomiona reakcja na bodziec.

● Przykład: Cofnięcie ręki po dotknięciu gorącej powierzchni.

Fiszka 2: Elementy łuku odruchowego

1. Receptor: Odbiera bodziec.

2. Droga dośrodkowa (aferentna): Przewodzi bodziec do ośrodka.

3. Ośrodek nerwowy: Analizuje bodziec i podejmuje decyzję.

4. Droga odśrodkowa (eferentna): Przekazuje reakcję.

5. Efektor: Wykonuje reakcję (np. mięsień).

Fiszka 3: Rodzaje odruchów

● Bezwarunkowe: Wrodzone, automatyczne, np. kichanie, ssanie u niemowląt.

● Warunkowe: Nabyte, zależne od kory mózgowej, np. odruch Pawłowa (ślinienie na dźwięk dzwonka).

Fiszki: Rodzaje odruchów

Fiszka 1: Odruchy bezwarunkowe

● Cechy:

○ Wrodzone.

○ Nie zmieniają się przez całe życie.

○ Nie wymagają udziału świadomości (mózgowia).

● Przykłady:

○ Krztuśny.

○ Kichania.

○ Akomodacji oka.

○ Odruch ssania, szukania i chwytania u noworodków.

Fiszka 2: Odruchy warunkowe

● Cechy:

○ Nabyte w trakcie życia.

○ Powstają na bazie odruchów wrodzonych.

○ Zależne od kory mózgowej.

○ Wymagają regularnego wzmacniania (inaczej zanikają).

● Przykład:
Odruch Pawłowa:

○ Bodziec obojętny: Dzwonek.

○ Bodziec pierwotny: Kontakt pokarmu ze śluzówką jamy ustnej.

○ Reakcja: Wydzielanie śliny na dźwięk dzwonka (bez pokarmu).

Fiszka 3: Warunki powstawania odruchu warunkowego

1. Bodziec obojętny musi wyprzedzać wrodzony.
(Dzwonek przed pokarmem).

2. Musi być wzmacniany przez powtarzanie.

3. Wymaga udziału kory mózgowej – jej uszkodzenie uniemożliwia tworzenie odruchów nabytych.

Fiszki: Praktyczne przykłady i zastosowania

Fiszka 1: Diagnostyka neurologiczna

● Pobieranie płynu mózgowo-rdzeniowego:
Możliwe poniżej II kręgu lędźwiowego, ponieważ tam rdzeń już nie występuje.

● Znaczenie:
Służy diagnozowaniu chorób OUN (np. zapalenia opon mózgowych).

Fiszka 2: Odruchy w życiu codziennym

● Przykład 1: Utrzymywanie równowagi.
Napinanie mięśni przy zmianie postawy odbywa się automatycznie.

● Przykład 2: Cofnięcie ręki po ukłuciu igłą.
Szybka reakcja chroni przed dalszym uszkodzeniem ciała.

Fiszka 3: Znaczenie odruchów wrodzonych u noworodków

● Szukania i ssania: Zapewniają pobieranie pokarmu.

● Chwytny: Pomaga utrzymać się noworodkowi w kontakcie z matką.

● Pełzania i podparcia: Przygotowują do chodzenia.

Fiszka 4: Łuk odruchowy w codziennym działaniu

● Czynności odciążające mózg:

○ Odruchy oddechowe (np. kichnięcie przy podrażnieniu nosa).

○ Odruchy ochronne (np. zamknięcie powiek przy nagłym ruchu).

 ○ Odruchy wydalnicze (np. kaszel przy podrażnieniu dróg oddechowych).