Słowotwórstwo
wyraz podstawowy - wyraz, od któego tworzymy nowe wyrazy
wyraz pochodny - wyraz utworzony od wyrazu podstawowego
np. wyr. podstawowy - pies, wyr. pochodny - pies-ek (mały pies)\
(mały pies) - definicja słowotwórcza (musi w niej pojawić się wyr. podstawowy)
wyraz pochodny + podstawa słowotwórca = formant
podstawa słowotwórcza → część wyrazu współna dla wyr. podstawowego i pochodnego
formant → część dodawana, która odróżnia wyr. pochodny od podstawowego i nadaje mu znaczenie
np. leśny (las) → związany z lasem las leś-ny oboczności a:e s:ś
przymiotnikowe <- imiesłowy→ przysłówkowe
czynne bierne współczesne uprzednie
-ący -ny -ty -ąc -tszy -wszy
Typy formantów słowotwórczych:
Przedrostki(prefiksy)-formanty, które występują przed tematem słowotwórczym np. prze/czytać, na/pisać
Przyrostki(sufiksy) - formanty, które występują po temacie słowótwórczym np. nauczyciel/ka
Wrostki (interfiksy) - formanty, które występują między dwoma częściami tematu słowótwórczego np. powieścio/o/pisarz
Formanty zerowe - formanty, które występują, gdy końcowa część wyrazu podstawowego została odrzucona np. dźwig (dźwigać)
Funkcje formantów słowotwórczych:
tworzenie:
nazw czynności np. bieg-anie
nazw wykonawców czynnośći np. czyt-acz
nazw miejsc np. pr-alnia
nazw urządzeń np. druk-arka
nazw żeńskich np. lekar-ka
nazw cech np. głup-ota
zdrobnień np. kot-ek
zgrubień np. koc-isko
wyrazy złożone - wyrazy utworzone od dwóch wyrazów podstawowych
rodzina wyrazów - wyrazy o wspólnym znaczeniu podstawowym, które mają wspólną cząstkę - RDZEŃ
wyrazy złożone
zestawienia - dwa wyrazy zapisywane osobno, tworzą całość znaczeniową np. Nowy Sącz, czarna porzeczka
złożenia - dwa tematy słowotwórcze połączone na pomocą wrostka o , i , y np. sam/o/lot
zrosty - tematy słowotwórcze łączą się ze sobą bezpośrednio np. Wielkanoc
wyraz podstawowy - wyraz, od któego tworzymy nowe wyrazy
wyraz pochodny - wyraz utworzony od wyrazu podstawowego
np. wyr. podstawowy - pies, wyr. pochodny - pies-ek (mały pies)\
(mały pies) - definicja słowotwórcza (musi w niej pojawić się wyr. podstawowy)
wyraz pochodny + podstawa słowotwórca = formant
podstawa słowotwórcza → część wyrazu współna dla wyr. podstawowego i pochodnego
formant → część dodawana, która odróżnia wyr. pochodny od podstawowego i nadaje mu znaczenie
np. leśny (las) → związany z lasem las leś-ny oboczności a:e s:ś
przymiotnikowe <- imiesłowy→ przysłówkowe
czynne bierne współczesne uprzednie
-ący -ny -ty -ąc -tszy -wszy
Typy formantów słowotwórczych:
Przedrostki(prefiksy)-formanty, które występują przed tematem słowotwórczym np. prze/czytać, na/pisać
Przyrostki(sufiksy) - formanty, które występują po temacie słowótwórczym np. nauczyciel/ka
Wrostki (interfiksy) - formanty, które występują między dwoma częściami tematu słowótwórczego np. powieścio/o/pisarz
Formanty zerowe - formanty, które występują, gdy końcowa część wyrazu podstawowego została odrzucona np. dźwig (dźwigać)
Funkcje formantów słowotwórczych:
tworzenie:
nazw czynności np. bieg-anie
nazw wykonawców czynnośći np. czyt-acz
nazw miejsc np. pr-alnia
nazw urządzeń np. druk-arka
nazw żeńskich np. lekar-ka
nazw cech np. głup-ota
zdrobnień np. kot-ek
zgrubień np. koc-isko
wyrazy złożone - wyrazy utworzone od dwóch wyrazów podstawowych
rodzina wyrazów - wyrazy o wspólnym znaczeniu podstawowym, które mają wspólną cząstkę - RDZEŃ
wyrazy złożone
zestawienia - dwa wyrazy zapisywane osobno, tworzą całość znaczeniową np. Nowy Sącz, czarna porzeczka
złożenia - dwa tematy słowotwórcze połączone na pomocą wrostka o , i , y np. sam/o/lot
zrosty - tematy słowotwórcze łączą się ze sobą bezpośrednio np. Wielkanoc