J

Słowotwórstwo

^^wyraz podstawowy^^ - wyraz, od któego tworzymy nowe wyrazy

^^wyraz pochodny^^ - wyraz utworzony od wyrazu podstawowego

np. wyr. podstawowy - pies, wyr. pochodny - pies-ek (mały pies)\

(mały pies) - definicja słowotwórcza (musi w niej pojawić się wyr. podstawowy)

%%wyraz pochodny + podstawa słowotwórca = formant%%

^^podstawa słowotwórcza^^ → część wyrazu współna dla wyr. podstawowego i pochodnego

^^formant^^ → część dodawana, która odróżnia wyr. pochodny od podstawowego i nadaje mu znaczenie

np. leśny (las) → związany z lasem las leś-ny oboczności a:e s:ś

%%przymiotnikowe%% <- imiesłowy→ %%przysłówkowe%%

^^czynne^^ ^^bierne^^ ^^współczesne^^ ^^uprzednie^^

-ący -ny -ty -ąc -tszy -wszy

Typy formantów słowotwórczych:

  1. %%Przedrostki%%(prefiksy)-formanty, które występują przed tematem słowotwórczym np. prze/czytać, na/pisać
  2. %%Przyrostki%%(sufiksy) - formanty, które występują po temacie słowótwórczym np. nauczyciel/ka
  3. %%Wrostki%% (interfiksy) - formanty, które występują między dwoma częściami tematu słowótwórczego np. powieścio/o/pisarz
  4. %%Formanty zerowe%% - formanty, które występują, gdy końcowa część wyrazu podstawowego została odrzucona np. dźwig (dźwigać)

^^Funkcje formantów słowotwórczych:^^

tworzenie:

  • nazw czynności np. bieg-anie
  • nazw wykonawców czynnośći np. czyt-acz
  • nazw miejsc np. pr-alnia
  • nazw urządzeń np. druk-arka
  • nazw żeńskich np. lekar-ka
  • nazw cech np. głup-ota
  • zdrobnień np. kot-ek
  • zgrubień np. koc-isko

^^wyrazy złożone^^ - wyrazy utworzone od dwóch wyrazów podstawowych

rodzina wyrazów - wyrazy o wspólnym znaczeniu podstawowym, które mają wspólną cząstkę - ^^RDZEŃ^^

wyrazy złożone

  • ^^zestawienia^^ - dwa wyrazy zapisywane osobno, tworzą całość znaczeniową np. Nowy Sącz, czarna porzeczka

  • ^^złożenia^^ - dwa tematy słowotwórcze połączone na pomocą wrostka o , i , y np. sam/o/lot

  • ^^zrosty^^ - tematy słowotwórcze łączą się ze sobą bezpośrednio np. Wielkanoc