📚 Paradigmat (Modelet) e Psikopatologjisë

✨ Qasjet Kryesore të Psikopatologjisë

• Tri qasje kryesore në psikopatologji:

  • Biologjike

  • Psikologjike

  • Sociale

• Integrimi i këtyre qasjeve është thelbësorë për diagnozën dhe trajtimin e saktë të çrregullimeve mendore.

• Modelet biopsikosociale përfshijnë këndvështrime të ndryshme për simtomat dhe sëmundjet psikike.

🌟 Paradigma dhe Qasja e Diversitetit

• Paradigma: Përmbledhje e supozimeve bazë që përcaktojnë një fushë shkencore.

• Qasjet biolgjike, psikologjike dhe sociale përmbajnë paradigma të ndryshme.

🌐 Paradigma Biologjike

• Fokusimi në: Ndryshime strukturore dhe funksionale somatike, veçanërisht në sistemin nervor qendror.

• Modelet biologjike përfshijnë qasje gjenetike, patonatomike, neurodegjenerative, biokimike, elektrofiziologjike dhe imonologjike.

• Metodat e hulumtimit: Tomografia kompjuterike, rezonanca magnetike, elektroencefalografia magnetike.

🧠 Neuroanatomia dhe Funksione Psikike

• Korteksi frontal: Ndërlidhur me menduarit abstrakt, kreativitetin, memorien, dhe aktivitetin motorik.

• Lobi temporal: Mbajtja mend dhe ndryshimet në disponim.

• Sistemi limbik: Rregullimi i emocioneve dhe funksioneve vegjetative.

• Disfunksionet e ganglioneve bazë: Çrregullojnë funksionin motorik, kognicionin dhe emocionet.

• Truri i vogël: Orientimi në hapësirë dhe vëmendja.

Modelet Neurobiologjike

• Çrregullimet neurobiologjike përfshijnë:

  • Skizofrenia: Rritje e aktivitetit të dopaminës.

  • Depresioni: Zvoglim i aktivitetit metabolik në korteksin parafrontal.

  • Parkinsoni: Ndryshimet në bazën e ganglioneve.

🚀 Modelet Biokimike

Neurotransmiterët

• Noradrenalina: Ndërlidhur me çrregullimet afektive.

• Dopamina: Shpjegon patofiziologjinë e skizofrenisë.

• Serotonina: Lidhur me rregullimin e sjelles emotive dhe depresionin.

• Histamina: Ndikim i terapisë neuroleptike.

• Acidi gama-aminobutere: Inhibitor neurotransmetues.

• Glutamati: Lidhur me skizofreninë.

• Acetuilholina: Roli në të mësuarit dhe mbajtja mend.

👓 Ndikimi i Neuromodulatorëve

• Neuromodulatorët: Kontrollojnë neurotransmisionin.

• Shembuj:

  • Holecistokinina, gastrina: Ndërlidhur me anksiozitet.

  • Endorfina, somatosetatina: Ndërlidhur me skizofreninë.

  • Substanca P: ndërlidhur me depresionin dhe çrregullimet e humorit.

💼 Paradigma Psikoanalitike

• Sigmund Frojdi: Bazat e psikoanalizës përfshijnë:

  • Teknika e mjekimit

  • Teori e personalitetit

  • Metodë për studimin e fenomeneve psikike

• Qasjet e Psikoanalizës:

  • Topikale: Zbulimi i pavetëdijes.

  • Dinamike: Kuptimi i konfliktit ndërmjet idi, egos dhe superagos.

  • Gjenetike: Rëndësia e përvojave të hershme.

  • Ekonomike: Homeostaza organike.

  • Adaptive: Funksioni psikik i individit.

🛠 Qasja Biheviorale

• Krijues: Pavllovi, Votson.

• Karakteristikat kryesore:

  • Metodologjia e hulumtimit nënkupton përdorimin e eksperimentit.

  • Teoria e të mësuarit dhe analiza e sjelljes.

  • Qasjet kognitive dhe operante.

  • Terapia biheviorale.

🌏 Paradigma Sociale

• Qasja sociale: Përfshin trajtimin, rehabilitimin dhe ndikimin social në vështirësitë psikike.

• Modelet: Sociodinamike, sociale, preventive dhe mjedisore.

☔ Paradigma e Stress-Diatezës

• Kombinimi i faktorëve biologjikë, psikologjikë dhe socialë.

• Teori: Etike, gjenetike dhe fenotipike.

• Predispozita dhe stresorët janë bazë për çrregullimet psikopatologjike.

🌺 Konkluzion

• Integrimi i modeleve të ndryshme është thelbësor për të kuptuar dhe trajtuar çrregullimet psikopatologjike.